Ab&v
en geruchten van aardbevingen
KEP en UZELOT
1 LIZ.C.LUI VAN BALOUUr e*/%A
De Whittier-Elsinore aarbeving van 1 oktober j.l. registreerde alleen maar 6,1 op de Richter-schaal, en is dus beslist
niet DE voorspelde aardbeving van 7,5 - 8,5 waar de Californiërs angstig op wachten. Helaas niet.
De Richter-schaal, die de relatieve hevigheid van aardbevingen aangeeft (opgezet door een Hollander, Richter, die op
de Californische technische universiteit, Caltech, werkte), loopt van 1 tot 10. Elk punt hoger op de schaal registreert
10 maal zo zwaar als de vorige, dus een aardbeving van 7 is tienmaal zo hevig als een aardbeving van 6. De
aardbeving van Mexico City in 1985 registreerde 7.6 naar wij menen. Geen wonder dat ze op die onstabiele grond (oude
meerbodem) en met die bakstenen gebouwen zo' 40.000 doden hadden.
Aardbevingen van 1 -3 voel je alleen als je je vlak boven 't epicentrum van de aardbeving bevindt; tussen 3 en 5 kun je vrij
ver van t centrum voelen, maar ze zijn niet gevaarlijk; 5,5 - 6 kunnen schade berokkenen; vanaf 6,1 tot 7 worden gezien
als serieus, vooral op onstabiele gronden of waar fragiele (bakstenen) gebouwen staan; en vanaf 7,1 zijn de "monster"
aardbevingen die hier om de 100 tot 150 jaar op 't Amerikaanse vasteland voorkomen - Man! dan schud je!
De schil van de aardbol bestaat uit
verscheidene grote stukken. Deze
stukken of platen bewegen tegen
elkaar in. Vaak drukken ze zo hard
tegen elkaar aan dat er geen beweging
mogelijk is - op die plaats zitten ze dus
vast. Als de spanning te groot wordt,
soms elke 100-150 jaar, breken de
stukken van elkaar los en dat veroor
zaakt 'n tectonische aardbeving. Vul
kanische aardbevingen worden ver
oorzaakt door de uitzetting/opwel
ling van gas en magma in vulkanen-die
maakten we mee in Indonesië. Meestal
waren we daar op voorbereid door de
verhoogde werking in 'n vulkaan.
Tectonische aardbevingen komen
helaas volkomen onverwacht.
Over de gehele lengte van Zuid Cali
fornia, van de Zee van Cortez in 't
Zuiden tot San Francisco in 't Noorden,
loopt de San Andreas Fault, 'n Fault is
de "zoom'' waar twee aard-platen langs
elkaar of tegen elkaar in schuiven. In 't
geval van de San Andreas Fault zijn dat
de Pacific Plate in 't Westen (die zich
in noordelijke richting beweegt), en de
North American Plate in 't Oosten (die
zich in zuidelijke richting beweegt).
Wrijf beide handen tegen elkaar in, de
ene naar u; toe en de andere van u af;
nou, druk ze stevig tegen elkaar terwijl
u blijft wrijven en u krijgt 'n idee wat er
hier in Californië aan de hand is-uw
handen bleven even vastzitten en dan
schoten ze opeens weer verder, niet
waar?
Aan de hand van historische aardbe
vingen heeft men uitgerekend dat een
"monster" aardbeving van 7 en hoger
ergens op deze San Andreas Fault
eigenlijk al overtijd is voorZd-Californië.
D.w.z., "the Big One" kan elk moment
komen mensen!
We noemen ons zelf hier zuurzoet "the
Earthquake Generation", en ergens
blijven wij Zd.-Californiërs er ons altijd
van bewust dat 't vandaag of morgen
kan gebeuren - alles gaat onderste
boven en van links naar rechts en weer
terug. Maar na een zware beving, zoals
die onlangs plaats vond op een secun
daire fault, de Whittier-Elsinore-Fault
(zoals er tientallen zijn), zijn velen
werkelijk spooked, z.a. men hier zegt
(in nerveuze spanning).
Die spanning merk je aan alles. Toen
Kep b.v. de dag volgende op de aard
beving op 't werk verscheen, namen
collega's hem terzijde: "Volgens zeg
gen had je o.a. een gevaarlijk explosief
in je lab. Pikrine zuur! Ze hebben dat
op een veilige plek tot ontploffing
gebracht." Er was net een huischeck
gedaan waarin alles wat maar enigs
zins explosief kon zijn (zoals pikrine
zuur, ether, enz.) uit de labs verwijderd
werd. Wat Kep ook zei, hij bleef overal
verwijtende ogen zien.
Later bleek het "pikrine zuur" een
piepklein flesje met TNT te zijn, dat
achterin op de hoogste plank van een
kast in Kep's lab aan 't oog ontgaan
was. De man die de inspectie deed
zette een omgevallen fles overeind en
ontdekte toen 't gevaarlijke explosief".
TNT is geen pikrine zuur en zeker geen
nitroglycerine - de reactie was over
dreven. Aan dit opgeblazen gerucht en
de reactie daarop kun je zien hoe
overspannen de mensen waren na de
(lees verder volgende pagina)
Vaker nog dan in Californië kon het, mede door de enorme vulkanische aktiviteit, in
Indië flink spoken. Zoals hier op Midden Java. waar in 1924 Wonosobo door een
aardbeving met de grond gelijk werd gemaakt.
(Foto: De Indische Bodem)
32
