BATAVIA
DE GESCHIEDENIS
V A N D E
EERSTE
"NEDERLAND BOUWT DE BATAVIA"
Op 28 oktober 1628 voer het kort daarvoor gereedgekomen
retourschip "Batavia", voor zijn eerste reis, die tevens ook
de laatste reis zou zijn, uit vanaf de rede van Texel. Het
schip, een 55 meter lange driemaster en een van de grotere
compagnieschepen, was uitgerust door de Kamer Amster
dam van de VOC. De "Batavia" voer in een convooi van drie
schepen dat ondercommando stond van Francisco Pelsaert,
de kapitein van de "Batavia" was Ariaen Jacobsz. Door
stormen en andere tegenslagen waren de schepen elkaaral
vóór Kaap de Goede Hoop kwijtgeraakt. In de nacht van 3
op 4 juni 1629 liep de "Batavia" op een koraalrif bij de
Abrolhos-eilanden voor de westkust van Australië waarvan
men volgens de berekeningen van de schipper, nog ver
verwijderd was.
Nadat de schipbreukelingen zich op twee nabijgelegen
eilandjes in veiligheid hadden gebracht, besloot Pelsaert
met de grootste sloep hulp in Batavia te gaan halen, waar hij
na een zware overtocht begin juli aankwam. Een reddings
actie om de achtergebleven schipbreukelingen te redden
werd direkt op gang gebracht en op 13 sept. bereikte de
daartoe uitgezonden "Saerdam" de Abrolhos-eilanden.
Intussen had de onderkoopman Jeronimus Cornelisz. zich
als leider van een groep muiters opgeworpen en had een
waar schrikbewind onder de schipbreukelingen gevoerd,
tegenstanders werden zonder pardon uit de weg geruimd.
Niet minder dan 125 schipbreukelingen werden op gruwe
lijke wijze door de muiters om het leven gebracht. Wegens
dit trieste feit gingen de eilanden de geschiedenis in als
"Batavia's kerkhof".
De muiters hadden zich meester gemaakt van kisten
zilvergeld, juwelen en drank uit het wrak van de "Batavia".
Gewaarschuwd door de soldaat Wiebe Hayes slaagde
Pelsaert erin, de muiters te overmeesteren. De hoofd
schuldigen werden na het toepassen van snelrecht ter
plaatse terechtgesteld, de anderen werden meegenomen
!v
'Het schip word aan alle kanten opgetimmerd' Siewert van der
Meulen, ca. 1700. (Scheepvaartmuseum Amsterdam)
Sinds 1985 is de kiel gelegd en tot de zomer van 1987 de voor- en
achtersteven geplaatst en heeft het schip vorm gekregen door de
spanten..
naar Batavia en daar berecht. Meegebrachte duikers wisten
nog een deel van de lading van de gestrande "Batavia" te
bergen.
In de jaren zestig van deze eeuw werd het wrak van de
"Batavia" ontdekt en werden de overblijfselen door een
groep Australische onderzoekers geborgen. In het Western
Australian Maritime Museum" in Fremantle is men thans
nog bezig de vele vondsten van deze expeditie te verwerken.
Op 12 sept. 1985 werd de Stichting Nederland bouwt
VOC-retourschip opgericht, die zich ten doel stelde de
herbouw van de "Batavia", een VOC-schip dat in 1628 op
zijn eerste reis naar Indië schipbreuk leed op een koraalrif
voor de westkust van Australië.
In 1980 werd door de heren W. Vos en T. Faber het plan
opgevat om door de herbouw van de Batavia, de houten
scheepsbouw in Nederland struktureel te bevorderen.
Gekozen is voor een toeristische opzet, gecombineerd met
scholing van jonge werklozen, houtpromotie en, na vol
tooiing, exportpromotie.
Gedurende 5 jaar heeft het plan steeds verder gestalte en
ondersteuning gekregen en is de nodige research verricht
teneinde het schip zo oorspronkelijk mogelijk te kunnen
bouwen, geheel op basis van historische gegevens.
Om de benodigde 8 miljoen gulden bijeen te brengen, is
een fonds gevormd dat gevoed wordt uit de opbrengst van
een landelijke loterij, sponsorgelden, donaties, entreegel
den en verkoop Batavia-artikelen. De aktiviteiten van de
Stichting zijn gericht op de verwerving van een brede steun
van het Nederlandse volk en het bedrijfsleven.
Met deze aktie wordt in dubbel opzicht een nationaal
belang gediend. Allereerst wordt Nederland met de Batavia
een monument rijker. Kastelen, kerken en andere historisch
belangrijke bouwwerken zijn in grote getale gerestaureerd.
Maar in ons land, met zijn roemrijk verleden als zeevarende
natie, is niet één compleet 17e eeuws zeeschip meer te
vinden. Met de Batavia zal ook Nederland weer een
zeilende driemaster bezitten.
Bovendien vormt de bouw van de Batavia een uniek
werkgelegenheidsprojekt voor aankomende jonge vakmen
sen. Een trots ambacht, dat ons land ooit groot hielp
maken, wordt ermee in ere hersteld.
Op 4 okt. 1985 werd in Lelystad de kiel gelegd voor de
nieuwe Batavia. De bouw is thans in volle gang. De
bouwplaats van het schip aan de Oostvaardersdijk, is een
historische plek, omdat de eerste Batavia op 28 oktober
1628 op haar eerste en laatste reis naar Indië dit punt
passeerde, nadat zij de haven van Amsterdam had verlaten.
14
