KAMPKEUKEN HERINNERINGEN
INDISCHE SPEKKOEKEN
NASI BAGANA
BOEMBOE SATE KAMBING
Watertandend heb ik genoten van
Moesson, 1 5 april 1988, het "Indische
Gerechten" nummer. Toch vond ik dat
de gerechten van Mevrouw Michielsen,
die in verschillende keukenploegen
heeft gewerkt in de kamptijd, een hee
speciale afwijking was van de gerech
ten die wij kampbewoners voorge
schoteld kregen. Er is geen twijfel aan
dat de keukenploegen hard moesten
werken, en dat ze wonderen verricht
ten met ontoereikende middelen en ik
gun ze hun volle magen van harte.
Maar als we moeten doorgeven aan
onze kinderen hoe dat nu zat met het
eten, dan geeft mevrouw Michielsen
de verkeerde indruk. Mag ik even?
Als je niet in de keukenploeg zat in het
jongens/oude mannetjeskamp Amba-
rawa 7-II (sensu van Velden) kregen
we voor het ontbijt een bord blauw
stijfsel, tapioca pap, of Jappen snot.
Ook een grtote mok hete, sterke thee
waar ik, bij gebrek aan suiker, altijd
zout in deed (heerlijke bouillon!) 's
Middags een bordje rijst met verruk
kelijke sajoerans a la Michielsen kan
best (alles was om van te watertan
den), maar zo weinig, dat ik met een
naald at om de maaltijd wat uit te
rekken. Soms kregen we een kwak
dèdèk op ons bord, maar dat was heel
moeilijk door te slikken, vond ik. U
weet dat "dèdèk" gestampte schut
blaadjes van rijstkorrels, dus vlijm
scherpe vezeltjes zijn. Toch stampvol
met vitaminen, terimah kasih banjak
Tenno Heika. Soms kregen we Asia
Raya pap met amandel saus. Wij 900
kinderen sliepen drie-hoog in één
barak, in een driedimensionale zee
van wandluizen. Eén middag in juli
1945 zat ik gezellig in die kwetterende
apenkooi, met grote concentratie die
nogal bittere Asia Raya pap op te
bikkelen, toen drie wandluizen zich
van de balken naar beneden lieten
zweven om iets te eten (Neerlands
bloed). Met z'n drietjes kwamen ze in
mijn Asia Raya pap terecht! Dat werd
amandel saus, om van te kotsen was
dat.
's Avonds weer heel smakelijk tapioca
pap, maar nu met ketella oebi of
pohon, met kangkoeng of krokot, met
kedelé bonen of mais. De keiharde
kedelé bonen en maiskorrels zaten
natuurlijk stampvol met eiwitten en
vitaminen, maar helaas konden wij die
niet meer verteren in juli 1945.
Als we onze kinderen willen uitleggen
hoe we leefden, dan moeten we pre
cies zeggen dat in Struiswijk van de
1400 inwoners, 500 stierven in 10
maanden (lens van Doorn, 1981 "Geluk
is als een vogel" blz. 138). Van Velden
telde 30 doden in 10 maanden in
Struiswijk (blz. 532). Hoewel van
Velden een uitstekend boek over de
burgerkampen geschreven heeft, was
ze er helemaal naast wat de sterfte
cijfers in Ambarawa 8-II en Ambarawa
7-II betreft.
In mei, juni, juli en augustus 1945
stierven er gemiddeld 10 per dag, dus
ca. 1250 doden in Ambarawa 7-II in
4 maanden. Doodsoorzaak was ver
hongering. Een artikel zoals dit van
mevrouw Michielsen is van groot be
lang en ook interessant maar mag niet
zonder verder commentaar gepubli
ceerd worden. Daarvoor zijn er te veel
Nederlanders de hongerdood gestor
ven in de jappenkampen.
GUUS LOMAN
Intensieve kennismaking met
de bekendste eilanden van Indo
nesië n.l. Java - Bali; een overland-
tour met interessante faciliteiten,
zoals nederlands sprekende gids,
met 15 jarige ervaring, voor
groepjes van 2, 4, of 6 personen
met airco bus en chauffeur.
