Groen
INDISCHE
FAMILIENAMEN (II)
ORIENT TRAVEL BV JZf*
Zijn wapenrok was tweedelig. Een
lange, groene katoenen broek en een
zelfde blouse met lange mouwen. Op
het hoofd een groen petje waarvan de
hoofdrand meestal omgeslagen was.
Zwarte laarzen, ten onrechte kistjes
genaamd, en Engelse enkelkappen.
Het petje, soms ten rechte vechtpetje
genoemd stond meestal scheef op het
hoofd. Met dat tenue aan zag je ze
overal. Ze pasten als het ware op je
netvlies, waar je ook keek. Er waren er
tenslotte tienduizenden van. In alle
soorten, maten en gewichten.
Gewoon de doorsnede van de Neder
landse jongelingschap uit de direct
naoorlogse periode. Zij waren per schip
aangevoerd, op- en door elkaar ge
stouwd. Ze hadden onderweg nog
geoefend, veel theorieles natuurlijk,
want de ruimte was beperkt en theorie
kost niets. En de staat vond ze al zo
duur. Meteen eenvoudig leerboekje in
de hand zaten ze in groepen Maleis te
leren en met die toen typisch Hol
landse leergierigheid wilden zij alles
weten, ook al begrepen we weinig van
verbanden en oorzaak en gevolg. "Wij
gaan Soekarno halen", schreven ze
met krijt op hun plunjezak. Ze spraken
ook Maleis, met een afgrijselijke uit
spraak, waar je de Groninger of de
Hagenaar zo uithaalde. Maar, ze spra
ken het!
Door de Nederlandse burgerij aldaar
werden ze een beetje gemeden. Na
tuurlijk, het was altijd prettig ze om je
heen te hebben, maar al te nadrukkelijk
moest dat ook weer niet.
In de bioscoop had je geen last van ze,
want ze zaten vooraan bij de goedkope
rangen. En in de kerk op zondag
hadden ze hun eigen mis of dienst,
meestal wat later in de ochtend. Wel
handig, want als burger kon je zo ook
wat later op de dag je zondagsplicht
vervullen.
Ze waren van de Koninklijke Land
macht, maar het was makkelijker om
als "KL-er" over ze te spreken. Liefst
een beetje neerbuigend. "Vrachtwagen
op een mijn gereden? Zeker zo'n
stomme KL-er weer".
In mijn herinnering was het wel een
nijver volkje en omdat ik meestentijds
in de stad was, zag ik ze ook stads-
functies verrichten. Bij de kazerne par
keerplaats waren er altijd wel een paar
die onder een motorkap van jeep of
vrachtauto zaten te wroeten.
De schrijftroepen hadden een beige
khaki uniform met een plooi in de
broek. Buiten de stad werden de sol
daten groener.
Op een open wagen met vier zandzak-
kenmuurtjes voor de stoomlocomotief
uit. Op een konvooi vrachtauto's voor
afgegaan dooreen klein pantserauto'-
tje.
De weg overstekend, uit de modder-
sawah's komend en de broekspijpen
tot aan de knieën egaal bruinglanzend,
zo weer de sawah's in.
Patrouillelopen.
Een heel enkele keer lag er één stil
langs de weg met twee ook weer
groene handdoeken over gezicht en
lichaam. Gesneuveld. "De regering
maakt met leedwezen bekend..." stond
er een week of wat later binnen een
zwart kadertje in de krant.
Bij een pokkenepidemie zag je er drie
bij een landelijk stationnetje. Eentje
met een geschouderde Lee Enfield en
de anderen met ieder een soort kroon
tjespen bij een wrak tafeltje,
leder die het stationnetje in of uit ging
kreeg twee krasjes op de bovenarm.
Je hoorde ze in hun lompe Maleis de
boertjes geruststellend toespreken.
"Deze soentek goed voor je, abang,
anders nanti behoorlijk sakit". Ze waren
ook wel zuinig op de van Rijkswege
toevertrouwde spullen. Poetsen en met
kleurpoeder insmeren van enkelkappen
en koppelriem, zoals je 's middags op
het kazerneterrein zag, dat kon een
kwestie van discipline zijn.
