moessQn
BAWEAN, HET VROUWENEILAND
VERZAMELBANDEN
TOKO MOESSON
QUEENY
"Queeny" - zo heette je dus, verlegen mens;
Je stond daar onder de tandjoengbomen
van 't schoolerf, opgesloten in jezelf,
je weerloosheid verkreeg m'n mededogen -
Ik nam je op: lief Indisch kind -
verlegen? - toch zelfbewust,
en als een sierend lint gaf je naam me een hint,
want ik zag je aanvaardende ogen
en 't intelligente kinnetje
van een koninginnetje.
De stille koninklijkheid van het indische deel
heeft zich niet laten verpletteren
geen dwang, geweld of scheuring van geboortegrond
heeft hen geveld -
waar akties ons om de oren schetteren,
gaan zij in eenvoud waardig rond.
ANNIE DEKKER-DE BAAN
Ergens in de Java zee ligt dit kleine eiland, zo'n 120 kilometer ten noorden van
Madoera. Onmiddellijk zullen vrijgezellen op het idee komen om daar met
vakantie naar toe te gaan. Er is geen vliegveld en je komt er alleen met de boot
via het plaatsje Grissee of je moet een boot huren. Het is zo'n homogene
bevolking, dat een buitenstaander niet wordt opgenomen, alleen als gast bent U
altijd welkom. In mijn tijd wist ik dat Bawean bestond, maar erg belangrijk was
dit eiland niet, alleen tijdens "de slag in de Java Zee" kwam het in het nieuws.
Het eiland wordt veelal alleen door vrouwen bewoond, omdat de mannen elders
werken, in Singapore of Maleisië. Een man kan er geen geld verdienen en ver
voor de oorlog trok hij al weg, om het geld op te sparen en na enige tijd terug te
komen om het aan moeder de vrouw te overhandigen.
De vrouwen vinden, dat je pas een
man bent, als je genegen bent om
Bawean te verlaten om elders geld te
verdienen voor je gezin. Het is dus niet
nieuw, dat de mannen vooral in Malei
sië en Singapore werk zoeken. Dit
dateert uit de jaren 1920, zelfs tijdens
de confrontatie tussen Indonesië en
Maleisië, bleef dit zo. Jacob Vraden-
berg (voor de juistheid van de naam
staan wij niet in - Red. M.) heeft een
uitgebreid onderzoek ingesteld en daar
een boek over geschreven met de titel
"Bawean". Zeven en veertig procent
van de mannen leven ver van huis en
hebben zelfs huizen in Singapore waar
ze als taxi-chauffeuren inde bouw een
goede boterham verdienen. In 1957
woonden 22.000 Bawean bewoners
In Singapore. Sommigen woonden daar
zo lang, dat ze vaste inwoners zijn
geworden van Singapore en alleen uit
belangstelling zo af en toe terugkeren
naar hun geboorte-eiland. De vrouwen
vermaken zich best en zorgen wel voor
een appeltje voorde dorst, wanneer de
tijden slechter worden. Zo bewaren ze
hun juwelen en verkopen die.
Vooral met de Lebaran komen veel
mannen traditioneel naar huis terug
met miljoenen roepiahs op zak. Ze
verbouwen dan hun huis of renoveren
de moskee van hun dorp. De inwoners
bestaan uit 100% Islamieten. Een groot
huis, helaas zonder elektriciteit, is een
status symbool en hiermee toont de
bewoner aan, dat hij succes heeft
gehad. Sommige huizen hebben wat
overdreven meubilair en zelfs een
kleuren-TV (zonder helder beeld),
stereo etc. etc. allemaal uit Singapore.
Het is niet ongewoon om vooreen luxe
huis een moderne motorfiets aan te
treffen, zonder berijder. Een status
symbool dat blijft staan tot de berijder
weer eens op het eiland is.
Dieven en toekang tjopets zijn er niet
en de vrouwen behangen met goud en
juwelen hebben niets te vrezen, wan
neer zij naar de markt gaan. Je bent
wat dit betreft veiliger op dit eiland in
de derde wereld, dan in Amsterdam,
de hoofdstad van een "eerste rangs
natie".
Een belangrijke dag op Bawean is
naast de Lebaran, "Mohammad Birth
day". De mensen hebben een unieke
traditie genaamd "Angkatan". Zij ge
bruiken dan bamboe manden (maar
tegenwoordig ook veel plastic) die ze
vullen met allerlei snuisterijen en
lekkers, van sandalen tot tandpasta.
Op de top van deze manden een vlag
en een blad van een palmboom en
muntstukken. Zij zenden elkaar ook
pakketjes, met de verplichting om een
pakketje terug te zenden. De mensen
zijn erg sociaal voelend, een inzameling
wordt ondergebracht in de Moskee en
daarna in optocht in het dorp gedistri
bueerd. Wat zij missen op dit eiland is
ontspanning. Er is een openlucht
bioscoop, en een voorstelling kost Rp.
300, maar soms duurder afhankelijk
van de film. De enige ontspanning is
wanneer de boot uit Grissee arriveeert,
tweemaal in de week. Mekatam-Oi
een ferry boot, die in een slechte
conditie er elf uur over doet. Maar het
is altijd beter, dan deze reis te maken
met een prauw, wel of niet gemotori
seerd. Verder is er ook nog een water
val op 25 km afstand, maar de weg
hiernaar toe is erg slecht en de trip
duurt een uur of twee met een oude
bus.
Er is op dit eiland verder niets te
beleven, zeker als de mannen er niet
zijn. Doch zo zijn de mannen thuis, of
de drukte neemt onmiddellijk toe, en
negen maanden later is in vele huizen
de kinderdrukte zeker toegenomen!
ledereen is er tevreden mee. Zover na
te gaan zijn de vaders trouw aan de
familie, zij werken hard elders in Azië
voor hun gezin.
De vrouwen op Bawean kijken niet uit
naar toeristen, die brengen maar ziek
ten mee. En zakkenrollers.
(door THEO KAPPERS vertaald
uit Indonesia Magazine)
om zelf uw jaargangen Moesson
snel, praktisch en goedkoop in
te binden. Een simpel systeem
met schuifpinnen, die het inzet
ten en uithalen van bladen mo
gelijk maken.
De banden zijn voorzien van
Moesson-opdruk.
Prijs f 18,50, porto f 4,50
Prins Mauritslaan 48A,
2582 LS DEN HAAG
Tel. 070 - 54 34 66
Postgiro 6685
17
