De Chinese tempel
BOEKHANDEL MOESSON
Wij woonden in een huis op Rampal, mijn vriendin Priet en ik en onze kinderen.
Zij had er twee. Een meisje van zeventien en een jongen die polio had gehad en
verlamd was. Op een dag werd Noortje een beetje ziek, verkouden en hoesterig.
Priet zag het zo ernstig niet in, Noor leed aan chronische bronchitis. Maar toen
na een paar dagen ineens de klieren in de hals gingen opzetten, werd dokter Ong
er bij gehaald. "Ze zou bestraald moeten worden, maar we hebben geen
apparaten meer. Mevr. v. R. - in de totokwijk - een dokter, heeft wel de
beschikking over radium-ampullen. Als u het van de Japanner gedaan zou
kunnen krijgen?
Priet kon haar kinderen niet alleen
laten, dusik. Met trillende knieën
begaf ik me naar het wijkkantoor. Tot
mijn stomme verbazing werd ik niet
alleen correct te woord gestaan, maar
beloofde de Japanner Kawamura,
mevr. van R. onmiddellijk over te laten
brengen naar de Lavalette-kliniek; met
het gezin.
Ze mocht er blijven zo lang ze het
nodig achtte. Ook Usje werd opge
nomen. Ze kreeg aan beide kanten van
de hals een patroontje, een ampulletje
van ongeveer 3 cm aangeplakt met
een pleistertje en ja hoor, tot onze
grote opluchting verdwenen de zwel
lingen als sneeuw voor de zon. Het
doktersgezin terug naar de wijk.
Onze blijdschap was van korte duur.
Noor kreeg nieuwe zwellingen nu
onder de armen. Nou ja, mevr. van R.,
en ik voor de tweede keer naar de Jap.
Weer was hij erg begaan met het geval
en natuurlijk zou hij opdracht geven de
dokter tijdelijk naar de kliniek te laten
verhuizen. Zwellingen weg, de dokter
weer terug bij de andere totoks. Niet
alleen goede dingen komen in drieën,
maar ook het kwaad. En "driemaal is
scheepsrecht". Nu waren het de liezen.
Ik was niet meer bang voor Kawamura,
hij was zo aardig geweest beide keren
dat ik kwam vragen. Deze derde keer
sloeg hij met de vuist op tafel en werd
ik de deur uitgevloekt.
Toen ik bijna buiten was, schreeuwde
hij: "Toengoesatoe kari ragi."
(Stop.... één keer nog). Misschien was
de nacht voor hem alleen maar slecht
geweest....
Ik hoefde hem voor een vierde keer
niet lastig te vallen. Aan de opper
vlakte kon het kwaad bedwongen
worden met de kleine patroontjes. De
woekering diep in het lichaam ging
ongestoord verder. Usje werd opge
gevenArm kindaltijd opgeruimd
en vrolijk. "Mata ketjepit" noemde ik
haar, omdat ze altijd in pret haar ogen
dichtkneep. En al even "arm" haar
moeder en het zieke broertje
Wij probeerden het zo goed mogelijk
op te vangen, maar op een morgen kon
ik me niet goed houden en in het
tuinhuisje liet ik me gaan. Onze
vriendelijke buurman, meneer Kwee
hoorde me huilen en kwam naar me
toe. "Mevrouw Marsman, ooit werd
onze dochter door de doktoren ook
opgegeven, mijn vrouw en ik hebben
gebeden in onze tempel en nog altijd
hebben we ons kind. Als uw vriendin
bereid is, zal ik haargraag begeleiden."
Ze was bereid. "Ga jij met me mee?"
Natuurlijk ging ik mee.
ij waren nooit eerder in een Chinese
tempel geweest, maar meneer Kwee
stelde ons gerust, in naam van Priet
zou hij de nodige handelingen doen,
wij hoefden alleen maar achter hem te
staan, de handen gevouwen en het
hoofd devoot te buigen in gebed.
Meneer Kwee zei: "Er is één God, Hij
wordt alleen maar op verschillende
manieren benaderd."
Wij volgden zijn aanwijzingen, vouw
den aan de verschillende altaren de
handen bij kringelende rookwolkjes
uit smeulende reukstokjes. Aan het
laatste altaar stond een oude priesteres.
