Voetstappen die wegbleven
Ambon,
daar hebben wij
gewoond
"Ambon,
daar hebben we gewoond"
Victor Gilbertsz
Ik denk wel dat velen van U het boek van Bep Vuyk onder
ogen hebben gehad, genaamd "Het laatste Huis", dat zich
op het eiland Boeroe in de Molukse archipel afspeelt. Toen
wij in 1948 in Soerabaia te horen kregen dat wij overge
plaatst waren naar Ambon informeerde Onze Grote Supe
rieur aldaar fijntjes of wij dit boek wel eens gelezen hadden
en of we wisten waar Boeroe lag. We ontkenden hard
nekkig. "Nouehmmmjullie gaan nog wat verder
ehmplm. 80 km denk ik. Laat dus alle kiezen en tanden,
plus blindedarm nakijken en eventueel hierachter, want
ehmer zit geloof ik geen dokter of zo. Good luck!" Dus
gingen we eerst dpor de medische molen en kwamen toen
wat witjes, via Makassar 800 km Oostwaarts vliegend, èn
over Boeroe, op Laha aan: het "vliegveld", destijds alleen
nog maar een "strip", van Ambon.
De baai van Ambon (Foto: M. Soetjahjo)
Al snel kwamen we er achter, dat we
met de medische ingrepen wel voor
barig waren geweest. Want er was een
hospitaal en er waren acht doktoren,
waarvan de helft specialist. Ook met
de eenzaamheid viel het best mee,
want er was een bijzondere gezellige
samenleving. Ambon was in die tijd
niet alleen een groot bunkerstation
voor niet al te grote schepen, maar ook
een centrum voor de ravitaillering van
het in opbouw zijnde NNGPM (Nieuw
Guinea Petroleum My) in Sorong. Elke
maand "bunkerde" een KPM-schip
groenten, vruchten, varkens etc etc. in
Ambon en vervoerde de benodigde
mankracht voor dat pionierswerk op
Nieuw Guinea. Ook was het een stra
tegisch èn in toenemende mate politiek
raakvlak.
Het klimaat was uitputtend. Men kent
er niet alleen, zoals overal in de tropen,
de grote regentijd, maar tussendoor
ook nog een kleine regentijd. De hitte
maar vooral de vochtigheid zijn er
daverend en niet voor niets groeien er
als in één grote broeikas overal in het
wild de prachtigste orchideeën. Al viel
het ons niet mee, ach je was jong en
had een enorme pret. Wel leden som
mige import-vrouwen aan "Ambonitis"
of wel eilandenvrees.
Na een maand kregen we ons eigen
huis op "Mangga Dua", een plm 100
meter hoge heuvel, waar vroeger een
sanatorium had gestaan. Nu waren er
een achttal nieuwe huizen. Men had
een prachtig uitzicht op de beide
baaien. Wat een heerlijke herinnering
want als ik mijn ogen dicht doe hoor ik
weer de groepen jongens en meisjes,
vierstemmig zingend, vanuit de heu
vels achter ons huis naar beneden
komen begeleid door een gitaar. Ook
kwamen er pikolans naar beneden van
de bovengeiegen negorijen, met aan
hun draagstel wiegende blikken met
"sopi". Als we in de stille en vroege
zondagmorgen op het voorterras ge
nieten van de koelte en de purperen
schittering van de verre baaien, slur
pend aan onze eerste "kopi-toebroek",
komen vanuit de verte de klanken
aangewaaid van meerstemmige koren
uit de kleine kerkjes. Oh, hoeveel kan
ik niet verhalen van dat heerlijke
Ambon uit 1948-1949! Ze komen als
een lawine op mij af.
Velen van U, die de "Grote Oost" van
Indië kennen wéten, dat het bekend is
om zijn meest onwaarschijnlijke ver
halen, maar die toch "betoel-betoel"
echt zijn gebeurdnou jameest
al dan. Ik zal er één van verhalen.
Alvorens dat te doen wil ik er aan
herinneren, dat in deze broeierige at
mosfeer men zich langzaam bewoog
en 's avonds in de betrekkelijke koelte
(airconditioning was daar nog onbe
kend) onder de plafond-fan met een
koel drankje heerlijk onderuitzakte. En
dan kwamen de verhalen. Niet alleen
de prachtige orchideeën floreerden
maar ook de meest bloemrijke verhalen.
Speciaal op Ambon, waarom weet ik
niet, mengden zich daarin ook de
belevenissen of verschijnselen, die
zich "aan de andere-kant-van-de-
natuur" bevinden en die in Indië onder
de verzamelnaam "goena-goena" be
kend staan. Waagde het niet als "totok"
er met oud-lndischgasten gekscherend
over te praten of erger nog te
lachen. Meestal treedt er dan rondom
een diepe stilte in, worden er gezich
ten gestrekt en lippen getuit. Men kijkt
je dan bedachtzaam, griezelig lang en
vreemd aan.
Richard, eigenaar van de toen enige
chemische stoom- en wasserij op Am-
bon, had mij al eerder verteld over
talrijke spoken en geestverschijnin
gen, die sommige mensen op vaste
momenten op vaste plaatsen meen
den waar te nemen: een juffrouw, een
man-met-hondje, lichten, geluiden etc.
Toen Richard en ik elkaar wat beter
leerden kennen vertelde hij mij eens
het volgende verhaal:
"Elk jaar, je kunt het geloven of niet,
gebeurt bij vrienden van mij op een
vaste datum in het jaar op een vast
tijdstip het volgende:
In de verte naderen heel duidelijk
voetstappen. Dat is op zichzelf al
vreemd omdat het merendeel der
mensen hier op blote voeten loopt en
de rest op sandalen. Deze voeten
zitten duidelijk in schoenen! De voet
stappen naderen en naderen en
houden stil voor de voordeur van mijn
vriend's huis. Na een paar seconden
gaan ze door de (gesloten) voordeur
heen, steken de hal en zitkamer over,
gaan de trap op en gaan dan door naar
één bepaalde slaapkamer. Je moet
weten dat dit een oud Chinees huis is
met een bovenbouw. Het blijft verder
de hele avond stil. Dan om tien uur
precies komen de voetstappen de trap
weer omlaag, gaat weer naar en door
de voordeur en verwijderen zich in de
(lees verder volgende pagina)
door Victor Gilbertsz
(pseudoniem voor Ir. I. P. L. Bouwman)
Ambon was een van de garnizoensplaat
sen waar de auteur (zijn vader was KNIL-
officier) zijn jeugd beleefde. Een aan
eenschakeling van kostelijke herinnerin
gen (voor vele herkenningen) aan alles
wat een jongen van de lagere school
hoort, ziet, denkt en voelt.
De lokale sfeer en de historische achter
grond van Ambon maken het boek uniek.
De nieuwste Moesson-uitgave.
Prijs f 35,-, porto f 5,50
BOEKHANDEL MOESSON
14
