Het uitgaansleven in Solo
NINI TOWOK
--
12
Vooraar» op de grond rechts Mr. Frits Heyligers, de maker van de Solo-revue. Achter hem de hoofdrolspeelster
Henny van Rekum en pal achter haar Mr. Justus de Vries, die de rol van haar echtgenoot vertolkte. Naast hem in
Tirolerkostuum Mr. van der Goot, hoofd van de Belastingdienst in Solo. Dit waren de belangrijkste spelers uit de revue.
Toen mijn vader weer eens werd overgeplaatst kwamen mijn zuster en ik in de kost bij mijn grootvader en tantes in Solo.
Mijn grootvader had een boekhandel-drukkerij en gaf het dagblad "De Nieuwe Vorstenlanden" uit.
Wanneer er een Operagezelschap een tournee door Java maakte, was hij degene die er voor zorgde dat het gezelschap
ook in Solo voorstellingen gaf. Hij stelde zich altijd garant, gesteund door andere operaliefhebbers. Ik zal een jaar of 1 5
geweest zijn toen ik de eerste opera hoorde (mij werd gezegd, dat men een opera hoort en niet ziet. Zodoende.)
Solo had ook een Kunstkring. Dank zij deze Kunstkring kwamen vrijwel alle bekende artisten, musici en toneel
gezelschappen in Solo. Ik denk aan Cor Ruys, Jan Mus, Elly van Stekelenburg en Jan Mulder; solisten als Andres Segovia,
Gerard Hekkink, Hubermann, de danseres Gertrud Leistikov, het gezelschap van Anna Pavlova.
Solo had ook een toneelclub, zelfs twee: de onderwijzersvereniging en de vereniging Utile Dulci. Ik heb een paar keer
meegedaan in de onderwijzers-vereniging. Hoewel ik er geen lid van was vroeg men mij toch om mee te spelen. Toen het
blijspel Tante Jutta uit Calcutta" gebracht zou worden, werd de hoofdrolspeelster plotseling ziek en kwam men mij
vragen die rol over te nemen. Met veel plezier heb ik dat gedaan.
Twee keer in het jaar "zag Solo ze rennen". De races. Een belangrijke gebeurtenis. Dan was het echt poekoel teroes van
vrijdagavond tot en met zondagavond. De maandagmorgen daarop kwam je verpieterd op kantoor.
De toneelclub Utile Dulci had bij die gelegenheid eens (1 933) "De solo-revue" gebracht. Ik bezit er nog het tekstboekje
van en geef daaruit de tekst van het Solo-liedje èn de groepsfoto.
JENNY HEETKAMP-SENSTIUS
In Moesson van 1 oktober j.l. vroeg de
heer Penningnieuwland nadere ge
gevens over het Javaanse volksver
maak Nini Towok. Welnu:
Ais jongen woonde ik met mijn ouders
in Blitar aan de voet van de Kloed. Een
mooie streek met vele tjandi's zoals
Penataran e.a. Ook de desa's hebben
hier mooie namen, zoals Kembang
Aroem, Lódojo en vele andere.
Nu het volksvermaak Nini Towok, dat
naar ik meen in elke streek anders
wordt gespeeld. Om te beginnen moet
één dag voor het volksvermaak ergens
siwoer, d.i. een waterschep van een
klapperdop, worden weggehaald. Op
deze siwoer wordt met kalk en andere
kleurstof een vrouwengezicht geschil
derd. Vervolgens wordt deze beschil
derde waterschep in een grasmand
gestoken. De mand wordt dan in een
sarong gewikkeld, veelal één met
donkere kleuren.
Nini Towok is nu klaar. Dan komen er
nog bij een aloe (rijststamper), een
spiegel en een sirihstel, compleet met
sirihblad, betel en kalk. Deze attributen
worden op een matje op de grond
gelegd naast Nini Towok.
Het spel wordt altijd bij volle maan op
een open plek gespeeld door 5 of 7
jonge lieden (geen gehuwden); het
aantal vrouwen altijd meer dan man
nen; 3 vrouwen met 2 mannen of 4
vrouwen en 3 mannen.
Er wordt begonnen met mejan (wie
rook) te branden, waarover Nini Towok
wordt gehouden en waarbij de spelers
op hun hurken zitten onder het zingen
van oer-oude liederen in laag Javaans;
sommige met melancholieke, andere
met vrolijke en weer andere met op
zwepende melodieën. Dit duurt een
half uur tot een uur en steeds boven de
rokende wierookpot. De hele omgeving
is dan door wierook-geur bezwangerd.
Dan komt Nini Towok; de mand begint
zachtjes te bewegen, de bewegingen
worden steeds heftiger, alle richtingen
uit. De bewegingen worden steeds
sterker en sterker, de spelers worden
opgebeurd en meegesleurd. Het zingen
wordt steeds luider en er begint een
wilde dans over het erf. Het publiek
rondom, dat steeds mee heeft gezon
gen wordt enthousiast en danst en
holt mee met Nini Towok. Iemand pakt
de aloe op, een ander de spiegel en
weer een ander het sirihstel.
Nini Towok heeft een hekel aan de
aloe, rukt aan de spelers en maakt
heftige bewegingen in de richting van
de aloe, plotseling wil zij de spiegel
hebben en dan gaat het in de richting
van de spiegel. Zo gaat het door tot de
spelers in trance geraken en ze hou
den Nini Towok krampachtig vast,
(lees verder volgende pagina)