Adres Holland: Boudy's reisburo
p/a Postbus 2, 4695 ZG St.
Maartensdijk.
Adres Indonesië: Carl Boudy,
Postbox 59, Denpassar, 80001
Bali - Indonesië.
TANTE NON's
Franko thuis in speciale verpakking.
Min. 500 gram f 20,-
Min. 750 gram f 25,-
stort op giro 38 92 616
Mevr. F. Y. ROBERT-FLAMAND
Mozartlaan 629, 5011 SP TILBURG
Tel. 013 -56 08 35
mand kan je die leren! "Wat je ook
gebruikt aan specerijen en kruiden, je
moet die bij het proeven in de smaak
terugvinden!" is het advies van mijn
vrouw.
Dan neemt men de kipstukken uit de
pan en die even licht stampen met b.v.
een stenen oelekan, zodat bij het
marineren de marinade van de kruiden
goed in het vlees dringt. Hierna de
gemarineerde kipstukken op een
braadslede in de oven roosteren.
Wanneer die een (licht) bruine kleur
krijgen uit de oven halen, in een schaal
doen en overgieten met bovenge
noemde dikke ketjap saus.
CHARLES J.
Vroeger kende men in Batavia verschil
lende soorten nasi, behalve nasi putih,
nasi goreng, nasi kuning, nasi gurih/
uduk, nasi ulam doch ook nasi bagana.
Het was voor ons allen een traktatie
wanneer moeder nasi bagana op tafel
bracht in combinatie met ayam pang
gang, meestal op een verjaardag.
Het is wel bewerkelijk doch ikverzeker
u dat het erg lekker is!
Wat ik mij nog kan herinneren:
1Men neemt 500 gram runder borst
lappen (met randje vet)
Het vlees eerst goed wassen, in
stukken snijden.
2. van 750 gram cocosmeel santen
maken, nl. dikke santen (2 keer per
sen) en dunne santen bij de 3e keer
persen.
3. 250 gr. cocosmeel zonder olie tot licht
bruin gongseng, daarna fijn wrijven.
4. de boemboe
1 theelepel ketumbar/jinten
1 schijfje verse laos
1 ui (middelmaat)
2 teentjes knoflook
Deze boemboe samen met wat zout
fijn wrijven; daarna in zonnebloem
olie fruiten (toemis).
Bereiding
a. In een pan de vleesstukken, de
gefruite boemboe, 1 stengel sereh
en wat daon salam in de dunne
santen op zacht vuur koken tot vlees
zacht is. Voeg dan de dikke santen
bij en de fijne gegongsengde (zie
3.). Dit alles op zacht vuur verder
sudderen tot een dikke massa om de
stukken vlees.
b. men neemt 500 gram beras en wast
die schoon. Daarna halfgaar koken
in een pan (dat noemt men in
Indonesië "aron"). Hierna neemt
men een grote rijststomer. Doe eerst
de halve hoeveelheid van de half
gaar gekookte rijst in de stomer, dan
de stukken vlees en tot slot de rest
van de ge-aron-de rijst.
Verder stomen tot de rijst helemaal
gaar gestoomd is. Men neemt een
grote platte schaal (in Indonesië
neemt men meestal een grote te-
tampa, bedekt met pisangblad)
waarin de nasi bagana uit de stomer
wordt gekeerd (getumpakt).
Zo wordt de nasi bagana opgediend.
Wil men het compleet hebben dan
daarbij ayam panggang op zijn chinees
bereid met gepofte uien en kemiri.
(Deze ayam panggang is een verhaal
apart).
VA kopje ketjap (Sedeng)
ca. 10 stuks lombok rawit
5 teentjes middelgroot knoflook
(bawang putih)
2 theelepels suiker
1 theelepel petis
sap van 1 citroen
Alles fijn oeleken met wat water en
daarna met de ketjap een beetje op
koken. Sap van citroen het laatst bij
voegen. Bewaren in koelkast.
L. KLAARMOND
30
