Ode aan mijn Sapoe Lidi
METEEN f 10.000 - NODIG
mochten komen omdat ergeen andere
kleuterschool voor hen in Malang was,
een lagere school, een Mulo, een drie
jarige kweekschool voor onderwijze
ressen en een internaat. En dan was er
de gecombineerde vijfjarige H.B.S. en
de zesjarige A.M.S., die uit geheel
Oost-Java leerlingen aantrokken. Deze
beide scholen hadden een zeer goede
reputatie, niet alleen door het goede
onderwijs, doch ook door de prettige
sfeer die er heerste. Onder leiding van
een paar goede gymnastiekleraren
werd er veel aan sport gedaan, en ééns
per jaar vonden er sportcompetities
met de H.B.S.-Soerabaia plaats.
Met bloedend hart nam men er afscheid
na het eindexamen of wanneer de
ouders werden overgeplaatst naar an
dere streken.
Na het eindexamen kwam voor velen
de onvermijdelijke beroepskeuze.
Velen konden hun eigen wens volgen
wanneer hun ouders ermee instemden
en 't konden bekostigen, maar velen
ook niet.
Ik behoorde helaas tot de laatste
groep!
L.A.
De oude Sociëteit Concordia, tegenover de Protestantse kerk. Hotel Riche en Toko
Oen, aan het begin van Malangs belangrijkste winkelstraat Kajoetangan. Centrum van
Kunsten en Wetenschappen, waar beroemde kunstenaars optraden en toneelgezel
schappen het beste lieten zien waar amateurtoneel toe in staat was. Waar gefuifd werd
dat de stukken er afvlogen. Dat was onze Soos. Deerlijk verminkt door oorlog en
revolutie. Nu staat er een warenhuis.
Een oer-Indisch gebruiksding dat ik minstens ééns per dag ter hand neem is mijn
sapoe-lidi, ruim een kwart eeuw geleden uit Nieuw Guinea mee naar Holland
genomen. Zij (of hij?) ziet er niet meer uit. Alle fijne puntjes zijn al lang
afgebroken, de oorspronkelijke lengte is gereduceerd tot ongeveer de helft, veel
dunner geworden, zodat het bezempje behalve met het oorspronkelijke
gevlochten rotan-bandje ook nog met een elastiek in toom wordt gehouden. En
toch nog zo bruikbaar.
Ondanks hoeslakens en dekbed die
met één handbeweging glad gestreken
worden, moet ik toch nog altijd even
"kebas" (kloppend vegen), 's Avonds
voor 't slapen gaan onder bed kebas
hoeft niet meer, want de westerse
momoks (spoken) kunnen zich hier
niet stiekem onder het bed verstoppen
zoals die van ons vroeger in Indië. de
bedden zijn te laag en trouwens, ze
manifesteren zich hier op andere ma
nieren. En "kalang-djengkiengs" (schor
pioenen) vinden 't te koud in Holland;
gelukkig maar, anders zou het hun net
zo vergaan als de nuttige spinnen,
wespen en pissebeden die zo mee
dogenloos worden doodgemept. Ik
herinner me een uitleg die mijn moeder
me eens gaf over de uitdrukking "kalang
kiboet" (in de war zijn). Als je met een
sapoe-lidi "kiboet" of "kebas" lopen de
kalang-djengkiengs radeloos heen en
weer. Eigenlijk moet je dus zeggen
"kalang di kiboet". Tja, dat lijkt me een
logische uitleg.
Ik gebruik m'n sapoe-lidi om spinrag
gen van het plafond te verwijderen.
Een oudere nicht zei me dat in elk
echt-lndisch huis "lawah-lawah" moet
zijn. Lijkt me wat te gortig, een beetje
schoonhouden moet toch ook. Ik kan
me geen gebruiksvoorwerp bedenken
dat zó veelzijdig is. Huis en erf ermee
aanvegen hoeft niet meer, stofzuiger
en bamboe-hark nemen dat klusje
over. Maar wel gebruik ik 'm als kloppe-
matter voor kleedjes en bultzakken;
daarvandaan die afgebroken puntjes.
Vliegen in huis bestrijd je er effectiever
mee dan met een vliegemepper met
z'n kleinere oppervlak; je slaat er steeds
naast. Als m'n katten iets verbodens
uithalen hoef ik alleen maar met de
sapoeh te ritselen en ze blazen de
aftocht. Doet me denken aan m'n
moeder's kreet als we als kind ondeu
gend waren: "haal de sapoe lidi!"
Meestal niet te vinden op dat moment.
Toen de katten nog jonger en niet
zulke luie oude dametjes waren, kon ik
ze uren bezig houden met een buig
zame lidi waaraan een wollen draadje
en stukje wit papier gebonden; die
ontlokte ze de koddigste bokkespron-
gen om het papiertje te pakken te
krijgen.
Op 5 december heeft 't specifieke
kebas-geluid tegen de deur altijd weer
het beoogde griezeleffect op de klein
tjes en Zwarte Piet is bij ons dan ook
niet compleet zonder die Indische roe.
Geen wattenstaafjes meer in huis voor
het schoonmaken van oren, van casset
tedeck-koppen of het oliën van pie
pende deurscharnieren? Geen nood,
een stukje lidi met watten omwikkelen
en voila!
Geen wonder toch dat mijn sapoe-lidi
na al die jaren zo iel is geworden.
Misschien dat ik over een kwart-eeuw
nog eens een Indonesië-ganger zal
moeten vragen er weer eentje voor me
mee te nemen, maar dan heb ik er mijn
tijd ook wel op zitten. Vooralsnog kan
ik me mijn leven niet indenken zonder
die, mij zo dierbare tropische duizend
poot!
TIJN TIMMERMANS
meer of minder? Bel dan: 078 -18 08 66 (na 21.00 uur of b.g.g. E. U. Verhage,
tel. 01 3 - 34 28 49) Aflossing v.a. 1 2/60 mnd., kwijtschelding bij overlijden.
En ook als u nog geen 66 jr. bent kunt u aanvragen.
SETIAKAWAN FINANCIERINGEN B.V.
Karei Doormanweg 9, 3317 ZD Dordrecht.
-mimm
15
