IN MEMORIAM
door Ralph Boekholt
In zijn "Mémoires" typeerde mr. D. U. Stikker, oud-
minister van Buitenlandse Zaken en een van de
hoofdrolspelers in de Indonesische kwestie. Wester
ling als "een romantische onruststoker". Het juiste
van deze omschrijving zit hem in het feit dat Stikker
hem in gedachten plaatst in de rij van historische
figuren, die - al dan niet in dienst van Vorst en
Vaderland - op eigen wijze precies deden wat de
bedoeling was, al werd die bedoeling dikwijls niet
duidelijk en hardop uitgesproken. Het voordeel hier
van was dat Vorst en Vaderland hun handen in
onschuld konden wassen indien de avonturier ter ver
antwoording werd geroepen door hen die zich altijd al
gewetensvol veilig wisten in een comfortabele
omgeving.
WESTERLING
Raymond Westerling was een Com
mando die tijdens de Tweede Wereld
oorlog aktief was geweest in Europa.
Direkt na de oorlog ging hij naar Indië,
waar een nieuwe strijd ontbrand was.
Nu is Westerling dood. Was hij een
onruststoker, een avonturier of, zoals
sommige bladen nu heel dapper dur
ven schrijven, "de bloedhond van Zuid-
Celebes" en "een meedogenloze
moordenaar"? Niets en niemand heeft
hem ooit voor de rechter gesleept om
terecht te staan voor wandaden. Durfde
men niet, had men geen bewijzen? Dr.
De Jong, ja, die noemt Westerling in
het te verschijnen deel 12 van zijn
werk een oorlogsmisdadiger, maar De
Jong baseert zich daarbij op allang
bekende stukken en die stukken zijn
nooit een basis geweest voor een
proces tegen Westerling. Dus niets
aan de hand met "De Turk"? Toch wel
natuurlijk. Sinds de jaren 50, eerder al,
gaan er allerlei verhalen over zijn
optreden. Het ergste verhaal deed
jarenlang in Indonesië de ronde, waar
verteld werd dat Westerling tenminste
40.000 mensen op Zuid-Celebes zou
hebben vermoord. De laatste uitkom
sten echter luiden dat het er geen
40.000 waren, maar "slechts" 4.000.
Voor de anti-Westerlingen nog altijd
genoeg om hem uit het verband der
omstandigheden van toen te rukken,
met als enig doel om hem als stok te
gebruiken om de Nederlandse pogin-
22
gen voor gezagsherstel te blijven
slaan.
Westerling was, is en blijft een begrip.
Bandoeng heeft hij in een paar uur
schoongeveegd. Europeanen konden
die nacht weer rustig en vooral veilig
slapen. Had hij het recht om dat te
doen, had hij opdracht, was het com
plete kolder van hem?
Wat doen die vragen ertoe als je lange
tijd bedreigd bent geweest en Wester
ling daar een einde aan heeft gemaakt,
als enige. Je blijft hem dankbaar. En
wat alle knappe en minder knappe
koppen ook mogen schrijven, toen en
daar was Westerling heel concreet
Westerling: een man (met nadruk op
man) die optrad omdat hij durfde op
treden. Optreden deed hij ook op Zuid-
Celebes en zoals bekend deed hij dat
niet met praten. Hij was een Comman
do die rust en orde moest herstellen in
een situatie en onder omstandigheden
die weinigen zich voor willen en kun
nen stellen. Hij heeft zich van zijn
opdracht gekweten en sindsdien was
hij een wreedaard die onschuldigen
heeft vermoord. Dat moet zijn verdere
leven aan hem gevreten hebben.
Hogerhand trok de handen van hem af
en de gewetensvollen wezen met hun
vinger, zonder definitief met hem af te
kunnen rekenen, omdat zij zeer wel
wisten dat de Zuid-Celebes affaire
geen ordinaire moordpartij was, maar
hard tegen hard, oog om oog, wreed
tegen wreed.
Degenen die die tijd hebben mee
gemaakt weten dat en die weten ook
dat de omstandigheden van toen geen
ruimte boden voor overleg, discussie,
dialoog en het voortdurend raadplegen
van regels en voorschriften om te zien
of het wel was toegestaan om een
kampong te betreden.
Een paar keer heb ik Westerling
gezien tijdens reünies. Hij was dan
altijd omringd door veel mensen en je
zag dat hij daarvan genoot. Niet van de
aandacht, maar om te midden te zijn
van mensen die hem begrepen omdat
zij hetzelfde hadden meegemaakt.
Niet begrepen worden is erg, vals
beschuldigd worden omdat men je
niet wil begrijpen is nog erger. Dat
kost je je innerlijke rust. Westerling is
overleden. Dat hij nu de verdiende rust
gevonden mag hebben, zij hem toe
gewenst.
