KERSTHERINNERING
DIERBAAR INDIË
Ruim 70 jaren geleden heeft dit kerstgebeuren zich afgespeeld, maar ik herinner
't me nog als de dag van gisteren. Onze mama had het weer druk met de jaarlijkse
schoonmaak van het huis. Dit werk moest ma helemaal alleen doen. Wij
kinderen konden ma niet helpen. De jongens waren meer bezig met hun eigen
spelletjes en ik als oudste van de meisjes, ongeveer 6 a 7 jaar liep meer in de weg
dan dat ik ma hielp. Een dag vóór Kerstfeest haalde ma al haar schoonmaak-
attributen voor de dag, bestaande uit een dweil, emmer, een ragebol en niet te
vergeten de sapoelidi, waarmee ze 't stof van de jaloezieën van ramen en deuren
energiek wegsloeg, zodat 't stof weer overal in de kamer neerkwam. Daarna
werden de kamers schoon geveegd en afgedweild.
De wit gestreken horretjes (gordijntjes)
werden weer voor de ramen en glazen
deuren gehangen. En nu volgt ook de
jaarlijkse opdracht van papa, met Kerst
feest moesten alle bedden van schoon
goed voorzien worden. Het beste lin
nengoed, waar ma zeer zuinig op was
en alleen te gebruiken op feestdagen,
werd uit de kamferkist gehaald. De
beddelakens waren voorzien van een
strook van zelfgehaakt kantwerk. Eén
was zelfs zo mooi dat de boogjes van
het kant de staart van een pauw vorm
den. En een glanzend damastenkleed
sierde de eettafel. Maar ma was nog
lang niet klaar. De rampè (bloemblaad
jes van de kenangabloem, roseblaadjes,
de tjoelan en fijngesneden pandan-
blad) moest nog gekocht worden. Het
werd wat op de schone witte lakens
gestrooid buiten, voor de trap en op de
emperan (luifel) van het huis. Ook ik
kreeg een hand vol rampè om hier en
daar te strooien en met een sprongetje
probeerde ik de bloemetjes op de
luifel te gooien, maar miste mijn doel
en de bloemetjes kwamen op de grond
terecht. Voor ons was dit gebeuren het
begin van Kerstfeest en voor pa een
grote voldoening. We hadden geen
Kerstboom, Kerstster en geen kerst
krans en stol- meer nodig, dit was voor
ons mooi genoeg en waren heel tevre
den. Maar op Kerstfeest zelf, kregen
we elk toch nog een sneetje krenten
brood. Al met al waren we zeer tevre
den.
Tweede Kerstdag. Als gewoonlijk werd
er elk jaar bij de Zusters Ursulinen te
Buitenzorg een Kerstspel opgevoerd.
De leerlingen van de drie hoogste
klassen van de Lagere School mochten
het feest bijwonen. Ook werden de
ouders en genodigden niet vergeten.
Maar dit jaar werd zelfs de echtgenote
van de Gouverneur-Generaal uitgeno
digd.
Ook ik die nog op de fröbelschool zat,
kreeg een briefje mee om met moeder
aanwezig te zijn bij het Kerstspel. Ik
moest op die avond een witfeestjurkje
aantrekken met bijbehorende witte
schoentjes en sokjes. Waarom ik als
klein meisje zo feestelijk voor de dag
moest komen, kon ik toen niet vatten.
Mama bracht mij om 5 uur naar het
schoolfeest. Juffrouw Mieke van de
Fröbelschool wachtte me op en aan
haar hand gingen we naar de klas toe,
waar het hoofd der Fröbelschool, Mère
Gerarda al op mij stond te wachten. Ze
vertelden mij dat ik staks een bloemetje
aan de mevrouw van de Gouverneur-
Generaal moest aanbieden.
Eindelijk was het dan zover. De ge
nodigden moesten zich naar de zaal
begeven want de hoge gast en haar
gevolg, samen met Mère Prieur en het
schoolhoofd Mère Imelda kwamen
binnen. Juffrouw Mieke fluisterde me
nog wat in mijn oor en met een zacht
duwtje liep ik naar mevrouw toe en
bood haar het ruikertje aan. Ze gaf me
een hand en aaide over mijn krulletjes.
December 1 953.
Kerstmis stond voor de deur. Zoals
met elke schoolvakantie, reden we
ook dit jaar tijdens de Kerstvakantie
naar mijn familie 'op de onderneming',
de rubberplantage 'Bandjarsarie', in
het Djemberse, waar mijn Oom John
Soesman, getrouwd met een zusje van
mijn moeder, Tante Priet, als admini
strateur resideerde.
