DE TWEEDE POLITIONELE ACTIE
Met NECTAR-essence:
Hatta. Soekarno en Agoes Salim op het vliegveld van Jogjakarta, in afwachting van hun
vertrek naar hun interneringsoord, na hun gevangenneming na de bezetting van Jogja.
Op 1 9 december a.s zal het 40 jaar geleden zijn, dat de tweede politionele actie,
de actie die tevens het begin van het einde van het Nederlands-Indonesische
conflict inluidde, een aanvang nam. In de maanden die vooraf gingen waren
er nog pogingen gedaan om door middel van onderhandelingen het al
ruim drie jaar slepende conflict vreedzaam te beslechten. Zo werden er in
november 1948 in Kalioerang onderhandelingen gevoerd tussen de Nederlandse
minister van buitenlandse zaken, Stikker en Hatta. Deze liepen op niets uit, daar
de standpunten niet met elkaar te verzoenen waren.
Een aantal gebeurtenissen, die plaats
hadden in de maanden voorafgaande
aan de tweede politionele actie, hebben
een beslissende invloed gehad op het
besluit om na lange aarzeling daartoe
toch over te gaan. Deze gebeurtenissen
waren het optreden van het nieuwe
kabinet Diees-Van Schaik in septem
ber 1948, dat voorstander was van een
strakkere lijn ten opzicht van de
Republiek en het ontslag van de Lt.
G.G. Dr. van Mook. Met name de
minister van Overzeese Gebiedsdelen,
Sassen, de fractieleider van de KVP,
Romme en de nieuw opgetreden Hoge
Vertegenwoordiger van de Kroon in
Indonesië, Beel waren er voorstander
van om de Indonesische kwestie -
indien een andere oplossing niet
mogelijk zou zijn - op militaire wijze op
te lossen en de onwillige Republiek te
bewegen de deelstaten-politiek te
accepteren.
De actie begon in de vroege morgen
van 1 9 dec. 1 948 met de verrassende
bezetting door Nederlandse parachu
tisten onder persoonlijke leiding van
Generaal Spoor, van het vliegveld
Magoewo bij Jogja, gevolgd door de
inname van deze stad. In de loop van
korte tijd werd geheel Java en het
grootste deel van Sumatra (met uit
zondering van o.a. Atjeh waar men
onoverkomelijke moeilijkheden ver
wachtte) door de Nederlandse troepen
bezet. De houding van de bevolking
was, vergeleken met de eerste actie in
1947, aanmerkelijk terughoudender
ten opzichte van de Nederlanders. Na
de voortijdige afbreking van de eerste
actie was men kennelijk voorzichtiger
geworden.
Na de gevangenneming van de Repu
blikeinse regering in Jogja werd op
Sumatra een noodregering gevormd
onder leiding van Sjafrudin Prawira-
negara.
Een belangrijke politieke tegenvaller
was het feit, dat de sultan van Jogja,
Hamengkoe Boewono IX, aan wie de
Nederlanders een belangrijke politieke
rol in Midden-Java hadden toebedacht,
zijn medewerking weigerde te verlenen
aan de doelstellingen van de Neder
landse politiek. Niettemin werd voort
gegaan op de ingeslagen weg van de
opbouw van een federaal Indonesië
door de vorming van de deelstaat
Midden-Java (Djawa Tenggah) met als
wali negara (staatshoofd) Mr. Djoewito.
Op Sumatra zijn er wel enige aan
zetten geweest tot vorming van
autonome deelgebieden (Tapanoeli,
Lampongs), maar tot daadwerkelijke
instelling ervan is het niet gekomen.
Op internationaal politiek terrein stuitte
het Nederlandse optreden al direkt op
grote tegenstand. De druk van een
belangrijk deel van de wereldopinie had
tot gevolg, dat de uitvoering van de
doelstellingen die met de actie werden
beoogd, niet kon worden gerealiseerd.
Dit leidde op 28 januari 1949 tot
resoluties van de Veiligheidsraad,
waarin van Nederland werd verlangd,
de staking van de vijandelijkheden,
vrijlating van de Republikeinse leiders
en herstel van het Republikeinse ge
bied in Jogja en omgeving.
De door India in New Delhi bijeen
geroepen conferentie van Aziatische
mogendheden steunde de besluiten
van de Veiligheidsraad.
In het Nederlandse kabinet ontstond
onenigheid over de te volgen lijn met
betrekking tot Indonesië. Aan het
ministerschap van Sassen kwam in
febr. 1949 een eind, toen hij wegens
meningsverschillen ontslag nam, daar
hij voorstander was van het afwijzen
door Nederland van de resolutie van
de V.N. Hij werd opgevolgd door van
Maarseveen, die een meegaander
houding in deze voorstond. Op 26
febr. werd de V.N. resolutie door de
Nederlandse regering aanvaard.
Tenslotte werd op 7 mei 1949 een
accoord gesloten tussen van Roijen
(de Nederlandse vertegenwoordiger
bij de V.N.) en Mohammed Roem,
waarbij Nederland moest instemmen
met de terugkeer van de Republikeinse
regering naar Jogja en moest afzien
van de vorming van nieuwe deelstaten.
Het vervolg hierop is bekend: de van
aug.-nov 1949 in Den Haag gehouden
Ronde Tafel Conferentie resulteerde in
de souvereiniteitsoverdracht aan de
Verenigde Staten van Indonesië op 27
december 1 949.
CHM
NECTAR A
OEDEPONBERD
Zilveren Medaille Den Haag 1883
Luik 1902
Gouden Medaille Den Haag 1913
maakt U voordelig uw ROZENSTROOP
sorbets, gebak en zeer fijne likeuren I I
Nu ook levensmiddelen kleurstoffen: rood-
geel-groen-oranje-blauw en bruin.
Vraag gratis receptenboekje bij uw Toko,
drogist of Pharm. fabriek "Phytol" - Afd.
Nectar essence. Wagenstraat 129, Den Haag
6
