ONDERWIJS
RETOUR BANGKOK v.a. f 1.295,--
RETOUR JAKARTA v.a. f 1.750, -
31 -daagse verzorgde reis JAVA en BALI v.a. f 3.670,--
(ANVR)
GARANTIEFONDS
REISGELDEN
RETOUR BALI v.af 2.085,-
RETOUR AUSTRALIË v.af 2.595,-
Singel 486 - 1017 AW AMSTERDAM
Tel. 020 - 23 74 84
Laan van Meerdervoort 291 - DEN HAAG
Tel. 070 - 63 83 67
Rokin 52 - AMSTERDAM - Tel. 020 - 24 25 38
oude benamingen verkeerd zou zijn
geworden. Natuurlijk bestaat Neder-
lands-lndië niet meer maar het geogra
fische gebied Oost-lndië nog wel! Net
zo bestaan de kroonkolonie en het
dominion Ceylon niet langer (tegen
woordig de Republiek Sri Lanka) maar
de geografische naam van het eiland is
ook nu nog altijd Ceylon, gelijk volgens
de Bosatlas de staat Malagasië op het
eiland Madagascar ligt. In deze zin
bestaan Borneo en Celebes (Kaliman-
tan en Sulawesi) ook nog altijd.
In de geschiedenis dient men altijd
voorzichtig te zijn met het projecteren
van nieuwe namen op oudere tijdper
ken. Zo spreken we voor de zeven
tiende eeuw liever niet van "Neder
land" maar van de "Republiek" of de
"Verenigde Nederlanden". Uiteraard
speelt hier de traditie een grote rol, net
als bij de naamgeving van huidige
landen en steden. We spreken niet
meer van Pleimuiden en Kantelberg
(Plymouth en Canterbury) maar wel
van Londen, Parijs en Florence (i.p.v.
Firenze), en de voormalige "Verenigde
Arabische Republiek" van Nasser werd
door de meesten ook toen gewoon
Egypte genoemd.
Ik pleit er voor zeker in de koloniale
geschiedenis zoveel mogelijk gebruik
te maken van de traditionele staat
kundige of geografische benamingen.
Enige decennia geleden zouden velen
"Indië" consequent door "Indonesië"
hebben vervangen, maar nu het tijdperk
van de dekolonisatie achter ons ligt, is
de koloniale bijsmaak van die oudere
namen vrijwel verdwenen zodat de
oude controversen zijn weggeëbd. De
staatkundige aanduiding van de archi
pel kan voor de periode tot 1949 het
beste met de traditionele naam Neder-
lands-lndië geschieden. We kunnen
constateren dat deze benamingen
momenteel weer langzaam in het voor
hen juiste toepassingsgebied worden
geïntroduceerd, hetgeen onder andere
blijkt uit het in 1986 te Leiden opge
richte tijdschrift Indische Letteren,
gewijd aan de literatuur in onze voor
malige kolonie.
Noten:
17. Resink, Indonesia's History, 237 e.v.,
313.
18. Ibidem, 235; E. H. Kossmann, De lage
landen 1780-1940 (Amsterdam/Brus
sel, 1976) 308-309; P. J. Drooglever.
De Vaderlandse Club 1929-1942 (Fra-
neker, 1980) 14 e.v.
19. Henrick Mulder, "Nederlands-lndië",
40.
20. Brom, Java, 167; Vlekke, Geschie
denis, 204; en H. J. de Graaf, Geschie
denis van Indonesië (Den Haag/Ban-
doeng, 1949) 11-12.
Hierin wordt "Indonesië" ten onrech
te aan Bastian toegeschreven. Voor
vollediger informatie zie H. Th. Fischer,
Inleiding tot de culturele anthropologic
van Indonesië (3e dr; Haarlem, 1952)
hoofdstuk I, en B. C. C. M. M. van
Suchtelen, De eenheidsgedachte bij
80 millioen Nederlandse Rijksgenoten
(Leiden, 1945) 21.
21Bijvoorbeeld in bovengenoemd boek
van Fischer, 3.
22. Bernard Dahm, Soekarno en de strijd
om Indonesië's onafhankelijkheid
(Meppel, 1964) 61 e.v.; Drooglever,
De Vaderl. Club, 31 e.v.
23. Dahm, Soekarno, 70 en 325.
24. Brom, Java in onze kunst, 167.
25. H. Colijn, Koloniale vraagstukken
van heden en morgen (Amsterdam,
1928) 59-60.
