Wat een pan
f 2.945,-*
EN TOEN KWAMEN ZE
per pers. f 4.275,-*
22 dagen BALI
TUNAS Trade, Tours Travel International B.V.
In 1 941 /42 woonden wij in Bogor - Boeboelak 1 8. Ik was
een kleuter van bijna 5. Dankzij mijn jonger zusje weet ik
ons adres nog zo goed; wanneer men haar namelijk vroeg
"hoe heet je?", antwoordde zij steevast: Aya Kot, Boeboe
lak achttiiiiieeeeen Achter ons huis bevond zich een depot
van autobanden (Good Year?) en dat bleek voor de Jap een
prima oriëntatiepunt bij het richten van de bommen.
Mijn vader had opdracht gegeven een schuilloopgraaf
achter in de tuin te graven, half in de grond en overkoepeld
door een soort heuveltje. Een kruipruimte aan de linkerkant
terwijl het hol net groot genoeg was voor de hele familie,
baboe en kokkie inbegrepen
Als er alarm gegeven werd, snelden wij naar die schuil
loopgraaf, terwijl we al snel de bommenwerpers hoorden
naderen. Vóórop rende mijn oma, dan mijn moeder met
haar rèntèng kinderen, dan op de knieën snel door het gat
naar binnen en op de afgesproken plaatsen kruipend.
Nóg zie ik mijn oma met de grootste pan uit de da poer in het
verste (en veiligste?) hoekje zitten: die enorme pan op d'r
hoofd, de rozenkrans tussen de vingers en het stukje rubber
in de mondOok wij zaten met een pan - kleinerformaat
en een stuk gum tussen de tanden, een evacuatietasje bij
de hand en maar wachten en luisteren naarOma!
Die deed elke keer hetzelfde: "Wees gegroet Mariaajo
kokkie lekas masoek!die in de hemel zijtHarry pan
op je hoofd!baboe, awas, djangan lihatgehei
ligd kokkie!Spannend, maar bovenal oergeestig
telkens weer.
Kokkie had er namelijk een handje van om oma te plagen en
aangezien de dapoer zowat aan de schuilloopgraaf grensde,
bleef kokkie doodgemoedereerd in haar potten roeren, en
oma haar maar tot spoed aanzetten en OLHeer van het kruis
biddend! Als de vliegtuigen ook echt heel dichtbij waren,
dook kokkie pas naar binnen, stof en gruis meebrengend,
zodat het soms leek of er een bom óp onze schuilplaats viel!
En dan dat gefoeter van oma tussen de verdere gebeden
doorToch reserveerde kokkie wel altijd de grootste pan
voor oma
LYDEKE SCHOTTE
Op die ochtend 8 december, stond
mijn man (toen 1 e Lt. pl. adjudant van
Soerabaia) zich 's morgens vroeg te
scheren en kwam met een gezicht vol
schuim aanlopen op mijn geroep naar
de radio te komen luisteren, want de
GG had een belangrijke mededeling te
doen.
Die was, dat we vanwege de aanval op
Pearl Harbor nu ook in oorlog waren
met Japan. In paniek waren we niet.
We zouden die Jappen wel mores
leren en die oorlog zou toch niet
langer dan 3 maanden duren. Hun
vloot was van blik, ze hadden valse
tanden of vulling (slecht voor de vlie
gerij) en een bril. We hadden 3 kleine
kinderen van resp. 4, 2 en 1 jaar en
omdat we bij luchtalarm steeds in
onze bom- en gasvrije badkamer
moesten schuilen tot het "all clear"
klonk, werd ik van dat luchtalarm
behoorlijk zenuwachtig. Alleen die
huizen op de Wonokitriboulevard
(Darmo) hadden zo n schuilplaats en
daar moesten die militaire gezinnen
(het was een complex officierswonin
gen) gebruik van maken. De djongos
wilde op het laatst niet en was ik dus
met de kokkie en kindermeid met 3
huilende kinderen alleen in die kleine
ruimte, tot de djongos op de deur
kwam bonzen, dat het "all clear" was.
Mijn man besloot me toen naar mijn
zusje op Bojolali, Midden Java, te
sturen. Daar zouden we veilig zijn
voorlopig. "Als" de Jappen kwamen,
zouden ze toch meteen opstormen
naar de marinebasis Soerabaia.
Mis, zoals u weet. Ze landden in
Semarang en wij hadden het genoe
gen op 5 maart al de eerste Jappen
te zien, dwars door Bojolali. Een dag
tevoren hadden we de Aussies nog
van chocolade voorzien, op dezelfde
route.
De Jappen kwamen niet op fietsen
maar reden in trucks en het eerste
moment hadden we het nog niet eens
door dat het Jappen waren. Ze (For-
mosanen) waren groot en lang. Ineens
drong het tot ons door, dat die Aussies
zo geel zagen en niet naar ons zwaai
den. Weer niet in paniek. Ik zei tegen
mijn zusje alleen maar: "Valt best mee,
zo n bezetting. Ze rijden alleen maar
voorbij, en stappen niet eens uit, en
ons doen ze niets." We zijn toch maar
door de ravijnen naar de kampong
gevlucht.
wederwaardigheden kwam ik met de
kinderen via Djogja weer in Soerabaia
terecht. Heb mijn man nog mogen
bezoeken op de jaarmarkt waar de
krijgsgevangenen zaten. Die wist niet
wat hij zag, toen ik daar met 2 kinde
ren aan kwam zetten. De baby had ik
thuis gelaten. Een jaar later werden we
zelf geïnterneerd. Mijn gezin heeft de
oorlog overleefd en we zagen papa
terug op 18 februari 1946 in Palembang.
H. E. KOCHELKOREN-VROUWENVELDER
Na 8 maart (capitulatie) durfden die
desa mensen ons geen onderdak meer
te geven. Mijn zus en ik waren in
sarong kebaya, maar met 3 blonde
kinderen kon ik me toch niet voor
Indonesische uitgeven. Trouwens, die
desamensen waren doodsbang.
Terug dus naar Bojolali naar het huis
van controleur W. We hadden daar
nooit weg moeten gaan want de ach
tergebleven Europese vrouwen en
kinderen waren na 8 maart met luxe
auto's door de Jap opgehaald en naar
het gemeentehuis gebracht. Na veel
26 dagen mm
Groepsreis MtHtOnCSiC
Ned. reisbegeleiding. Singapore-Sumatra-
Java-Bali. A(ttra)ctief programma. Vertrek 3
februari 1987.
vertrek zondag's per SINGAPORE AIRLINES.
Vlucht, transfers, hotel en ontbijt.
p. pers.v.a.
in een 2-pers. kamer
Aangesloten bij:
ST. GARANTIEFONDS
REISGELDEN
AnnnnA Clauskindereweg 28/29
AUKUnA '069 HN Amsterdam
Tel. 020 - 19 93 96
385 Beeklaan Telex: 34193 tunas nl.
2562 AZ DEN HAAG Telefoon 070 - 63 92 27 63 89 94
Uw Indonesië en Verre Oosten reis op de maat van uw beurs en wen
sen gesneden
Agent voor Europa van P.T. TUNAS INDONESIA TOURS TRAVEL Jakarta
Kantoren: Medan, Padang, Yogya, Surabaya, Bali, Ujung Pandang, Bandung,
Singapore, Hongkong, USA.
12
