Herinneringen Ketjil
"MIJN LEVEN WAS MEER DAN ALLES"
HARRYET MARSMAN:
O
BEN JE BELAZERD MAN.
mrniihi
Ze heeft altijd buiten gewoond en woont nu nog buiten in het Zuiden des
lands. Ze kan niet tegen besloten ruimten met veei mensen, niette lang in
ieder geval. Haar werktafel met schrijfmachine staat voor een raam dat
uitziet op planten en struiken in de tuin die ze zelf heeft aangelegd.
Met haar man Marius Marsman en een paar jaar na zijn overlijden woonde
ze in Ossendrecht met een lap grond zo groot als een stadspark. Groenten,
vruchten, bloemen, bomen, een kas met tropische planten. Onderhoud
deed ze zelf, af en toe kwamen kinderen en kleinkinderen en hielpen met
het zware werk, maar ook daarvoor bleef ze niet afhankelijk. Over haar
leeftijd, 84 jaar, hoor je haar nooit praten, wel dat ze altijd tijd tekort komt.
Ze heeft nog zoveel op te schrijven, haar leven is boordevol belevenissen
geweest. Bitter en zoet, zon en donkere wolken, Harryet heeft alles
genomen zoals het kwam. Met dankbaarheid maar ook met moed of
gelatenheid.
Op 27 en 28 mei zal Harryet Marsman in Diligentia aanwezig zijn om
Tonnie Grosse haar leven te zien en horen spelen. Een déél van haar leven
dan, want hoe kun je meer dan alles in twee uren verwerken?
Er zijn nog plaatsen te krijgen bij Moesson, Prins Mauritslaan 36. Vanaf
20 mei kunt u alleen nog maar terecht aan het loket van Diligentia, Lange
Voorhout 5, Den Haag. Dagelijks van 10.00-14.00 uur. Niet op Zo. en
Ma. Tel. kassa 070 -68 18 51. Prijs f 20,- incl. garderobe.
Aanvang 20.15 uur. Na de voorstelling foyer open tot 24.00 uur.
Kawali, een flinke kampong in het regentschap Tjiamis en gelegen aan de weg
Cheribon-Tasikmalaja, is voor enkele mannen van het 9e peloton een kampong
die niet gauw vergeten zal worden. Vele herinneringen zijn daargeboren. Noem
de naam van de kampong en zonder haperingen zullen zij verhalen over de
vier weken van compleet omsingeld zijn door de vijand en over de drie dagen
die aan de omsingeling voorafgingen.
De Kawali-periode begon voor ze op
25 augustus 1947. Op die datum ver
trokken ze in twee carriers vanuit Tasik
met de meeste spoed naar Kawali ter
versterking van 3-2 Rl die, door de
steeds heviger wordende guerrilla
activiteiten van de vijand, hopeloos
in de moeilijkheden was gekomen met
het bezet houden van Kawali en de
bruggen noordelijk en zuidelijk daar
van. Vooral de bezettingen van de
bruggen noordelijk van Kawali waren
dagelijks het doelwit van de peloppers.
Bij aankomst van de carriers in Kawali
werd er een direkt doorgestuurd naar
de Baileybrug even buiten Kawali.
Daar werd de mitrailleur voor de brug
in stelling gebracht en de nacht naast
de Vickers op de grond doorgebracht.
Het enige dat die nacht werd waar
genomen aan vijandelijke activiteiten
waren de zuigende geluiden van enkele
mortiergranaten die vlak achter de
stelling, gelukkig als blindgangers,
zich in de sawah boorden.
Minder rustig was de nacht voor de
bezetting van de 10 km noordelijker
gelegen brug verlopen. Deze post had
weer een nachtelijke beschieting te
verduren gehad. Omdat deze post van
uit de richting Cheribon over de weg
niet meer te bereiken was (de vijand
was daar weer heer en meester) en er
al bij die brug drie doden en vier
gewonden te betreuren waren werd er
op 26 augustus besloten deze post en
de post bij de brug even buiten Kawali
op te heffen.
De carrier bij de laatst genoemde brug
kreeg de opdracht de noordelijkst ge
legen bezetting op te halen. Ook daar
werd bij aankomst direkt de mitrailleur
in stelling gebracht. Een hoge tjot met
een ruim schootsveld diende als stelling.
Om onverklaarbare redenen werd pas
de volgende dag tot terugtrekken over
gegaan met gevolg dat weer een nacht
naast de mitrailleur moest worden
doorgebracht. Tegen het middaguur
van de volgende dag werd de terug
tocht aanvaard over de slechte en
bochtige weg met z'n dicht begroeide
hoge kanten. Halverwege reed het
kleine konvooi in een hinderlaag. Om
daar uit te komen moest een hevige
strijd geleverd worden. Na het op
geven van de strijd door de vijand
waren aan onze kant ook weer doden
en gewonden te betreuren. Verbitterd
werd de rit naar Kawali voortgezet.
In Kawali aangekomen werd met
spoed een konvooi samengesteld om
de gewonden naarTjiamis af te voeren
(de doden zouden later naast de zout
keet bij de aloon aloon voor tijdelijk
begraven worden).
Inmiddels werden, voor de overname
van de gewonden bij de vernielde brug
ten zuiden van Kawali, de andere door
de vijand vernielde bruggen in de weg
Kawali-Tjiamis door de genie voor
jeeps berijdbaar gemaakt. Laat in de
middag vertrok het gewondentrans-
sport, een carrier voorop met de
mitrailleur op scherp. Verder waren
alle andere maatregelen voor eigen
veiligheid aan de kant gezet; de ge
wonden gingen voor alles. Zonder
incidenten keerde het transport veilig
in Kawali terug. Hierna volgde een
periode van vier weken totaal inge
sloten zitten.
Bovenstaand geeft summier het ge
beuren in en rondom Kawali weer. 1 50
Man telde de sterkte in Kawali, met
allen dezelfde herinneringen aan die
weken. Maar een sobatvan het negen
de heeft een extra, nooit te vergeten
herinnering. En dat is Piet Barendregt.
Piet namelijk was de chauffeur van de
carrier die op die late middag van 28
augustus het gewonden transport aan
voerde. Naast hem zat de dokter van
3-2 Rl. Ze waren nog geen honderd
meter weg toen de dokter in een bakje
naast Piet een handgranaat zag liggen.
"Hee", sprak de dokter tegen Piet
terwijl hij de handgranaat uit het bakje
pakte, "als het link wordt kan ik hier
mooi mee gooien."
"Weet u hoe zo'n ding werkt", vroeg
Piet. "Ja zeker", antwoordde de dokter
zelfverzekerd, "splitpen er uittrekken,
beugel laten schieten, acht tellen
wachten en dan gooien".
Acht tellen? Piet verstijfde van schrik
achter het stuur en explodeerde sneller
dan een handgranaat in de woorden
"Ben je belazerd man".
Nee, die acht tellen zag Piet helemaal
niet zitten. Hij zag zich wel in gedach
ten hand in hand (als ertenminste nog
iets als een hand aan de dokter zou zit
ten) met de dokter ter hemelvaart gaan.
Zeer terecht was de explosie van Piet
wel, want even Apeldoorn bellen was
er toen nog niet bij. j BLOKKER
7