26. G. F. E. Gonggryp, in vermeld werk,
kolom 460-461
27. Drooglever, De Vaderl. Club, 121-
122.
28. Ibidem, 331 e.v.
29. Henrick Mulder, "Nederlands-lndië",
26.
30. Deze oorspronkelijk in het Engels
gehouden radiorede was in Indië des
tijds niet erg bekend. Opvallend is dat
er twee data worden genoemd: 6 en 7
december. Toen de koningin hem op 6
december in Londen voorlas, was het
in Indië al 7 december. Vandaar ook
dat de naar deze rede genoemde divisie
die vlak na de oorlog naar de Oost-
werd gezonden "7 december-divisie"
kon worden genoemd.
31"Radiorede van H. M. de koningin,
gehouden op 6 december 1942", bij
lage (131 -136) in J. E. Engers, Indië in
de branding. De geallieerde wereld
over de toekomst van Nederlandsch
Indië van Pearl Harbor tot Hollandia
(New York, 1945)
32. Bijvoorbeeld in Linggadjati. De ont-
werp-overeenkomst, enz. (Den Haag.
1946, Staatsuitgeverij)
33. Vlekke, geschiedenis, voorwoord.
34. Bijvoorbeeld Albarda op het "koloniaal
congres" van de SDAP in januari
1930 waar hij verklaarde te streven
naar Indië's onafhankelijkheid. Zie P.
J. Schmidt, Het koloniale gevaar
(Amsterdam, 1931) 7-8.
35. H. A. J. Klooster, "Madagascar in de
I ndonesische geschiedbeschouwing".
Jambatan, V (1987) 1:3-14 waarin
o.a. verwezen wordt naar een rede
van Soekarno uit 1930 en de disser
tatie van M. Nazif uit 1928 aan de
Rechshogeschool te Batavia.
Zie ook de rede van Soetan Sjahrir,
gehouden voor de Veiligheidsraad van
de VN op 14 augustus 1947 in: Indo
nesië in de Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties. ('s-Gravenhage,
1947, Min. van BZ no V) 90.
36. Dahm, Soekarno, 269-270.
37. Ibidem, 227.
38. De eerste rede van E. N. van Kleffens
voor de Veiligheidsraad op 31 juli
1947 in: Indonesië in de Veiligheids
raad. (als noot 35), 78.
39. Van Suchtelen, Eenheidsgedachte, 25.
40. Resink, Indonesia's History, 18-22.
De term zou van Ki Hadjar Dewantara
zijn, en i.t.t. tot wat algemeen gedacht
wordt niet iets als "Eilandenrijk"
betekenen, maar (vanuit Java gezien)
"Vreemde landen". Mensen die Ma-
leis/Bahasa Indonesia spreken ver
klaarden mij echter desgevraagd dat
"Eilandenrijk" toch juist is, terwijl
"Eilanden tussen twee werelddelen"
(Azië en Australië) ook kan; "nusa"
betekent eiland en "antara" tussen.
41Nusantara. A History of the East Indian
Archipelago. Eerste druk 1943, her
druk 1959, vert. 1947.
42. Met dank aan het Volkenkundig Mu
seum Nusantara alwaar men bereidt
was mij over deze term opheldering te
verschaffen.
43. Dit geldt ook voor andere staten: tot in
de jaren zeventig werden Zuid-Slavië
en Joegoslavië, alsmede Perzië en
Iran veel meer door elkaar gebruikt.
44. Resink, Indonesia's History, 77.
45. Zie bijvoorbeeld G. L. Tichelman, Draai
boek van Nieuw Guinea ('s-Graven-
hage/Hollandia) hoofdstuk X.
46. Enkele voorbeelden: de staat Taiwan
heet officieel Republic of China, maar
die naam hoort men zelden doordat de
fictie bestaat dat die staat er niet is.
Voor velen is er gevoelsmatig een
verschil tussen de DDR en Oost-
Duitsland, en enkelen spreken niet
meer over Falkiandeilanden (de offi
ciële naam) maar van Falklands/Mal-
vinas uit angst bij het verkeerd ge
achte kamp te worden ingedeeld.
47. Indische Letteren is een documenta
tieblad van de Werkgroep Indisch-
Nederlandse Letterkunde.
Deel 3 van de artikelenserie
"Indië in het onderwijs" ver
schijnt in Moesson van 15 maart
aanstaande.
10