Voor "De Grote Waarheid". Van haar
zouden we horen of er al dan geen
hoop zou zijn voor Noor. Meneer Kwee
vertelde haar wat we God hadden
afgesmeekt aan de verschillende alta
ren. Ze gaf hem twee note-helften in
zijn handen. Ze hadden de vorm- en
waren ook net zo groot als gehalveer
de cacao-vruchten. De helften hadden
één vlakke en één bolle kant.
Meneer Kwee moest de helften twee
maal achter elkaar de lucht in gooien.
Vielen zij terug, één met de bolle en de
andere met de vlakke kant omhoog,
allebei de keren, dan was er redding.
Vielen ze, beide keren met dezelfde
kanten omhoog of omlaag, dan waren
onze gebeden voor niets geweest.
De eerste keer, vielen de helften neer
met de vlakke kant omhoog, de twee
de maal, met de bolle kant. Geen hoop
dus en de oude priesteres las de
wanhoop op Priets gezicht. En ze zei:
"Misschien hebben wij een fout ge
maakt. Zij is de moeder, het gaat om
haar kind, dus zij moet de noten
omhoog gooien". Priet, ik zie het haar
nog doen met haar trillende handen.
Ze had de ziekte van Parkinson
De eerste keervielen de helften allebei
met de bolle kant omhoog. De volgen
de, één met de bolle, de andere met de
vlakke kant. Zou Onze Lieve Heer
terugkomen op een eens genomen
besluit? Hoop sloop in onze harten
Priet kreeg een holle bamboe in de
handen, met lange stokjes er in, waar
aan witte vlaggetjes met zwarte teken
tjes er op. Ze moest de koker zachtjes
schudden en bij die vluchtige beweging,
vloog - heel merkwaardig - één pijltje
zo'n halve meter de lucht in. De pries
teres raapte het op, bekeek de letter
tekens. Die gaven het recept aan van
de medicijn die we bij de Chinese
apotheker moesten halen. Zij zocht -
en vond het in een rood en goud
gelakte ladenkast.
Meneer Kwee vroeg aan de apotheker
tegen welke kwaal de kruiden werden
toegediend. "Sakit nasap", adem
halingsmoeilijkheden. Noortjes lijdens
weg ging gepaard met vreselijke
benauwdheden. Hadden we eerder
naar de tempel moeten gaan? Zij stierf
aan de ziekte van Hodgkin.
En dat is mijn afschuwelijke herinnering
aan de Japanse tijd buiten het kamp.
HARRYET MARSMAN
Prins Mauritslaan 48A, Den Haag, tel. 070 - 54 34 66
7 27,75, porto 7 4,50
Tabee New York - F. Springer 7 9,00, porto 7 2,50
Sudah laat maar - Paula Gomes 7 23,25, porto 7 2,50
Als een dauwdrop is het leven -
H. L. Burghardt-de Boer 7 26,95, porto 7 4,50
Rubber - M. H. Székely-Lulofs 7 25,50, porto 7 4,50
Tjoet Nja Din, de geschiedenis van een Atjehse
vorstin - M. H. Székely-Lulofs
Een parel in het rijstveld - verhalen uit Indonesië -
Cara Ella Bouwman 7 23,50, porto 7 4,50
Bushido - Lea Morris 7 5,75, porto 7 2,50
Fotografieën van Soerabaja - G. H. Bartman 7 15,80, porto 7 4,50
West-Borneo 1940 (Kalimantan Barat) -
Dr. A. H. Böhm
Trams en tramlijnen - de electrische stadstrams
op Java - H. J. A. Duparc
Indische Nederlanders en gerepatrieerden -
J. E. Ellemers en R. E. F. Vaillant 7 27,50, porto 7
Indonesisch voor toeristen-J. Muh. Arsath Ro'is 19,10, porto 7
Indische Letteren no 1 t/m 4 7 10,00, porto 7
Buiten het gareel - Soewarsih Djojopoespito 7 35,90, porto 7
De Mariniers-brigade te kiek - C. B. Nicolas 7 29,50, porto t
7 21,00, porto 7 4,50
7 10,00, porto 7 4,50
2,50
2,50
2,50
5,50
5,50
20
