Indrukken Kemayoran-reünie
In Driebergen hebben oud-ingezetenen van de woonwijk Kemajoran in het
voormalige Batavia op 29 augustus j.l. hun jaarlijkse reünie gehouden. In de
feestzaal van het gebouw had ik een zitplaats gekozen vanwaar ik een goed
overzicht zou hebben op het gebeuren. Er zouden diverse attracties gegeven
worden zoals "Pukulan Pentjak Silat", een demonstratie van Indonesische
vechtkunst en ook Javaanse dansen.
Al vroeg in de middag liep de zaal nagenoeg vol zodat het ook gedaan was met
de oorspronkelijke rust. Voor het wederzijds contact zochten de gasten elkaar
op. Er klonk in de zaal een constant geroezemoes, opgewonden kreten bij het
weerzien of een vrolijk gelach daarboven uit.
Bij vlagen bereikten delen van ge
sprekken mijn oor. Zo grapte iemand
die leuk wilde overkomen: "Wat zijn
die lieve meisjes van toen toch lelijk
geworden. Wij mannen mogen er nog
best zijn!" Een zeker persoon beves
tigde die uitspraak in alle ernst.
Volgens mijn taxatie zou hij zelfs in
zijn jeugdjaren niet tot de mooiste
gerekend kunnen worden.
Daar waar ik zat, in de wandelgang
nabij de eet- en snoepstalletjes, ving
ik het één en ander op. "Hij schijnt een
feeling te hebben dat één van ons de
dubbele zes moet hebben. Man, die
speel je nooit uit, daar moet je voor
(Vervolg: "Een bezoek aan de kraton
Surakarta")
bezorgd en zelfs verdrietig.
Ik beloofde dat ik zou proberen gege
vens te vinden.
Zeer voorkomend bracht de prins ons
weer naar onze auto. Wij reden weer
verder. In het busje begon onze gids,
de heer Woto, op de zo leuke Indone
sische manier bevrijd te lachen. "Oh,
wat heb ik het moeilijk gehad; ik moest
in de Bahasa Tinggi, de hoge taal tot
de Prins spreken. Het was een moeilijk
half uur voor me." Volkomen onbe
wust van dit probleem heb ik met de
Prins gesproken. Ik ben een moderne
toerist. Ik heb maareen halfjaartje een
avondcursus Bahasa Indonesia ge
volgd
N. J. SCHOUTEN
betalen!" Hier werd gerefereerd aan
wijlen Boelé de Hoog, destijds altijd
klaar voor een spelletje "pentol". Van
daar dat hij altijd een stel domino-
kaarten bij zich had.
De buurt had toen ook een idool in
wijlen Wijkie Schuller, een vinnig en
stijlvol bokser die in het gevecht zijn
bewonderaars nooit heeft teleurgesteld.
Kemajoran had in de vooroorlogse
jaren de band "Black and White", een
dansorkest, erg populair in kringen van
fuifend Batavia.
Nabij het toilet hoorde ik het volgende:
"Weet je dat ik de grote golongans
met de moordslagen ieder jaar gratis
kreeg van mijn langganans?" Een an
der, zijn jeugd herinnerend, haakte
daar op in: "In alle vroegte liepen wij
de ouderen af om hen geluk te wensen
met het Nieuwe Jaar. Wat ons dan aan
lekkers werd aangeboden werd gauw
naar binnen gewerkt!"
Als gast en waarnemer kreeg ik de
indruk dat er in de groep een hechte
verwantschap bestond. Een verwant
schap die een historische achtergrond
moest hebben die terug ziet op het
verleden. Traditioneel hadden zij het
Nieuwe Jaar steeds met een overdaad
aan knalvuurwerk ingeluid. Die kochten
zij bij de Chinese buurtschap, in toko's
op Senen of Pantjoran.
Voor de viering was er spekkoek in
huis, door de oma's gebakken volgens
het oude recept. Verder lekkere
ananastaartjes en ook een taart bekend
als Koningskroon. Daarbij werd bowl
geschonken, een vruchtendrank, van
wege het gistingsproces vaak wat al te
sterk overkomend.
In een overpeinzing vroeg ik mij af hoe
de leefgemeenschap Kemajoran in het
verleden zou zijn ontstaan. Het aspect
veiligheid had daarbij zeker een grote
rol gespeeld.
In het verre verleden, omstreeks het
jaar 1600, toen de Verenigde Oost-
Indische Compagnie (V.O.C.) haar
belangencentra in Bantam naar Jacatra
overbracht, verliet de Compagnie al
gauw haar veilige forten aan de kust.
Om haar positie nog beter te kunnen
consolideren, meer leefruimte te
scheppen en haar actieradius te ver
groten, trok zij verderweg zuidelijk van
Jacatra. Eerst toen er een veiligheids
zone kwam na hettotstand komen van
de defensielijn van den Bosch, ge
steund door militairen gelegerd rond
om het Waterlooplein, werd ook
Kemajoran een leefbaar gebied voor
Nederlanders en hun afstammelingen.
Verdere ontwikkelingen kwamen tot
stand onder de gezagsdragers Coen,
van Diemen en Maetsuycker. Een histo
rische figuur die zou hebben bijge
dragen in de pacificatie was ene
Schout Hinne.
Inmiddels had de muziek op het
podium zich ingezet, en met mijn
gedachten weer terug in het heden
kreeg ik grote trek in een portie nasi
rames. Buiten op het parkeerterrein
zag ik een groot aantal auto's, gekomen
van heinde en ver, zelfs uit België,
maar ook ten bewijze dat de groep
Kemajoranners niet in armoede ver
keert in het land dat haar heeft
opgenomen. j. p. BERKHOUDT
De heer Schouten, aan wie wij
bovenstaand verslag van zijn bezoek
aan de Solose kraton danken, be
zocht de kraton ongeveer een jaar
geleden, en inmiddels heeft het
werk aan de wederopbouw gestadig
voortgang gevonden.
De pendopo's en de eetzaal worden
in hun oude luister hersteld, aldus
de hoge kratonfunctionaris Kanjeng
Raden Tumenggu Hardjonagoro.
In verband met het feit, dat het
archief van de kraton bij de brand
verloren is gegaan en er, zoals
hierboven vermeld, in verband
hiermee problemen bestaan bij het
herstel, een vraag aan onze lezers.
Wie kan helpen aan bouwtekenin
gen, foto's (met name van het pla
fond en de ornamenten van de grote
pendopo)? Reacties te richten aan:
Comité Restauratie Kraton Surakar
ta, p/a van Boetzelaerlaan 86,2581
AM Den Haag. Bij voorbaat onze
grote dank!
Militairen en een kratonfunctionaris bij de hoofdingang van de kraton.
(Foto: Mark Boon)
19