Iedere keer weer opnieuw keken we
met veel genoegen uit naar die zoveel
ste, heerlijke vakantie op de onder
neming. Vooral met Kerstmis werd
door tante en oom veel werk gemaakt
voor een heerlijk verblijf van hun gas
ten op de grote besaran.
Voor onze dochter Inge, toen 6 jaar
oud, is het - nu nog steeds - een van de
fijnste herinneringen uit die tijd: de
Kerstvakantie bij tante en oom!
Een week voor Kerst al kwamen we bij
hen logeren, de auto volgeladen met
gezellige Kerstcadeautjes en verdere
'pesenans' uit Soerabaja. Als we de
weg naar de onderneming insloegen
reden we langs eindeloze uitgestrekte
rubberbossen, dan nog een laatste
bocht en dan reden we de prachtige en
uitgestrekte voortuin in.
Groot en wit lag de fraaie administra
teurswoning op ons te wachten. En
tante, onveranderlijk, temidden van
alle honden en de kleine poes 'Moortje',
bij de ingang van de voorgalerij en dan
was het een blij begroeten en lachen
en roepen over-en weer, geblaf van de
hondenDe logeerkamer lag heerlijk
koel, verwelkomend, klaar. Dan eerst
een heerlijk bad, met de gajong grote
plensen koud water uit de heldere
mandibak over ons gietend.
Daarna werden de gasten naar binnen
geleid. Ma en ik, aan de hand van de
Juf, liepen achter hen aan en we
kregen een plaats op de 2e rij, vlak
achter mevrouw. Niet lang daarna
kon het Kerstspel beginnen. Wat mij
tot heden bijbleef was het tableau van
de Boodschap van de engel aan Maria,
die knielend op een bidstoel, de engel
hoog in de lucht tronend en daar
omheen de kleine engeltjes in een
wolk van gekleurd tule. Dan kwam het
verhaal van het Kindeke in de kribbe,
dat ik niet meer heb gezien, omdat ik
in slaap was gedommeld.
Na afloop van de voorstelling, bracht
Juf mij naar Mevrouw. Aan de hand
van de Landsvrouwe liepen we naar
een tafel, waar de Kerstcadeau's lagen
uitgestald. Mevrouw nam vervolgens
een doos en legde die in mijn armpjes,
die ik zelf mocht openmaken. Wat er in
de doos lag overtrof mijn stoutste
verwachtingen. Het was een pop met
een glazen hoofdje, blonde krullen,
blauwe oogjes en in een lief jurkje
gekleed. Ik was er heel blij mee en had
er noq lang plezier van.
JENNY
Op de voorgalerij stond de koffie klaar
met stopflessen vól kripik, kroepoek,
opak, katjang, kroepoek tempe en wat
al niet meer! Op een van de drie
uitgebreide rotan zitjes zaten we dan
met elkaar te babbelen; Inge speelde
met de kinderen van de kokkie, 2
jongetjes en een meisje: ze hinkelden
of er werd gebikkeld
In de loop van de volgende dagen
gebeurde er van alles: nieuwe gasten
kwamen aan, gelach, geroep over-en-
weer: Adoeh, wat leuk je weer te zien
ja? En wat is je dochter gróót gewor
den
Nieuwe belevenissen met elkaar uit
wisselen, tennissen, rozenstroop met
'degan' (klapper) drinken, opscheppend
uit grote, met ijsblokken gekoelde
emmers, zwemmen, wandelen met de
honden of paardrijden. Dan kwam twee
dagen voor Kerst een grote vracht
wagen voorrrijden met daarin een enor
me denneboom van wel vier meter
hoog, gekapt op de hellingen van de
Argapura. Die reuzenboomdat was
op zichzelf al zo'n belevenis; met
zoveel man werd 'ie de grote woon
kamer binnengedragen en heel stevig
in een geweldig grote ton met zand
gevuld overeind gezet, nog eens extra
met ijzerdraad verankerd. Meestal
moest de top van de boom nog wat
bijgezaagd worden. Ontelbare 'echte'
kaarsjes-met-knijpertjes werden in de
•boom aangebracht, slingers, engelen
haar, versieringen, balletjes, belletjes
en wat al niet. ledereen hielp mee en
zat zich binnen de kortste keren te
krabben vanwege het 'jeukende' enge
lenhaar. En dan die verrrukkelijke ter-
(lees verder volgende pagina)
14
