TUNAS Trade, Tours Travel International B.V.
De kleinzoon van de weduwe Van
Nelle, de heer van der Leeuw, werd
naar Indië gezonden om dit te onder
zoeken. Mijn Opa gaf opdracht aan zijn
Chinese vrienden om de shag tot in de
kleinste uithoeken te distribueren.
Toen op een maandag mijn Opa door
de heer van der Leeuw in een open
Buick werd afgehaald, heeft hij de heer
van der Leeuw naar de meest afgelegen
desa's gedirigeerd en werden lopend
in werkdagen van 10 uur de kleinste
warongs en stalletjes bezocht. Dat
deze Totok na een week onder de
tropische zon bijna bezweek, maar
overtuigd was dat mijn Opa niet frau
deerde, omdat overal de shag te koop
was, behoeft weinig betoog. De heer
van der Leeuw liet alle agenten van de
gehele archipel naar Soerabaja ont
bieden.
Nadat alle agenten waren aange
komen, werd hun te verstaan gegeven
om maar in de leer te gaan bij mijn
Opa, omdat hij de enige was die wist
wat verkopen was.
Door zijn grote integriteit vertrouwden
de Chinezen en Arabieren hem blinde
lings. Hij werd dan ook door hen als
vertrouwensman beschouwd. Alle
geschillen tussen hen en de grote
Nederlandse Handelsbedrijven liepen
dan ook via mijn Opa.
Intussen was hij opgeklommen tot
Hoofd van de afdeling Inkoop en Ver
koop van Intenatio. Ondanks zijn be
reikte positie is hij nooit vergeten uit
welke bittere armoede hij kwam. Hij is
zijn hele leven daadwerkelijk bezig
geweest de minder bedeelden te hel
pen, met name de Javaanse bevolking
heeft hij op verschillende wijze kunnen
helpen met raad en daad. Hierbij vol
ledig gesteund door mijn Oma. Zo
werden hele families vaak onthaald op
eten. De liefde voor paarden en vogels,
welke hij in zijn jeugd in Tuban van de
Javanen had geleerd, heeft in zijn
leven niet alleen een belangrijke rol
gespeeld maar ook een groot respect
voor de Javaanse cultuur teweeg ge
bracht. Hij kende alle Javaanse be
namingen en werd door de Javaanse
bevolking als kenner beschouwd. Ook
zijn kennis van de perkoetoet wekte
veel bewondering. Vele zondagen wer
den op het achtererf van Tegalsari de
z.g. perkoetoet-wedstrijden gehou
den. Hij zat dan met zijn vrienden
Römer, Pinchetti, Marcella en
Dutrieux uren te luisteren naar de
perkoetoets, die op gantangs waren
geplaatst. Hij bezat er enkele honder
den en reisde soms diep Oost-Java in
als hij de tip had gekregen dat er een
perkoetoet van uitzonderlijke kwaliteit
te koop was.
Op een gegeven moment rond 1917
lag zijn toekomstige schoonzoon over
hoop met zijn familie over een erfenis
kwestie. Er kwam een rechtzaak van
en mijn Opa nam het op tegen een
advocaat, een zekere Mr. van West. Hij
wist, ondanks zijn vier jaar lagere
school, het glansrijk te winnen en met
dit geld werd door zijn schoonzoon de
bekende Apotheek "DESA" gekocht,
gevestigd op de Aloon Aloon Tjontong
in Gemblongan te Soerabaja. Door de
wijze waarop hij zowel in de zakelijke
als privé sfeer de zaken afhandelde
werd hij een bekend figuur in Soera
baja. Vooral zijn sobere en integere
levenswijze was de grondslag waarop
hij in de Huurcommissie van Soerabaja
werd opgenomen.
Op het moment dat zijn eerste klein
dochter, zijn anak mas, naar school
ging, werd speciaal voor haar een
Overland Whippet aangeschaft. In
1923 waren mijn grootouders 25 jaar
getrouwd en toen zij dit feit wilden
vieren, werd hun onder leiding van de
kapitein Chinees uit Bandjarmasin
verboden ook maar een cent hieraan
uit te geven. Mijn grootouders moesten
een feest geven zo groot als ze maar
wilden, alles voor rekening van deze
Kapitein Chinees. Nog jaren later werd
er over dit feest in Soerabaja gesproken.
