Vergeten
Lauw
Als oud-geïnterneerde in Noord-Sumatra en als privé persoon heb ik de
uitzendingen op 15 augustus j.l. met grote belangstelling bekeken.
Al jaren heeft "men" het over de "vergeten oorlog". Tot nog toe heb ik dat
bestreden, en de oprichting van het monument leek mij in het gelijk te stellen.
Helaas, die oorlog schijnt toch vergeten te zijn, en mogelijk dientengevolge is de
organisatie van beide uitzendingen, op zijn zachtst gezegd slordig geweest. Om
eerlijk te zijn, de blaam treft niet alleen de AVRO en de NOS, maar ook de
organisatoren en de officiële aanwezigen. Wij voelen ons hier diep beledigd
over.
Omdat het niet duidelijk is wie de
verantwoordelijkheid draagt, schrijven
wij deze "open brief" aan Moesson,
misschien komt het verder.
Allereerst 1 5 augustus. Die datum be
tekent slechts voor zéér weinigen, die
toen in Nederlands Indië de oorlog
beleefden het einde. Dat desondanks
die datum gekozen is, als compromis,
is voorstelbaar. Maar niet één woord
hierover, al zijn gedurende de tijd
daarna, tot de Jap de moeite nam om
ons dit mee te delen, nog zoveel
onnoembare dingen gebeurd, nog veel
te veel mensen gestorven aan gebrek
aan medicijnen die vlakbij opgeslagen
lagen. Vergeten?
Dan de middaguitzending van de AVRO.
Presentatrice Catherine Keyl begon al
goed met de mededeling dat de oorlog
in 1943 beëindigd was. Deze blunder
van de eerste orde werd niet gerecti
ficeerd. Vergeten?
Noch de redactie van de AVRO, noch
de presentatrice gaven enige inlichting
over de muziek die er gespeeld werd,
of het verband ervan met de gelegen
heid. Vergeten?
Zoals meestal bij zulke gelegenheden
werden voornamelijk gezichten van
genodigden getoond, grotendeels men
sen, die met de oorlog niets van doen
hadden. Vergeten dat die "anderen" er
ook waren?
De openingsrede van de heer Samkal-
den bevatte aan de ambassadeur van
Indonesië de woorden "it took place
on Indonesian soil". Dat is een onzorg
vuldigheid die juist HIJ niet had mogen
maken. Hoewel bezet, het was nog
steeds Nederlands-Indisch grondge
bied! Vergeten?
Eenzelfde argument geldt voor de hon
derdduizenden dwangarbeiders, de Ro-
musha's, die waren toen Nederlands
onderdaan, al wil de Uitkeringsraad dit
vermoedelijk graag vergeten.
Ook werd een dagboekfragment uitge
sproken bij de onthulling van het In
disch Monument. En waar kwam dat
vandaan? Uit Rangoon! Hadden we
niets uit Manilla kunnen vinden? of
waar dan ook, maar vast niet uit kampen
van Nederlands-lndië. Stel je voor,
daar zijn duizenden exemplaren van,
maar dan moetje gaan zoeken. Of was
dat vergeten?
De niet uitgesproken woorden van
Koningin Beatrix vormden mogelijk
wel de grootste belediging: de oorlog
werd gevoerd uit naam van Vorst en
Vaderland. Van hoeveel door de Jap
geëxecuteerden waren de laatste woor
den: "Leve de Koningin!" Vergeten?
Vervolgens de uitzending door de NOS
om 1 8.00 uur.
Voor al diegenen, die hier niet van
wisten, laat staan iets van merkten,
werd nog eens "vriend" Hirohito ge
toond op 15 augustus 1945, en even
later nog eens Hirohito op 2 septem
ber voor de overgave. Niet dat wij
hieraan een herinnering hebben, maar
het stond zo leuk denk ik. Dat nog
steeds duizenden deze man, in wiens
naam alles gebeurde, haten is niet in
De AVRO heeft iets met Indië, Indone
sië en Indische mensen. Sandra, tante
Lien, Amanda Spoel, de boeken van
De Jong, Indisch monument en laatst
"Kom eens langs in des Indes" zijn
enkele redenen voor deze stellige in
druk. Nu is "iets hebben' met iets of
iemand wat anders dan een serieuze
relatie die stormen kan overleven.
