O
Meteen f 10.000,— nodig
ZOMEREDITIES MOESSON
Perikelen op de onderneming (4)
SETIAKAWAN FINANCIERING B.V.
Ook dit jaar komt Moesson i.v.m. de vakanties uit in zg. "Zomeredities".
De nummers van 15 juni - 15 juli - 15 augustus zijn DUBBELNUMMER.
Op 1 juni - 1 juli - 1 augustus verschijnt Moesson dus NIET
door Plantersvrouw
O BAT MENJAN
{Vervolg: "Herkenning in Tutunendo")
Kwee Swan Liat, de filosoof uit Eind
hoven, zei eens: "De erfgenamen ge
bruiken hun erfenis niet zoals de erf
laters dat zich voorstelden". Zeker, de
vorm van ons leven is anders dan die
van onze ouders. Maar hetgeen dat
leven gestalte geeft, de essentie van
wat we van kleins af al doende leerden,
is hetzelfde wat hen bewoog. Dat
besef overbrugt de tijd. Hier in Tutu
nendo, samen feest vierend, ervaren
we een wonderlijk gevoel van eenheid
in deze doorsnede van culturen en
geschiedenis. Is dat wat mensen ver
bindt?
Hier in Choco merken we hoe rijk,
maar tegelijkertijd verwarrend het
leven op culturele doorsneden is. Je
kan alle kanten uit, maar vele richtin
gen lopen dood. Net als het leven in
het regenwoud. Hoe een bestendig
bestaan te vinden in een verwarrende
veelheid van factoren?
De Indianen hadden destijds zo'n
evenwicht bereikt. Maar nu wonen er
meer en andere mensen en de be
volking groeit. Het goud is vrijwel op.
Dertig jaar geleden al verlieten de
grote mijnbouwmaatschappijen het
departement. Het meeste goud dat de
Spanjaarden uit de koloniën aanvoer
den kwam uit Choco. Nu is er nog één
exploitatieobject over: het hout. Vele
duizenden hectaren zijn al gekapt: 10
a 20 kubieke meter per hectare. De
rest is afvalen de regens spoelen
de bosgrond weg. Lia werkte aan een
onderzoek in Indianen "reservaten".
Het evenwicht van eeuwen opnieuw
bedreigd. De overheid garandeerde
het reservaat. Maar er staat hout, 5 a
600 gulden opbrengst per hectare. Er
worden oplossingen gezocht. Doch de
kettingzaag is voorlopig snellerdan de
vergaderingen.
Bajo el fuego y la lluvia. De mensen
hier hebben door de eeuwen heen
geleefd in een niet "permissieve"
omgeving. Overleven, er doorheen
zien te komen, was het eerste waar
men zich mee bezig hield. Maar men
praat niet over dat harde bestaan noch
over het lijden. Leven op eigen kracht,
elkaar ondersteunend, dat is de gouden
draad die de mensen onderling sinds
dien onthielden. De gouden draad die
ook tot onze erfenis hoort.
Is dat het "Indië" dat ons nooit zal
verlaten?
Doktoren waren meestal ver en daar
om had ik de taak van het omkijken
naar, en eventueel behandelen van
zieken en gewonden. Natuurlijk in
minder ernstige gevallen, waarover ik
telefonisch kon overleggen met de
ondernemingsarts.
Bij verwondingen pasten de mensen
dikwijls eigen smeerseltjes toe. Mis
schien hadden die geholpen, als zij
ook hygiënischer te werk waren ge
gaan. Maar daar mankeerde nog een
heleboel aan. Dikwijls kwamen ze pas
als er niets meerte verpesten viel. Dan
kon het een poos duren voordat de
wonden genezen waren.
Warme soda-baden, dan zwavelzalf er
op, adviseerde de dokter en we kregen
bussen van een kilo "boven". Voor
verse wonden mocht ik perubalsem
gebruiken, na de wond gereinigd te
hebben. Zuinig gebruiken, we kregen
de obat in flessen van 600 cc.
Was het weer 's zover, kentong titir,
het sein voor amok. De slagen, kort op
elkaar, vielen zonder onderbreking,
net zo lang tot de hele boel gealarmeerd
was, de mensen uit hun huizen waren
gestroomd. Het kwam uit onze kam
pong aan de voet van de heuvel. Wij
woonden er bovenop. Marius rende de
zeventig treden af die in de steen
achtige wand waren gehakt. Angstige
situaties, voor een halve stuiver staken
Madoerezen elkaar overhoop. Even
later kwam een koelie de trap opgerend,
"Obat menjan, ndorohijgde hij.
Ohperubalsem, zo ernstig zou het
dus niet zijn en ik gaf hem de fles mee,
die nog voor meer dan de helft gevuld
was.
Een half uurtje later kwam Marius
thuis, onder het bloed.
"Arme drommel, hij redt het nooit."
"Wat bedoel jeredt 't nwat
waarom dan perubalsem? Waar is
trouwens de fles?"
"In zijn buik natuurlijk."
"In zijn buik?" Alles?
"Ja. Een wond van zeker twintig centi
meter, zijn darmen puilden er uit."
"En toen?"
"Nou, ik heb ze er weer in geduwd, de
perubalsem in zijn lijf gegoten en hem
met een driedubbel gevouwen kain in
gesnoerd. Op een baar gelegd en weg
laten brengen. Maar voordat hij in het
ziekenhuis zal zijn
Niemand zal het geloven, maar hij
haalde het. Een paar weken later
kwam hij zich weer melden. Taaie
rakkers, Madoerezen.
meer of minder? Bel dan: 078 - 1 8 08 66. Aflossing v.a. 1 2/60 mnd.,
kwijtschelding bij overlijden. Gegarandeerd wettelijke tarieven en
ook als u 65 jr. bent, kunt u aan vragen.
Karei Doormanweg 9, 3317 ZD Dordrecht.
25
