Desa Merapie ZO STOM EN ZO VEELZEGGEND - - In de loop der vele jaren heb ik reeds aan verschillende mensen, die in Semarang hebben gewoond, de vraag gesteld of zij die plaats kenden, die van het eeuwig vuur (zoals ik het als kind noemde) in de buurt van Demak, maar ik kreeg altijd een ontkennend antwoord. Maar nu las ik in Moesson van 1 april '88 het stukje van de heer Parijs over desa Merapie en hij beschreef daarin de plaats van het "eeuwig vuur" uit mijn kinderjaren. Daar ik daar als negenjarig kind ben geweest kan ik de heer Parijs helaas niet de juiste geografische ligging vermelden maar wel herinner ik me dat het in de buurt van Demak was en dat er in die streek veel smederijen waren en krissmeden woonden want wij passeerden op onze tocht verschillende smederijen en mijn vader vertelde ons dat die streek er om bekend stond. Ja, het vijvertje met borrelend water, alsof het water steeds kookte maar het voelde niet heet aan en het heuveltje van stenen waaronder het vuur gloeide, de aarde rondom dat heuveltje waaruit vonken sloegen wanneer je er met een stokje overheen streek. Ik mocht er niet te dicht bij komen, mijn jurk kon wel eens in brand vliegen want wanneer je er een dor blaadje liet vallen dan vloog dat in brand. De heer Parijs beschreef in zijn stukje alles precies zoals het in mijn herinnering is vastgelegd, maar waar hij niet over heeft geschreven is de Heilige Steen (zo noemde ik het als kind) die daar ook moet zijn. Een steen in de vorm van een schildpad, zo'n 35 a 45 cm in de lengte en 15 a 20 cm hoog. Op de rug van de schildpad moest je dan je offergaven leggen (bloemen en menjan), een spreuk opzeggen die de djaga je leerde en je wens uiten. Daarna moest je proberen de steen met beide handen op te tillen. Wanneer je dat met gemak lukte dan werd je wens zonder mankeren vervuld maar als de steen loodzwaar was en je hem niet van de grond kreeg dan was je wens onvervulbaar. Een tante van mij die klein was en frêle botten had kon de steen met gemak optillen en liet ons triomfantelijk zien dat wat haar betrof de steen wel van tufsteen gemaakt kon zijn. Maar een (in vergelijking tot haar) jongere oom die zeer fors gebouwd was en veel aan sport deed kon de steen met geen mogelijkheid van de grond krijgen. 1n/2 jaar daarna overleed hij aan blindedarm ontsteking, voor mij hét bewijs dat de steen echt "heilig" was en dat het allemaal geen nep was. Immers alle wensen die mijn oom voor de toekomst mocht hebben waren niet te vervullen want hem was geen lang leven beschoren. Door verschillende omstandigheden o.a. verhuizing naar Batavia zijn wij daar nooit meer geweest maar die plaats en de gebeurtenis heeft mij altijd geïntrigeerd, daarom dat ik alle mensen die ik ontmoette, en die mij vertelden dat zij van Semarang en/of omgeving afkomstig waren, de vraag stelde of zij die plaats kennen, tot dusver zonder resultaat. Nu eindelijk lees ik dan in Moesson dat een ander daar ook geweest is en dat die plaats dus echt bestaat en niet een vertroebelde herinnering is uit mijn kinderjaren. M. KORSTE Het Javaans is een prachtige taal, een machtige taal. Met zijn diepe, zware klanken, z'n explosieve d's en b's en woorden die in klanken uitspraak vaak al de betekenis van het woord ver raden. Soendanees is