De Middelbare Petroleum School
Het zwembad in Sanga Sanga.
Het was 1941 en Nederland was al bijna een jaar gevallen. Het ging in Europa
niet zo bijster goed. De oorlog was weliswaar nog niet uitgewassen tot een volle
wereldoorlog, maar toch waren er al donkere wolken aan de horizon.
Voor een onbezorgde jongeman, die zich maar matig interesseerde in politieke
gebeurtenissen (zo ver weg, ja?) en die meer belang stelde in aardige meisjes
dan wat Hirohito van plan was, ging alles zo z'n doodgewone gang. Men leefde
zoals men altijd geleefd had, men deed een beetje aan sport, ging naar de bios,
ging naar school, enz. De grootste zorg was wat te doen, waar te gaan werken na
het eindexamen, met het oog op een goede baan en een verzorgde toekomst!
De hoogmogende heren van de Vere
nigde Olie Compagnie, oftewel B.P.M.
waren uitgeweken en beheerden hun
wereldzaken vanuit Londen of Curacao.
Zij waren erg schrandere knapen (en
zijn het ongetwijfeld nog steeds) en
dachten toen al over de toekomst.
Hoewel men wist, dat Nederland zou
herrijzen, wist men niet hoe lang het
zou duren, voordat dat een feit zou
zijn. De bron van deskundige - en niet
zo deskundige uitgezonden krach
ten was door de bezetting van Neder
land uitgedroogd, en dan zou de N.I.-
olie industrie een langzame, bloedar
moedige dood sterven! Wat te doen
om deze ramp te voorkomen? Welnu,
na grondig overleg werd besloten om
in Indië zelf een petroleum vakkundig
instituut op te zetten. En zo kwam dan
de M.P.S. tot stand, de Middelbare
Petroleum School, met twee afdelin
gen. De eerste voor fabriekswerktuig-
kundigen enz. te Tjepoe, en de tweede
in de Balikpapan-administratie voor
werkzaamheden op het boorterrein-
gebied (exploratie en exploitatie).
Behalve dat Balikpapan een veel gro-
door H.E. Tas
ter raffinaderij-complex bezat, had het
ook veel meer en belangrijker olievel
den in de administratie. De B.P.M. was
op dat tijdstip een bloeiende maat
schappij, en sedert de formatie in
1907 uitgegroeid tot een wereldmaat
schappij met takken in talrijke landen,
(of liever: de vader, de Royal Dutch
Shell).
De B.P.M. inviteerde iedere jongen
van de vijfde klas in Bandoeng, die
daar wat voor voelde, tot een inspec
tietochtje naar de dichtstbijzijnde bo
ringen, nl. te Tjikampek. En deed dat
waarschijnlijk met de middelbare scho
len over heel Java met de terreinen
Tjepoe en Wonokromo.
Dat gratis uitgangetje per trein en bus,
werd enthousiast aangenomen en het
vonkje avontuurslust in dat jongens
hart werd gekiepast!
Dus dan maar serieus solliciteren en
na het interview en de medische keu
ring in het Bandoengse Preanger hotel,
werd een kort verblijf aangeboden in
Tjepoe. Geheel vrijblijvend en bedoeld
als een wederkerige kennismaking en
inspectie, de maatschappij met hem
en hij met de vreemde, olieachtige
techniek.
Na een paar dagen rondleiding weer
terug naar het hoofdkantoor en daar
zette ik mijn handtekening op de ge
stippelde lijn, en dat was dat!
Ik kreeg toen de opdracht op die en die
datum mij te melden bij de "Van
Goens" te Perak voor transport naar
Balikpapan. Ikmoesttoen eerstmetde
auto naar Madioen gebracht worden,
om daar de nachtexpress van Soera-
baja naar Bandoeng te pakken. Na
afscheid van familie en kennissen per
eendaagse naar Soerabaja en vaarwel
Java, natuurlijk met de gedachte: tot
volgend jaar met verlof! Via Balikpa
pan, waar de formaliteiten op het
hoofdkantoor werden vervuld (com
pleet met "Rogues Gallery Mugshot")
en waar onze uiteindelijke bestem
ming werd geopenbaard, ging de
K.P.M.er Samarinda waarts. Daar haal
de een B.P.M. motorboot de jongelui
van de kade.
Voor de katjongs van W. Java en de
arèks van M. en 0. Java, leek Samarin
da even vreemd als een stuk exotisch
buitenland, welke indruk ook geaccen
tueerd werd door de aanwezigheid van
de Douane! Kan je begrijpen?
Enfin, na een vaart stroomafwaarts
naar Moeara, bij de samenvloeiing van
de Sanga Sanga rivier met de mach
tige Mahakam, en een verdere bustrip,
arriveerden wij ten lange laatste op
onze bestemming.
Sanga Sanga Dalem, de geografische
plaatsnaam voor het B.P.M. boorter-
rein "Louise" en wilde men de oud
B.P.emmers geloven, dan was "Sanga
Sanga Dalem, het neusje van de zalm.
Volgens de legende debarkeerde de
eerste geologische party in de onbe
kende baai en trof een modderkust
aan. Geen nood, gauw werden enkele
planken op de slurrie geplaatst en zo
ontlaadden personeel en materiaal.
Maar al gauw werden de planken te
slipperig en de bevelhebbende geo
loog beval: keer de plank om!
Balikpapan! Welnu na een grondig
onderzoek werd besloten bij de sultan
van Koetei te Tenggarong een serie
concessies aan te vragen, van Balik
papan noordwaarts tot de Mahakam
en verder.
Enfin daar waren we dan op de plaats
van bestemming en stonden aan het
allereerste begin van onze loopbaan.
Het was eerst wennen geblazen, wen
nen aan de vreemde, ruige omgeving
en het vreemde werk, en vooral de
discipline en de strikte hiërarchie van
de B.P.M.
Voor stadsjongens was het een beetje
vreemd dat de vrije tijd niet betekende
dat zij waarheen maar ook konden
uitgaan, want dit was maar een kleine
geisoleerde gemeenschap in de rim
boe.
In Sanga Sanga zelf had de maatschap
pij wel gezorgd voor ontspanning en
vertier. Er was een zwembad, com
pleet met springtoren, daarachter een
8
