15AUGUSTUS 1988
Brieven over de herdenking en het monument
IMPULS
Reacties na de onthulling
van het Monument
4
Wij hebben ons reeds vele keren geërgerd,
omdat er steeds mensen waren die mop
perden over het niet-bestaan van een Indië-
monument. In Enschedé staat al jaren een
Indië-monument, waarelkjaarop 1 5 augus
tus een (vergeten) herdenking wordt ge
houden.
J. F. BROKKEN
15 augustus 1988. In Den Flaag werd het
Indisch monument onthuld ter nagedach
tenis van de ruim 26.200 Nederlandse
slachtoffers van de Japanse bezetting van
Nederlands-lndië in de Tweede Wereld
oorlog. "En waar dacht je aan, toen je die
herdenking op de T.V. zag?" werd mij de
dag erna gevraagd.
"Aan Dr. Albert Einstein" zei ik.
"Hoezo?"
"Wel, de anekdote gaat, dat Einstein eens
de vraag werd gesteld: "Wat zou u doen,
als er nu een atoombom zou vallen?" Na
enig nadenken moest Einstein geantwoord
hebben: "Ik zou naar Nederland gaan, daar
gebeurt alles twintig jaar later".
De goeie man had eens moeten weten, dat
hier in Nederland alles zelfs 43 jaar later
gebeurt" zei ik.
K. E. Steenbergen
Op 17 augustus 1988 stond ik aan haar
graf. Ze mocht 89 jaar worden. Vorig jaar
17 augustus sliep ze voorgoed in.
Ook op 17 augustus 1945 ging de poort
van de gevangenis te Banjoe Biroe open.
We waren "vrij".
Wat was ze blij, wat was ze gelukkig, ze
begon weer te leven.
Maar alles verliep zo heel anders dan ze
had verwacht.
Haar man was tijdens de oorlog overleden
en met haar drie kinderen moest ze toen
terug naar Nederland.
De oorlog was voorbij, maar ook vroeger
was voorbij, zo maar weg, niets meer dan
"vroeger" over.
Jaren lang, 42 jaren lang, heeft ze gespro
ken, aan een ieder verteld hoe mooi haar
Indië is, hoe lief de bevolking.
Vaak ook sprak zij over de oorlog, over de
Japanners die alles wat mooi was van haar
afnamen.
Vandaag bij haar graf, denkend aan 17
augustus 1 945 zag ik haar daar weer staan
in Banjoe Biroe, broodmager dat wel, maar
nog zó vol hoop en nog zó gelukkig.
Wat zou ze zielsgelukkig geweest zijn met
ons Indisch monument. Staande aan het
eenvoudige graf van onze moeder, den
kend aan het massagraf van onze vader,
wist ik ineens dat onze ouders nu samen
met allen die zoveel geleden hebben,
samen met allen die ook zoveel van dat
mooie land hielden, zich kunnen verenigen
bij ons Indisch Monument. Want inderdaad,
alleen de geest overwint.
E. H. J. BAISAMOGLON-VAN KAMPEN
Ze waren er weer, de "hoogwaardigheids
bekleders", breeduitgemeten op de stoe
len. En waar waren zij, die het aanging? Zij
die het leed ondergingen? Zij waren weer
opgesloten - nu achter de dranghekken. In
het herdenkingsprogramma op 1 5 augustus
om 1 8.00 uur op de TV werd weer deze
groep uit Indië uitgemaakt voor koloniale
uitbuiters. Maar de echte koloniale uitbui
ters zaten in Nederland en nu tijdens de
onthulling van het Indië-Monument op
stoelen en na afloop lieten ze zich in de
tent volgieten met drank.
Dat is "politiek Den Haag", die met hun
koloniale mentaliteit goed voor hun eigen
slachtoffers hebben gezorgd.
Hun "wingewest mentaliteit" houdt jaren
lang het geld achter van een Stichting om
rente te trekken in plaats van Hulp te
verlenen aan Landgenoten in Indonesië.
Zij maken woekerwinsten door drie jaar
lang geen soldij uit te betalen omdat men
in een kamp "geen onkosten" maakt.
Ze weten uitbetalingen zo lang te rekken
en zo laag te houden tot er niemand meer
is.
1 5 augustus 1 988. Bravo Kolonel Boekholt
- recht voor z'n raap. Dat begrepen we. Van
Mgr. Bar na 1000 kilo woorden begrepen
we nog niet één gram. Zijn verhaal paste
beter bij een NAVO-peloton; niet bij deze
15 augustus is weer geweest. Het
monument is onthuld. Het leven is
weer gewoon verder gegaan. Over een
paar weken is het weer kerst, dan komt
de lente, vervolgens slaat de pasar
malam haar tenten op en daarna is het
weer 1 5 augustus. En zo gaan de jaren
voorbij, zo worden we oud. Maar vanaf
15 augustus 1988 zou er één ding
veranderd zijn: door de onthulling van
het monument zou eindelijk de defini
tieve erkenning zijn verkregen voor
Indisch oorlogsleed. Wat we dus nooit,
maar dan ook nooit meer zullen horen
is de grief dat we niet erkend worden.
Dat zal even wennen zijn, maar wie
weet wat het gevoel van erkend-zijn
straks allemaal voor positieve impulsen
aan het Indische leven zal opleveren.
En dit is bepaald niet ironisch bedoeld!
Over de totstandkoming van het Indisch
monument hebben we in vorige Moes
sons uitvoerig geschreven. Het mo
nument staat er nu en het heeft geen
zin terug te komen op onze kantte
keningen, net zo min het zin heeft om
kanttekeningen te plaatsen bij de her
denkingsbijeenkomst in het Haagse
Congresgebouw. Het is geweest zoals
zo vele dingen zo dikwijs zijn geweest
dat je er niet meer koud van wordt,
maar ook niet warm. Onverschilligheid?
Nee, dat niet. Blasé, routine, uitge
kauwd, moe? Ook niet. Een nieuwe
impuls, misschien is dat het, behoefte
aan een nieuwe impuls, ook wat de 1 5
augustus-herdenking betreft.
R.B.
mensen die samen hun verleden willen
belijden.
Maar we hebben ons monument - geen
dranghek belet ons erbij te komen. Moge
het ongeschonden de eeuwen doorstaan.
S. SCHRODER
Even kwam Beatrix in beeld, vooraan geze
ten; zij zou het monumentstraksonthullen.
In haar blik zag ik geen medeleven met dat
wat op dat zuiltje staat, iets van 43 jaar
geleden; te laat! Zij zei ook niets bij de
onthulling.
De volgende morgen ging ik terug om het
monument eindelijk te kunnen zien. Weer
vele belangstellenden, ook twee dames in
Scheveningse dracht. Ik bekeek de linten
op de talloze kransen, één van de British
Legion. Geen van het Koninklijk Huis of van
de regering. Het zal allemaal wel een
kwestie van protocol zijn geweest. Toch
jammer.
P. STOLK
"Ik vind het alles bij elkaar een mooi, indruk
wekkend monument. De figuren spreken je
heel sterk aan!" H.M.
"Monument? Het lijkt wel een sprinkhanen
plaag!" ADRI BONTEKOE
"Mooi monument voor Buchenwald. Geen
spoortje Indisch, geen bamboe, geen prik
keldraad. Voor mij hoeft dat monument
niet."
4
