liD LLEftt (JEE LLCÉLE OLE
Ons leven 99buiten99 het kamp
V
ER ZIJN NOG
FOLDERS MET REISBESCHRIJVING OP AANVRAAG
Langs de weg van Bogor naar de Puntjak, met een kleine concentratie in en nabij
Tjipajeung, lagen veel wat 'koude neus "-bungalows met elk een paar hectare
grond omheen. Oorspronkelijk bedoeld voor weekenden/of vakantie werden ze
in de loop van plm. 1 940-1 945 permanent bewoond door de eigenaren. Voor
1942 uiteraard door diegenen die geen betaalde arbeid meer verrichtten. Zij
leefden van een bepaald pensioen of een kapitaalsrente tot deze inkomstenbron
door de Jap werd stilgelegd.
De meeste mannen zaten "vast", maar in onze gemeenschap zaten er toch nog
een paar. Wij mochten buiten" blijven wonen, omdat in onze afkomst (asal
oesoel) geen direkte banden met het moederland werden gevonden.
De prijs die wij voor deze "vrijheid"
betaalden was o.a. zonder inkomsten
in leven te blijven en toch belasting
(pendaftaran) betalen, de voortdurende
angst voor de Kempetai, de politie, het
verraad van de bevolking, het opeisen
van meisjes en jonge vrouwen voor de
"heren Jap", enz.
Binnen een paar maanden volgde de
ene verordening na de andere. Wa
pens en radiotoestellen moesten bij
de loerah worden ingeleverd, het heb
ben van de Ned. vlag en de portretten
van het koningshuis werden verboden,
auto's werden ingevorderd, bedienden
mochten niet meer bij ons werken en
verkopers - behalve op de pasar -
mochten niet aan ons verkopen. Zon
digen hiertegen kostte je een korter of
langer verblijf bij de Kempetai en
verraders zaten overal! Toch hebben
we het gered en hoe.
In onze kleine gemeenschap van zo n
tien gezinnen werd lief en leed ge
deeld. Enkelen hadden een tuin met
groenten en vruchten, hielden eenden
en kippen en vissen en anderen had
den geiten, die melk gaven, een derde
ging met honden en zelfgemaakte
speren op tjelengdrijfjacht. Wij zijn
zelfs een keer 's avonds op kalong-
jacht geweest en de volgende dag
vleermuis gegeten.
Met je groenten, vruchten en tjeleng-
vlees ging je eerst nog met een dele
man en later op de fiets 1 5 km helling
af naar Bogor, waar vrienden en kennis
sen je afnemers waren. Met het ver
kregen geld kocht je op de pasar droge
vis, suiker, zout, klapperolie etc. en
gepakt en gezakt fietste en liep je 15
km helling op naar huis.
Van linnengoed en eigen kleren wer
den kinderkleren en kabaja's gemaakt
die stilletjes geruild werden met rund
vlees en padi (deze stampte ik zelf tot
beras). Dit ruilen gebeurde 's nachts
met als tussenpersoon een nachtwaker
zoveel mensen die maar een
klein duwtje nodig hebben om
ook abonnee van Moesson te
worden.
U KENT ER VAST WEL EEN
(djêntèng) met grote snor, die dan ook
Koemies werd genoemd. Deze man
was van onschatbare waarde. Verder
kwam van tijd tot tijd een bevriend
Chinees die van alles opkocht: van
juwelen, meubels tot uiteindelijk de zo
broodnodige fiets.
Wij jongeren hadden een tijdlang de
gewoonte om 's middags, om half 5,
na het werken in de tuin en verzorging
van de dieren (we hadden immers
niemand meer in dienst) bij elkaar te
komen om samen aan handenarbeid te
doen. De jongens maakten schoenen
uit vellen rubber (sheets) die met wat
petroleum aan elkaar werden "ge
lijmd". IJzersterk waren ze en je kon er
overal mee lopen, zowel over stenige
weggetjes als door sawahs of rivier.
Ikzelf heb o.a. vele bamboehoeden en
tjapils met bloemen geborduurd of
beschilderd. Onze "produkten" ver
kochten we dan weer in Bogor.
Het was niet altijd zo leuk; er waren
ook ziekten en ongelukken, zoals
typhus, een aanval van een verwond
zwijn, een wraakactie die met een
kapmes (golok) 's nachts werd uit
gevoerd enz. bleven niet uit. Maar je
ving elkaar op en hielp waar mogelijk
was.
Behalve aan onze stoffelijke "surviving"
werkten we ook aan een geestelijke
oppepper, want hoewel wij de school
eigenlijk niet misten - wilden wij toch
wel wat meer weten. Onze ouders
dachten hier uiteraard wel verschil
lend over maar konden ook niet anders.
Een zesjarige werd de eerste beginse
len van lezen, schrijven en rekenen
bijgebracht en diverse gezinnen be
zaten - vooral in het begin - nog
interessante boeken, die wij jongeren
's avonds verslonden. Zo heb ik als
meisje van 1 6, 1 7 jaar dan ook welis
waar geen school, maar wel een over-
levingsjeugd gehad.
E. LONISSEN-v. DOMBURG SCIPIO
LAAN VAN MEERDERVOORT 326A - 2563 AM DEN HAAG - HOLLAND - TEL 070 63 39 23
TELEX 32674 NIT-NL
- 22 daagse reis Singapore, Sumatra, Java, Bali en Bromo.
Prijs per persoon 7 3 975
- 26-daagse Indonesia Ontdekkingsreis: Singapore, Sumatra, Java,
Kalimantan, Sulawesi, Bali. Prijs per persoon 7 5 275
- 26-daagse Indonesia reis: Singapore, Sumatra, Java, Bali.
Prijs per persoon 7 4.350-
- 1 5-daagse reis Sumatra en Bali.
Prijs per persoon 7 2.850-
- 24-daagse reis Singapore, Sumatra, Java, Bali.
Prijs per persoon 7 4.475
- 24-daagse reis Kuala Lumpur, Sumatra, Java, Bali.
Prijs per persoon 7 4 475_
DEELNEMER
GARANTIEFONDS
REISGELDEN
7
