LUCHTSCHEEPVAART
NEDERLAND - INDIË
in)
door F. C. BACKER DIRKS
Op 1 7 januari 1 933: in de rubriek: 'Ons nummer van heden' met inhoudsopgave
nog steeds niets over het luchtschip-verkeer. Ik zou haast zeggen, dat het
tegengestelde het geval is, want in het 'Bataviasch Nieuwsblad' van dinsdag
24 januari 1 933 verscheen de nieuwjaarsrede van Ir. Damme, directeurgeneraal
van de Nederlandse P.T.T., waarin hij zijn waardering uitsprak voor het werk van
de KLM op het gebied van de postverzorging. Hij deelde daarin mede, dat hij
'met grote ingenomenheid geluisterd had naar de peroratie eener rede van den
heer Bronsing der Stoomvaart Maatschappij Nederland'. En hij eindigde zijn
nieuwjaarsrede met: 'Noch de scheepvaart noch de luchtvaart kan zich
maatregelen veroorloven, welke het postverkeer duurder maken'.
Eerst op maandag 30 januari verscheen
in blad 2 of 3 het eerste artikel over de
luchtschip-verbinding, welk artikel
tevens het verslag van de aankomst
van dr. Hugo Eckener inhield. Dr.
Eckener had gereisd in gezelschap van
zijn dochter en van de heer J. E. van
Tijen. Vertrek op 30 december 1932
met de ons zo bekende mailboot m.s.
'Baloeran' van de Rotterdamsche Lloyd
vanuit Marseille. Het gezelschap
debarkeerde te Port Said om op 1 1
januari 1933 verder te reizen met het
vrachtschip 'Talisse' van de Stoom
vaart Maatschappij 'Nederland', dat
hen langs een door dr.Eckener uitge
stippelde zuidelijke route zou voeren.
Het was de bedoeling de reis te Tjilatjap
te beëindigen, doch daar was kennelijk
geen passende ontvangst van de hoge
gast mogelijk, onder meer omdat er
geen goede auto beschikbaar was. De
'Talisse' zette toen koers op Tandjong
Priok, alwaar zij buitengaats het anker
liet vallen, 'wijl dit vrachtschip voor
Tjilatjap goederen in heeft'. Met een
motorboot van de Havendienst werd
dr. Eckener en zijn reisgenoten afge
haald door de heren De Boeren Dekker,
vertegenwoordigers van de S.M.N. en
de R.L., de heer R. Karlowa, Duits
Consul-Generaal en Onderhavenmees
ter H. Greeuw. Havenmeester 1ste
klasse J. F. Jansen gaf acte de
présence bij de officiële ontvangst in
de wachtkamer van de S.M.N., alwaar
dr. Eckener de persvertegenwoordigers
op welwillende wijze te woord stond.
Dr. H. Eckener en zijn dochter logeer
den bij de Duitse Consul te Batavia, die
vanuit Duitsland opdracht had gekregen
hem als een zeer belangrijke en bij
zondere gast te behandelen.
Eén van de eerste bezoeken bracht Dr.
Eckener aan de Gouverneur-Generaal
Jhr. B. C. de Jonge. Op dinsdag 31
januari vond in het hotel Des Indes een
zeer geanimeerd diner plaats met ruim
30 gasten. De menukaart droeg een
gestileerde afbeelding van een Zeppe
lin en heeft blijkbaar de Indonesische
bedienden van het hotel geïnspireerd
tot de Maleise naam voor luchtschip:
Kapal Oedara Sigaar (Schip-lucht-
Sigaar).
Op vrijdagavond 3 februari hield de heer
Eckener een lezing in de schouwburg
te Batavia. Hij introduceerde de titel:
'Transoceaanverkeer met luchtsche
pen' met als ondertitel: 'Over twee
jaren een luchtschipdienst Holland -
Indië'. Ondanks de geringe publiciteit,
waarmede zijn komst in Indië was
omgeven, was de publieke belangstel
ling voor zijn lezing opvallend groot.
Van de aanblik, die de schouwburgzaal
die avond bood, zouden toneelspelers
en musici gewatertand hebben; geen
plaats was onbezet, uitgezonderd op
de zijbalkons.
Een schrille tegenstelling hiermede
vormde de ontvangst, georganiseerd
door de 'Deutscher Verein' te Batavia
op zondag 5 februari 1933. De uitge
nodigde Nederlandse autoriteiten lie
ten het daarbij volledig afweten.
Reden: de muiterij op Hr. Ms. 'De
Zeven Provinciën', die de dag tevoren
in de baai van Sabang was uitgebroken.
Onderde Nederlanders, die wel van de
partij waren, heerste een gedrukte
stemming, vermengd met verontwaar
diging over het gebeurde. Er werden
geen toespraken gehouden en de
meeste gasten verlieten al na nauwe
lijks een uur het ongeanimeerde feest.
Een week later, nadat het Duits gezel
schap als gast van de Koninklijke
Paketvaart Maatschappij nog even in
Bali was geweest, vertrokken de Duitse
gasten met heer van Tijen per s.s.
'Talisse' vanuit Tandjong Priok naar
Aden. Aan dit vertrek werd nauwelijks
aandacht geschonken.
Vanuit Aden ging de reis naar Europa
op maandag 27 februari verder met de
mailboot m.s. 'Christiaans Huygens'
van de Stoomvaart Maatschappij
Nederland.
In Friederichshafen meldde Dr. Ecke
ner dat aan het regelmatig 'bevaren'
met luchtschepen van de route naar
Nederlands-lndië geen bezwaren van
meteorologische aard in de weg zou
den staan en dat Java in alle opzichten
geschikt werd geacht voor het vesti
gen van een luchtschiphaven.
In 1 932 gemaakte berekeningen toon
den aan dat met luchtschepen kon
worden gevaren tegen aanzienlijk
lagere tarieven dan met de toenmalige
vliegtuigen. Bij de gemiddelde bezet-
Scheepvaartdrukte in de haven van Tandjong Priok, geheel links De stadsschouwburg in Weltevreden, waar Dr. Eckener zijn
het steigertje van het Havenkantoor. lezing hield.
