wer
tussen
en z
TOKO RADJA
TOKO MELATI
(SLOT)
EVACUATIE VAN BAN KA
Door Victoria Kaulbach naar gegevens van Henk van Eck
Belgiëlaan 51
2034 AW HAARLEM
Hèt adres voor alle rijsttafel
artikelen.
Tevens afhaalgerechten.
Tel. 023-36 12 40.
Op 5 februari 1 942 vertrok Henk van Pangkal Pinang naar het plaatsje Toboali,
dat aan de zuidkust van Banka lag, om daar de ontscheping te regelen van
verdedigingstroepen, die zouden worden aangevoerd en aan wal zouden
komen.
In de avond van dezelfde dag ankerde het ms. "van der Hagen" van de KPM ter
reede van Toboali en werden gedurende de nacht de voor Banka bestemde
troepen aan wal gebracht tot een totaal van 750 man en behorende tot het 9e
bataljon.
Na gereedheid vertrok het schip onmiddellijk naar de reede van Pangkal Pinang
aan de oostkust van Banka om daar gevechtswagens en ander materiaal te
lossen, en Henk vertrok eveneens daarheen om daar deze ontscheping te gaan
regelen. Ledige prauwen werden gereed gemaakt en des namiddags naar de
reede gesleept, waar het schip al ten anker lag. De lossing van de gevechts
wagens en ander militair materiaal vond daarna plaats in de avond en nacht van 6
februari 1 942.
De volgende dag werden besprekingen
gevoerd in het Oranje-hotel te Pangkal
Pinang inzake het afvoeren van de
troepen, indien er een overmacht van
Japanners op Banka zou landen. Tij
dens deze bespreking werden de heren
Lakkerwa, Kaub en ook Henk gemilitai-
riseerd, zijnde de enigen die konden
navigeren en als oud-stuurman de over
vaart van de troepen naar Java zouden
kunnen leiden.
Verder werden 5 afvoerplaatsen be
paald, gelegen aan straat Banka, waar
op elke plaats voldoende vaartuigen
gereed moesten liggen om de troepen
te kunnen afvoeren.
In Muntok - aan straat Banka - werden
nog goederen en handelswaar aange
voerd, en tevens werd nog tinerts
afgescheept.
Ook in Blinjoe aan de noordkust van
Banka, waar Henk de leiding had over
het agentschap, werden de kolen
schepen gelost om de kolencentrale
Mantoeng, die het eiland van stroom
voorzag, van de nodige voorraad kolen
te voorzien.
De oorlogsberichten in die dagen
werden ongunstiger en meldden dat
de Japanners naar Singapore oprukten
en een landing daarna op Banka verwacht
moest worden, zodat op grond daarvan
besloten werd om de vrouwen en
kinderen te evacueren.
Na telegrafisch overleg met de direktie
der KPM werd opdracht gegeven om
het lossen van één der kolenschepen
te staken, en dit schip gereed te
maken voor het vervoer van zoveel
mogelijk vrouwen en kinderen van
Blinjoe naar Palembang.
Na overleg met de gezagvoerder van
één der schepen werden deze "pas
sagiers" door Henk aan boord gebracht,
waarbij zij zich tevreden moesten stel
len met een plaats in de nog halfvolle
kolenruimen, die inmiddels met zeil
doek enigszins geschikt waren gemaakt
voor deze overtocht.
De koffers en overige bagage werd bij
elkaar aan dek gezet, waarna het schip
met spoed naar Palembang vertrok.
Door de aanwezigheid van militairen
op het eiland met hun gevechtsmate
riaal, en doorde evacuatie van mensen,
heerste er op Banka een gespannen
sfeer onder de bevolking, en velen
vluchtten naar Palembang en vertrok
ken naar Zuid-Sumatra.
In Muntok werd het dagelijks leven
steeds moeilijker door de vele onregel
matige bombardementen en beschie
tingen door de vijandelijke vliegtuigen.
In het stadje en langs de wegen waren
vele bomkraters ontstaan.
Op het strand lagen twee KPM-schepen
die door Japanse vliegtuigen waren
gebombardeerd en beschoten en zo
danig lek waren geslagen, dat deze om
zinken te voorkomen, op het strand
waren gezet.
In deze omstandigheden was het moei
lijk om werkvolk te krijgen en hierdoor
konden vele prauwen met tinerts niet
worden gelost. Door het vluchten en
weglopen van de arbeiders was er
geen mogelijkheid om werk uit te
voeren.
Hierdoor werd het wel erg moeilijk om
lege prauwruimte ter beschikking te
krijgen en gereed te houden op de
diverse afvoerplaatsen.
Na het besluit om vanaf Tempilang -
één der voor afvoer bestemde plaatsen
aan straat Banka - de troepen in te
schepen vertrok Henk op 12 februari
1942 naar deze plaats, die ongeveer
20 km van Muntok verwijderd ligt.
Onmiddellijk werd begonnen met het
in gereedheid brengen van de beschik
bare vaartuigen voor het vervoer van
de troepen.
Toen Henk met nog enkele mensen in
Tempilang aankwam, was het strand
plaatsje zo goed als verlaten en waren
de bewoners gevlucht met achterlating
van hun bezit.
De volgende dag arriveerde een klein
scheepje van de BPM, het ms. "Mesa-
rong" met enige honderden vaten
benzine aan boord. Deze werden in
opdracht van de BPM gelost en de
kapitein moest verdere orders afwach
ten in Tempilang.
in verband met de te verwachten afvoer
der troepen, waarvoor het scheepje
eveneens gereed moest worden ge
houden, onderhield Henk nauw contact
met de gezagvoerder.
Dezelfde avond om circa 23.00 uur
ontving Henk telefonisch bericht dat
alles voor onmiddellijk vertrek in
gereedheid moest worden gebracht.
Het nog weinige op de plaats aanwe
zige werkvolk was niette bewegen om
te werken, zodat alles moest geschie
den met de paar aanwezige Euro
peanen.
Gedurende de nacht liet Henk de
sleepboot "Cato" die hij steeds onder
bewaking had laten liggen met volle
brandstoftanks, vaarklaar maken en
liet o.a. de mast en de schoorsteen
camoufleren met takken. Op de brug
liet hij zandzakken stapelen ter be
veiliging.
De volgende morgen was de "Cato"
gereed, maar door de lage waterstand
en de helaas weinige arbeidskrachten,
waren de prauwen niet gelost, en
Nieuwstraat 30a
4531 CX TERNEUZEN
Voor al uw rijsttafelartikelen,
meeneemgerechten en Indische
koekjes.
Tel.: 01150-1 84 41.
16