melodieus, lief lijk, vrolijk maar ik zou niet weten hoe het klinkt, als je in het Soendanees echt goed razend moet overkomen. Bij het Madoerees kun je de piso blati's zien flitsen of de stieren zien rennen. Zo zal elke Indonesische taal (er moeten 200 verschillende zijn) zijn karakteristieken hebben. Misschien is het ontbreken daarvan bij het uniforme Bahasa Indo nesia, wat die taal zo onpersoonlijk maakt. Een onpersoonlijkheid die toch wel hoognodig was om tot een bruik bare bundeling van regels en woorden te komen, die bovendien de deur open houdt voor het binnenstromen van "leenwoorden". Daarvan zijn er in de loop der jaren wel zo'n 12.000 vol komen geïntegreerd! Schrijfwijze past zich aan bij de uitspraak, maar dat wist u reeds. De uitspraak van Javaanse woorden zal echter nooit veranderen. Daarvan uitgaand verraste de heer Hendrik uit Den Haag ons met dit woordenlijstje. Medeklinkers die uitgesproken een compleet woord vormen omdat de tussenhorende klinker de stomme e is. Stom betekent hier werkelijk stom. Als u de medeklinkers fonetisch goed uitspreekt komt het hele woord er vanzelf uit. Vele ervan zult u herkennen als de Maleise woorden die wij vroeger bezigden. Deze woorden worden nog steeds gebruikt met dezelfde betekenis, alleen zal in vele gevallen de stomme e vervangen zijn door een a, i of o. Bijv. ■W pedes is nu pedis, sedep wordt sedap en geblek zien we vaker als goblok, etc. In ieder geval een geheugenopfris- sertje waar we de inzender erkentelijk voor zijn! Zo geschreven: Bink - Brm - Bnr - Ddk - Dsk - Dkm - Ddrk - Dkp - Dik - of Dmlk - Djmbk - Gbk - Gbng - Gbr - Gbs - Gblk - Gdr - Gdk - Ggm - Glm - Gmbl - Gndng - Gmtr - Gnp - Grgs - Gms - Kbk - Kbt - Kbit - Kdjr - Kdjm - Klip - Kndl - Kndng - Klngr - Kntjng - Kpl - Lbt - Mlbt - Mrm Mdjn - Pds - Ppk - Pgl - Prs - Ptjl - Sdp - Sbl - Sgr. En zo uitgesproken: Blenek Misselijk Brem Snoepje van gegiste suiker Bener Waar (van: echt waar) Dedek Kaf van de rijst Desek Dringen door een menigte Dekem Bespieden Dederek Levendig, driftig tijdens twist of gevecht Dekep Opvangen van iets met de vlakke hand Demelek Stam van een boom tot aan de takken Djembek Vies, smerig (dj uitspreken als dj van djagong) Gebek Schuren, wrijven Gebeng Bijeengrijpen, verzamelen Geber Gordijn, voorhang Gebes Heen en weer schudden Geblek Erg dom Geder Druk en luid gepraat; ge raas of rumoer van stemmen Gedek Uitvaagsel; drab Gegem Handvol; greep Gelem Willen Gembel Samengekleefd Gendeng Gek, idioot Gemeter Rillen Genep Voltallig; compleet Greges Ongeduldig worden Kebek Vol geduld Kebet Uitslaan (van vleugels, kleed) Kebelet Verward kluwen van garen of wol Kedjer Opjagen Ketel Dicht op elkaar Kedjem Wreed Kelelep Verdronken (beide letters L separaat uitspreken) Kendel Moedig Krendeng Pees van boog Klenger Bewusteloos Kentjeng Strak gespannen Kepel Vuist Leb et Binnen Miebet Naar binnen gaan Merem Ogen sluiten Medjen Moeite hebben tijdens de stoelgang Pedes Heet (lombok) Pepek Compleet; voltallig (juist gekruide gerechten) Pegel Oververmoeid Peres Uitpersen Petjel Gerecht als gado gado (alleen goedkoper) Sedep De juiste smaak hebbend (zie ppk) Sebel Tegenspoed hebben Seger Fris, gezond 15

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Moesson | 1988 | | pagina 15