O
AFSCHEID VAN DRS. R. L. MELLEMA
(heldinnen) werden, hetzij zo.To be or
not to be, Shakespeare's wijze uit
spraak werd zwijgend in praktijk
gebracht. We hadden dappere
vrouwen en mannen, maar juist die
spraken niet over hun daden.
Zij die na de oorlog om een onder
scheiding gevraagd en die ook ge
kregen hebben, ik gun ze het van
harte, maar dan denk ik maar dat ze dat
kruisje ontvingen in naam van die
velen die het ook verdienden maar er
niet over gepiekerd hebben, op het
moment dat ze deden wat ze vonden
te moetenjdoen. En zo hoort dat.
Mensen buiten het kamp komen in dit
nummer van Moesson aan het woord
over hun leven toen. Ik meen te moe
ten onderstrepen dat die verhalen
onopgesmukt, onbevangen gedaan
zijn, zonder overdrijving, zonder weg
lating van ware feiten. Toch zijn er
zaken waarover men niet graag praat,
gebeurtenissen die te aangrijpend en
te persoonlijk zijn geweest. Dat heeft
met trots te maken of met schaamte
om wat de ene mens de andere kan
aandoen. Dit hoort niet in het westerse
denkpatroon, men zadelt je meteen op
met een syndroom.
Vrouwen, ook mannen, jongens die
niet in het kamp hebben gezeten
hebben wel degelijk het nodige naar
hun hoofd geslingerd gekregen,
"Zeker Jappenhoer geweest?" Dat
heb ik ook eens van een Hollandse
jongen te horen gekregen. Kassian
dacht ik, kassian die vrouwen van
jullie, die voor moffenhoer zijn uit
gemaakt en die het niet waren. En toen
heb ik hem, ook namens alle vrouwen
een lel verkocht, de hardste die ik ooit
aan iemand heb gegeven.
Meisjes die "met de Jap" gingen, hoe
preuts ook opgevoed, op ze neerge
keken heb ik nooit. "Goddank dat ze er
zijn", zei mijn moeder altijd, "dan hoef
jij niet". Die meisjes, die vrouwen, ach
laten we wel zijn, er waren er velen,
niet te verwarren met de collaborateurs.
Zij verdienden het geld waarmee ze onze
luxe spulletjes kochten. Grif betaalden
wat we er voor vroegen, parfum, zeep,
zakdoekjes, japonnen. Er zijn heiligen
en helemaal geen heiligen, zo heeft
Onze Lieve Heer ze nu eenmaal ge
schapen. Alleen de schijnheiligen die
zijn door de duivel gemaakt. De meis
jes in de bordelen verdienden hun
geld met het één na oudste beroep
ter wereld. Weet u wat het OUDSTE
beroep is Moeder. En moeders
sleepten ons door de Jappentijd. Al
die kinderen op de voorplaat, zomaar
foto's van Indische kinderen die buiten
het kamp bleven en waarvan velen nu
nog met dankbaarheid zeggen: oebi or
not oebi, wij zijn er gekomen."
LILIAN DUCELLE
Op 3 maart jl. overleed onverwacht in zijn woning in Amsterdam deze markante figuur,
leraar taal- en letterkunde, Arabicus, kenner bij uitstek van de Javaanse cultuur en
uitstekend fotograaf. Remt Lourens Mellema. Een van onze beste vrienden, aan wie
Tong-Tong en Moesson door de jaren heen een aktief medewerker en te allen tijde een
belangrijke informatie bron heeft gehad.
Door de talrijke prachtige voorplaat-foto's zal hij ook u lezers een bekende zijn
geworden. 88 Jaar geleden werd Remt Mellema in Urk geboren (zijn vader was
zeekapitein), studeerde in Nederland maar werkte het grootste deel van zijn leven in
Ned.-lndië. De oorlog maakte hem krijgsgevangene aan de Pakanbaroe spoorweg. Zijn
vrouw overleed in het Ambarawa kamp. Na een verblijf in Nederland met zijn twee
zonen, keerde hij terug naar Indonesië waar hij aan de Gadja Mada Universiteit
verbonden werd. Zijn vriendenkring in Indonesië en zijn bekendheid als docent is even
groot als in Nederland. De laatste jaren doceerde hij aan het Kon. Inst. v.d. Tropen. Een
uitstekend boekje over de wajang en talrijke wetenschappelijke verhandelingen van
zijn hand vormen een belangrijke erfenis van deze onvergetelijke figuur.
Enkele jaren was hij gids voor wetenschappelijke groepsreizen naar Indonesië. De
foto's die hij op die tochten maakte (en dia's) schonk hij grotendeels aan ons blad. Een
kostelijke nalatenschap van een groot vriend, een ons dierbaar geworden medewerker
die we erg zullen missen.
Tijd en ruimte gebrek beletten ons meer over Mellema te schrijven, wij hopen dit in een
volgend nummer met foto's te kunnen doen.
Zijn familie, in het bijzonder zijn trouwe levenskameraad en verzorgster Nel, wensen wij
sterkte met dit verlies.
L.D.
3
