BUITEN HET KAMP
O
LONG AGO AND FAR AWAY
VOLKSUNIVERSITEIT
ARNHEM
RECTIFICATIE
BETER LAAT DAN NOOIT
KOTA BATOE 20 JAAR
Spoedig na de pendafteran van mijn
vader, werd hij ontslagen en mochten
we niet op de onderneming blijven,
maar in het kamp hoefden we ook niet.
Wij verhuisden van de suikeronder
neming nabij Malang naar Lowok-
waroe, in de stad Malang. Hier hebben
we ongeveer 6-8 maanden gewoond,
voordat mijn vaderweereen werkkring
kon krijgen op een suikerfabriek nabij
Sidoardjo - S.J. Tjandi. Ik was onge
veer 1 5 jaar toen we naar Lowokwaroe
verhuisden. Het was een groot huis
met een flinke achtertuin.
Rechts naast ons woonde de familie
Koppe. Hun tuin toonde, dat er lief
hebbers van planten en bloemen
woonden. De bewoners zag ik nooit,
maar de beeldige rozenstruik met zijn
weelderige rose bloemenpracht de
den elke dag mijn handen jeuken om
een paar van die rozen te plukken.
Aan de linkerkant van ons woonden
twee dames, waarvan één een dochter
had van 19 jaar. Een heel aardig
meisje met een prachtige stem. Heel
vaak zong zij de toen in zwang zijnde
Indonesische hits, die ze in de gevan
genis had geleerd. Schuin tegenover
ons stond die gevangenis. De Jap had
haar opgepakt, omdat haar vriendje
piloot was. Ik bewonderde haar mooie
stem en genoot ervan.
Mijn ouders hadden 1 2 kinderen. Geld
voor een was- of keukenmeid was er
niet en werd ik moeders rechterhand.
Dus was er voor mij hoopjes te doen.
Om het brood op de plank te houden
werd er steeds iets van het linnengoed
verkocht. Er kwam elke week een
keurige Indonesiër langs om wat op te
kopen. Mattias heette hij. Het liefst
had hij "oppehem" (overhemden).
Op een goede dag verscheen er een
oud Indisch vrouwtje aan de achter
galerij en vroeg: "Vrag kop-van-pedok?
Ik honger, niet eten. Mijn voet al won,
war nog getraaap. Vrag aboat!" Zoiets
hadden wij nog nooit meegemaakt,
dat was komisch! Mijn moeder stond
haarte woord en heeft haar watte eten
gegeven en haar wond verbonden.
Toen we later zelf in 't extremisten
kamp zaten hebben we nog vaak aan
haar gedacht. Want toen werd kop-
van-pedok ook voor ons het summum
voor een heerlijke maaltijd.
Mijn broer hielp mijn ouders de eindjes
aan elkaar te knopen, door als melk-
loper te werken. In die korte tijd, dat
we in de stad woonden zag je hoe de
mensen aan hun inkomen kwamen.
Veel borduurwerk tot aan klompen toe.
Broches van uitgezaagd materiaal,
zowel van hout als van batok. Kunst
werkjes! Garens werden schaars, toch
verschenen er gebreide truitjes in
de beeldigste tinten van sisal-, nanas-
vezel of jute en rozella. Van dit laatste
maakte mijn moeder stroop. Van de
bloemen dan, werd frambozen-stroop
gemaakt. Ook bakte mijn moeder
cocos-kransjes, die ook grif van de
hand gingen. Later maakte zij 't alleen
op bestelling.
Toen mijn vader een baan kreeg op
Tjandi ging het ons beter. Op zo'n
onderneming leef je toch ietwat be
schermd. Totdat de bersiap-tijd aan
brak, maar dat is een hoofdstuk op
zich.
T.v.W.
Whilst looking through some war-time
memorabilia, I came across a magazine,
published some 42 years ago, which
contained a photo of yours truly, taken
at Andir Airfield in 1945, with a group
of women and children about to be
flown to freedom. It brought back a
flood of memories, seeing myself
standing there, all of 21 years old.
