Planten uit de Tropen
Kaca-Piring
Kaapse Jasmijn of Gardenia Augusta
Melati's f 12,50
Katjapiring, Olifantsoor (Hebriden),
Rembang Sepatoe en Pandan
J. C. VAN BEEM
Familie: Sterbladigen Rubiaceae
De uit China afkomstige Kaca-piring werd omstreeks de 18e eeuw uitgevoerd
naar diverse landen. Er zijn 250 wilde en gecultiveerde soorten.
Deze bijzonder mooie altijd groene plant, die een hoogte van drie meter kan
bereiken, zullen veel mensen die in Indonesië zijn opgegroeid zich beslist
herinneren. Vaak geplant op het erf, vóór het huis, een rechts, één links, soms
gesnoeid in een zuil of piramidevorm. Zo drastisch dat ze door hun compactheid
iets weg hebben van een Nederlandse ligusterhaag. Dat is wel jammer voor de
knopvorming die het gehele jaar plaats vindt. Op die manier zitten de bloemen
bijna verborgen in de struik. De Kaca-piring geregeld snoeien is goed, anders
gaat ze teveel verhouten en wordt ze wat kaal, maar de natuurlijke vorm moet
eigenlijk behouden blijven.
Aan de rijkvertakte stengels zitten de
glimmende ei- tot lancetvormige bla
deren die tegenover elkaar staan. Aan
de bovenkant zijn de bladeren licht
groen met duidelijke nerven; de onder
kant soms donkerder van kleur. Er zijn
planten met enkele bloemblaadjes
(wilde vorm) en met dubbele bloem
blaadjes (gekweekte soorten). De
bloemen staan afzonderlijk, zijn was
achtig en spierwit. Na enkele dagen
worden ze ivoorkleurig. De platte
dubbele bloemen lijken op rozen, de
heerlijke geur is bedwelmend. De wil
de enkele bloemen zijn trechtervormig.
De kaca-piring of gardenia bloem is
over de hele wereld populair. Op het
eind van de vorige eeuw werden de
bloemen in het knoopsgat gedragen
en men maakte er corsages van. De
plant zelf was voor velen onbekend. In
de tropen dragen de vrouwen de
bloemen in het haar en voor het ver
sieren in tempels en als offergave
worden vele bloemen gebruikt.
De zaden zitten in een ovaal gegroefde
vrucht die bij rijpheid oranjerood kleurt.
Sommige gecultiveerde soorten krij
gen geen vruchten. Bij andere wilde
soorten b.v. de jasminum florida zijn
de vruchten geel; in China en Japan
maakt men er gele verf van. In Indo
nesië heeft de plant vele namen b.v. op
Java: Ceplok piring, in Medan: Bunga
telor, in Aceh: Raja putih en op Bali:
Jempiring. Verder wordt ze nog bunga
soesoe of bunga cina genoemd.
De wortels en rijpe vruchten worden
gedroogd. Een aftreksel hiervan wordt
ingenomen tegen allerlei ziektes zoals
hoge koorts, geelzucht, dysentrie,
kiespijn en zelfs tegen slangenbeten.
Van de gemalen vruchten gemengd
met meel, eiwit en wijn wordt een
smeerseltje gemaakt tegen allerlei
ontstekingen.
De Gardenia is in Nederland goed
ingeburgerd als kamerplant. Ze ver
langt een zonnig plekje op de venster
bank maar moet in de zomer enkele
uren tegen de felle zon beschermd
worden. Wel graag een gelijkmatige
temperatuur van zeker 20 graden
celcius, 's nachts enkele graden lager.
Omdat het een tropische plant is houdt
ze van een vochtige atmosfeer wat
men kan bereiken door de pot in een
bakje water te zetten, zodanig dat het
water niet in de pot komt. Iedere dag
besproeien met lauw water. Regen
water is aan te bevelen want de plant
houdt niet van kalk.
Bloemen van een van de vele wilde gardenia-soorten, in het midden de vrucht
Bloem van de Kaca-Piring.
(Foto: J. F. Berkhoudt)
Omdat Gardenia's ook hier het hele
jaar bloemknoppen kunnen vormen
hebben ze geen bepaalde rusttijd
nodig. Wel valt de bloei het meest in
mei tot augustus en in oktober en
november. Om de twee weken bemes
ten, niet te veel. Van teveel mest
kunnen de bloemknoppen afvallen
evenals van te weinig mest. Door
temperatuurverschillen kunnen ook
bloemknoppen afvallen.
Na een bloeiperiode de plant wat
insnoeien. De afgesnoeide takjes kan
men proberen te stekken, 8 cm is de
beste lengte. De stekjes kan men
eventueel eerst met groeistof behan
delen (Luxan rootone F); het bevordert
de beworteling. Voorzichtig, het spul
is giftig. De stekjes vaak sproeien is
heel belangrijk: de pot moet op een
warme ondergrond staan bijv. bij de
centrale verwarming, wel voor het
raam want licht is onmisbaar. Zit de
groei erin dan enkele keren toppen om
een vertakte plant te krijgen. Na één
jaar kunnen er bloemknoppen aan
komen.
Bladaarde of turfmolm gemengd met
scherp zand is de beste stekkengrond.
Moet de Gardenia verpot worden, geef
ze dan dezelfde plantdiepte die ze
gewend is. Kalkvrije grond, bijv. bos-
grond vermengd met klei en wat
scherp zand erdoorheen is aan te
bevelen.
In tuincentra zijn diverse soorten pot
grond kant en klaar te koop.
NETTY SELDER
Nu speciale aanbieding
Ook bloeit de fingrek Boelan
weer. En diverse andere soorten
orchideeën. Kom eens een kijkje
nemen in onze kwekerij.
Molenweg 59, Aalsmeerderbrug
Tel. 02977 -2 61 97. Bij Aals-
meerderdijk Nr. 200 naar beneden!
Ook voor al uw bloem-, rouw-
en bruidswerk
28