De AVRO nu is geen Indische omroep,
maar een algemene omroep die duide
lijk een plaatsje heeft ingeruimd voor
"de gordel van smaragd". Die bereid
heid is ons niet ontgaan. Wat ons ook
niet is ontgaan, is dat de AVRO zelf
niet goed raad weet met haar goede
bedoelingen en dan krijg je al gauw
het effect als van een mens van goede
wil, die ervan overtuigd is dat goede
bedoelingen automatisch leiden tot
goede daden die door iedereen als
zodanig herkend worden en met warmte
worden gewaardeerd. De werkelijkheid
echter is iets anders. Bijvoorbeeld: de
uitzending "Kom eens langs in Des
Indes" op 29 augustus jl.
De AVRO had het plan opgevat om een
project in Indonesië te steunen en het
oog viel op Banda, dat getroffen is
geweest door een vulkaanuitbarsting
en dat best wat inkomsten kan gebrui
ken, bijvoorbeeld uit toerisme. Twee
Indonesische ministers en een top
ambtenaar deden toevallig Nederland
aan en deze samenloop was natuurlijk
een mooie gelegenheid voor een pro
gramma. Des Indes was de lokatie, de
cast van tante Lien was het publiek,
Indische Amanda was een logische
aanmerking genomen. Dat doet men
wel wanneer Hitier getoond wordt!
Vergeten?
Toen werden beelen getoond van kam
pen op Java (uitdrukkelijk). Wie schetst
mijn verbazing toen de NOS, voor het
gemak?, ook maar beelden, zonder
uitleg, uitzond van het kamp Aik Pa-
minke III op Noord Sumatra. Weet men
daar niet wat men monteert, of denkt
men, "Weten zij veel". Slordig, of
vergeten?
Het monument is onthuld, op een
datum die niet klopt, op een manier die
niet klopt, maarhet is er. Zonder
geweld is het niet te verwijderen, een
erkennen van wat er geweest is en
daardoor nog steeds is. Op 24 augustus,
de dag in 1945, waarop ons bekend
gemaakt werd dat de oorlog beëindigd
was, gaat het Bestuur van onze Stich
ting Noord Sumatra Documentatie, haar
eigen eerbewijs tonen, bij het Monu
ment!
Een bloemetje leggen, even stil zijn. Ik
vermoed, dat wij bij lange na niet de
enigen zullen zijn. Dat is de waarde
van het Monument, een vast punt waar
zulks kan en mag. Laten we dat niet
vergeten!
F. N. J. VAN DIJK
presentatrice, de aanwezigheid van de
vice-premier gaf het niveau aan en het
middelpunt werd gevormd door de
hoge gasten in batik.
Alles en iedereen was één en al vrien
delijkheid. "Toch jammerwat Jan P. C.
heeft gedaan", "natuurlijk mag je in
Indonesië Nederlands praten", "Indo
nesië is echt niet boos meer", "Indo
nesië heeft allang vergeten", Nederland
is Indonesië veel verschuldigd", "wij
hebben de hulp van Wageningen nodig,
laten zij het initiatief nemen" enz. En
daar tussen door een ode aan een
VOC-schip en een verdwaalde potten
bakker aan wie uitleg van het begrip
"hormat" niet besteed zou zijn.
Moraal van het programma was dat
maar niet al te veel over dat koloniale
verleden gesproken moest worden want
dat ligt allemaal zo gevoelig, maar dat
vooral het heden (toerisme) en de
toekomst belangrijk zijn en wat die
toekomst betreft: voor de opbouw daar
van is financiële steun nodig en als je
dat kunt geven als een niet uitgespro
ken herstelbetaling aan een gebied
waar Jan Pieterszoon Coen (door de
AVRO overigens ten onrechte aange
duid als de eerste gouverneur-generaal)
heeft huisgehouden, dan is dat lang zo
gek nog niet, al bedek je dat dan onder
de mantel der oude vriendschaps
banden.
Geen vlees en geen vis, zo'n AVRO.
Niet koud en niet warm maar wel lauw
en iets wat lauw is wordt al gauw
uitgespuugd, tenzij je alles maar wilt
slikken.
R.B.
4