Dressed in the mode of the time -
tropical bush-jacket, complete with
revolver in holster! - trying for all the
world to look like "John Wayne"!
It looked as if I was trying to persuade
the ladies that, although the aircraft
looked somewhat old and battered, it
was quite capable of flying! This was,
of course, received by other '31Sqdn.
members around, with hoots of laughter
and some ribald remarks! The memo
ries kept flooding back, and I then
decided, with the help of my brother-
in-lawJim in Holland, to put a "Where
are you now" piece in a Dutch magazine
for ex-patriates, called "Moesson"
(Monsoon), which has a worldwide
circulation. (Moesson 15 februari
1988).
I have been quite overwhelmed with
the response from Holland, and as far
as Canada, with photographs of the
ladies and the children (now, of course,
parents themselves). It was quite
something!
I would like to thank the "Editor" of
"Moesson" for his kindness in pu
blishing my piece in his magazine and
Jim, for all his help. Perhaps, who
knows, this might lead to a reunion with
some of the civil internees we flew out
of their camps in Java and Sumatra in
those far off days.
J. OVERTON
Ook in het cursusjaar '88/'89 organi
seert de Stichting Volwasseneducatie
Volksuniversiteit Arnhem een serie
lessen, lezingen en voordrachten over
Indonesië.
"Indonesische literatuur", "Religies in
Indonesië" en "Borobudur" zijn onder
werpen die o.m. behandeld zullen wor
den. Ook zullen er tijdens 25 donder
dagavonden een cursus en vervolg
cursus Bahasa Indonesia worden ge
geven.
Belangstellenden die meer informatie
willen hebben, kunnen zich wenden
tot: de Volksuniversiteit Arnhem
Coehoornstraat 15-17
681 1 LA Arnhem
tel. 085 - 42 23 63
Op pag. 3 van Moesson van 15
juli jl. stond in het artikel over
Louis Johan: Pyrograveur diens
telefoonnummer onjuist vermeld.
Dit moet zijn: 05427 - 1 20 90.
Recht is recht en daarom een verlate
rectificatie op een foute mededeling
van onze redactie in het verslag van de
avond waarop "Batavia, a swinging
town" werd gepresenteerd, 9 oktober
1987.
In Moesson van 1 november stond
namelijk dat Ferri Leidelmeyer de
oprichter van de "Black Et White Band"
was. Dat had moeten zijn "leider" en
later voortzetter van de band.
Een schoonheidsfoutje in het boek:
Willy Swart, die de band oprichtte,
kwam op de naam, door de namen van
zijn ouders samen te voegen. Zijn
moeder was namelijk Jacoba de Wit.
In het boek schreef Allard Möller dat
Willy Swart met een meisje de Wit
trouwde. "White" sloeg dus op de
naam van zijn moeder.
Hiermee zijn dus zwart op wit alle
fouten hersteld!
(uit: "Star News", newsletter of 31
Squadron RAF ASS'N june 1 988)
De vereniging Kota Batoe te Amers
foort viert dit jaar haar 4e lustrum met
een gezellige PasarSoreop27 augus
tus a.s. van 12.00 tot 18.00 uur, met
leuke stands, lekker eten, tombola en
gezellig dansen. Entree f 1,50, kinde
ren tot 1 6 jaar f 1Kaarten in de zaal
verkrijgbaar. De Lustrumavond wordt
gehouden op de 3e september van
19.00 tot 01.30 uur met een optreden
van de INTRUDERS en een wervelende
show van de Silvanadancers.
Beide evenementen worden gehou
den in de Drietand te Amersfoort,
Neptunusplein 34. Kota Batoe hoopt
hiermee vele oudleden en belangstel
lenden op deze feestdagen te ont
moeten. Toegangskaarten en inlich
tingen bij de Hr. G. A. W. Wermuth, tel.
030 - 78 65 57.
3