Op zestigjarige leeftijd ging mijn Opa
met pensioen en het duurde niet lang
of de heren van Oostindiën en van
Westering, vertegenwoordigers van
de firma Blom Et van der Aa, de grote
assuradeuren van Soerabaja in die tijd,
benaderden hem voor het Verzekerings
agentschap. Met de heer van Westering
ging mijn Opa op reis de Oosthoek in,
waar zijn grote Chinese relaties zaten.
Binnen afzienbare tijd sloot mijn Opa
voor tonnen af, daar al zijn Chinese
relaties over gingen naar Blom van
der Aa. Toen hij er na een jaar mee
stopte, omdat het te zwaar voor hem
werd, had hij kans gezien om meer dan
een miljoen aan verzekeringen af te
sluiten!
Eén ding hadden mijn grootouders van
het leven geleerd. Zij hadden beiden
in hun jeugd bittere armoede gekend
en leefden in een tijdperk waar de
Indische Nederlander met weinig
schoolopleiding door het toenmalige
koloniale bewind als derde rangs
burger werd beschouwd. Hun kinderen
zouden de beste schoolopleiding krij
gen! Alles hebben zij hiervoor opzij
gezet om dit ideaal te bereiken. En dit
werd ook bereikt! Al hun kinderen en
de kinderen van de vroeg overleden
zuster van Oma hebben kunnen stu
deren in Nederland. Alles werd zelf
bekostigd. Studiebeurzen waren er
toen niet. Zo kon mijn vader afstuderen
als apotheker in Leiden en promoveren
in de natuurkunde en de wiskunde.
Later benoemd tot Buitengewoon Lec
tor in de Receptuur aan de Universiteit
van Indonesië. Zo kon een oom van mij
afstuderen als arts. Mijn andere ooms
studeerden af op de Hogere Handels
school.
Nadat hun kinderen waren afgestu
deerd en terugkeerden naar Indië,
werden de huizen op Tegalsari ge
schonken aan die kinderen, die in
Soerabaja hun werk vonden. Mijn
grootouders betrokken, na het over
lijden van hun vriend de heer Maron,
zijn villa "Beau Sejour" aan de Punten-
weg in Batoe. Hier heeft mijn Opa met
al zijn perkoetoets tot zijn dood, net
voor de inval van de Jappen gewoond.
Na de internering en de Bersiaptijd
kwam mijn Oma weer op Tegalsari
wonen, waar zij tot haar overlijden in
1956 min of meer de spil was van de
familie Parijs. Typerend is dat met haar
overlijden daadwerkelijk een tijdperk
werd afgesloten. Zo heb ik dit niet
alleen gevoeld, maarook vele van mijn
familieleden.
Zij wilde niet repatriëren, omdat zij
vond dat zij een kind was van dat land
en gaf de wens te kennen in Huize
"Savé" te willen sterven, omdat zij het
grootste deel van haar leven in dit huis
intens had beleefd. Zelfs het voor
bereiden op haar sterven deed zij met
stijl en waardigheid maar vooral met
een opvallende innerlijke rust, wat op
mij een diepe indruk heeft achter
gelaten.
Nadat wij als laatsten in 1958 repa
trieerden heeft mijn vader Dr. Jacob
Pieter Parijs geheel in de sfeer van
mijn grootouders de huizen in Tegal
sari geschonken aan zijn vriend Dr. M.
Soetopo en met hem samen van deze
huizen een school voor blinde kinderen
gemaakt. Tot op de dag van vandaag is
hier nog steeds een Blinden Instituut
gevestigd.
Ik dank mijn zonen, die mij hebben
gedwongen antwoord te geven op hun
vragen over onze familie. Ik dank de
heer D. A. Visker simpelweg voor het
schrijven van het boekje "Indische
Familie Namen". Immers zonder hen
had ik nooit geweten wat een pracht-
mensen mijn grootouders zijn geweest.
Mijn "Simbah's" Parijs, op wie ik nu
trots ben!
FRANS PARIJS
385 Beeklaan
2562 AZ DEN HAAG
Telex: 34193 tunas nl.
Telefoon 070 - 63 92 27 63 89 94
Uw Indonesië en Verre Oosten reis op de maat van uw beurs en
wensen gesneden!
Agent voor Europa van P.T. TUNAS INDONESIA TOURS TRAVEL Jakarta
Kantoren: Medan. Padang, Yogya, Surabaya, Bali, Ujung Pandang, Bandung, Singapore,
Honkong, USA.
22