Maar ik vergeet nooit het rijtje vracht
auto's, waartegen de tot hun knieën in
het kaliwater staande militairen patsen
water gooiden en er, met oude lappen
gewapend, tegen aan gingen met poet
sen, dat het een lieve lust was. Het was
al na de Souvereiniteitsoverdracht, na
het scheiden van de markt dus en een
dag of wat voor zij weer op de boot
gingen. De auto's werden overgedragen
aan het nieuwe Indonesische leger,
hun vroegere tegenstanders. "De spul
letjes moesten er dan een beetje knap
uitzien", zeiden ze.
Ze bestaan niet meer. Eerst werden
het weer eerzame burgers in hun koude
land en nu begint langzaamaan hun
tijd dat ze uit het actieve leven ver
dwijnen. Nog even en net als voor
iedereen begintvoorhen ook het grote
sterven.
Een heel enkel keertje in Brabant of in
de Bollenstreek, zie ik op een land
bouwtrekker of op z'n knieën bij een
bollenmand nog zo'n vaalgroen petje.
Dat was er dan eentje.
Maar voor je voorgoed in de nevel van
het verleden verdwijnt wil ik nog zeg
gen: "Bedankt, adieu, het ga je goed!"
En als antwoord steekt hij glimlachend
z'n duim weer op. Net als toen.
J.
Het zojuist bij Moesson verschenen
nieuwe boek over de Indische Familie
namen vormt de afsluiting van een
omvangrijk werk. De opzet was om, zo
mogelijk alle, in elk geval de meeste,
"lndische"familiesopte nemen in een
soort informatiebestand van reusach
tige omvang, van dossiers met allerlei
personalia, welke onderzoekers zowel
als nakomelingen, in staat zouden
stellen gegevens over leven en afkomst
van de Europeese families in het vroe
gere Nederlandsch-lndië, te kunnen
vinden, ledereen wist, dat na de repa
triëring in de jaren vijftig zeer veel van
die gegevens, en vooral datgene, wat
de families zelf nog bezaten of in de
herinnering bij zich droegen, dreigden
veloren te gaan. Het is dus een soort
"reddingsoperatie" geworden. In Indi
sche Familienamen (I) van 1 983 werden
de eerste resultaten gepubliceerd over
zo'n 6500 "Indische" families, samen
met uitgebreide gegevens over naam
geving en herkomst en dergelijke.
Maar daarna ging het verzamelen ech
ter steeds voort en thans worden weder
om zo'n 6000 andere namen gegeven,
waarvan ook dossiers zijn aangelegd.
Dat zijn dan over 't algemeen de
"minder bekende" namen. Hierdoor is
de overgrote meerderheid van Indische
Families aan de vergetelheid ontrukt,
erg veel meer dan 12.000 namen
zullen er wel niet zijn.
Het belangrijkste van deel II is, dat
daarin gegevens over de bronnen zijn
opgenomen, dus de plaatsen waar en
wat erte vinden is, speciaal vele aanwij
zingen voor de "doe het zeivers" als
een praktische wegwijzer. Om deze
reden is het dus geen "vervolg" op
deel I doch een afzonderlijk te hanteren
boek en naslagwerk.
Was deel I gericht op de theorie, deel II
geeft de praktijk. Samen zijn zij de
neerslag van de gegevens in ons In
disch Familie Archief, dat voor ieder
toegankelijk, een schat aan gegevens
bevat. De sleutel daartoe wordt u in
deze publikaties aangeboden.
D.A.V.
RETOUR BANGKOK v.af 1.480,-- /7mm\
RETOUR JAKARTA v.af 1.695,-
31-daagse verzorgde reis JAVA en Bali v.a. f 3.670,— garantiefonds
REISGELDEN
RETOUR BALI v.af 2.150.-
RETOUR AUSTRALIË v.af 2.595,-
Singel 486 - 1017 AW AMSTERDAM
r.rir.T T mm Tel. 020 - 23 74 84
pLaan van Meerdervoort 291 DEN HAAG
Tel. 070 - 61 50 78
Rokin 52 - AMSTERDAM - Tel. 020 - 24 25 38
5
