Een Japanse Kerst
Swing Session
Wij zaten met zo'n 400 Nederlandse krijgsgevangenen op een Japanse
scheepswerf bij hetdorp Harima in de buurt van Osaka. Het was december 1 944,
we waren er toen twee jaren en bevonden ons in een totaal dieptepunt.
Slavenarbeiders waren we, onder onbegrijpelijke opzichters en de ene dag was
nog erger dan de andere. Het land van de Rijzende Zon zagen we niet op z'n
mooist, we zagen er eigenlijk niets van. Het was alle dagen werken en sjouwen
in de scheepsbouw met nauwelijks enige rust en op een hongerrantsoen.
We zagen eruit als landlopers; onze
uniformen waren tot op de draad ver
sleten, onze schoenen vergaan. Inge
pakt met lappen en met zelfgemaakte
handschoenen. Kou leden we, het was
wel geen Noordpool, maar toch lag er
overal sneeuw en ijs. De barakken
waren onverwarmd, je kon door de
reten en kieren naar buiten kijken.
Alleen gedurende de nacht konden we
ons enigszins beschermen onder de
dekens, sommigen sliepen samen om
meer profijt te hebben van de dunne
dekens en om warmte te winnen.
Dromen deden we, van ons vaderland;
van groene sawah's, blauwe bergen en
van de warme zon. Tachtig procent
van onze jongens waren Indisch, nooit
eerder van Java weg geweest. Hoe
vaak heb ik me niet afgevraagd: hoe
lang houden we dit toch vol? De mens
kan blijkbaar erg veel verdragen. Toch
had onze kampdokter grote zorgen, hij
zag een verloren strijd tegen de aftake
ling. Doorde langdurige ondervoeding
en het steeds zwaar afbeulen, waren
allen vermagerd en verzwakt, je kon bij
iedereen de ribben tellen.
Op weg naar en van het werk sleepten
de mannen zich voort; zij die in het
kamp mochten blijven hadden het niet
beter, onafgebroken corvee en steeds
maar plagerijen, maar vooral geen rust.
Bovendien kregen zij, omdat ze niet
werkten "half" rantsoen, iets vreselijks.
Het aantal sterfgevallen steeg voort
durend.
(Vervolg: "Dierbaar Indië")
pentijn-geur dat van die immense den
afkwam en de hele woon- en eetkamer
vulde!
Kerstmiddag mochtgeen kind meerde
woonkamer inkomen. Ze moesten alle
maal 'rusten', althans in hun kamer
blijven en onder geen beding naar de
kerstboom. Alle ouderen begonnen
dan de 'kadootjes' onder de boom, op
grote witte lakens, te rangschikken;
kleinere kadootjes konden aan de
onderste takken worden gehangen,
ook de pistaches, die je met 'n knal uit
elkaar kon trekken om daarin een
papieren wens of klein kadootje te
vindenEn als het goed donkerwas,
werden alle kaarsjes aangestoken, de.
bedienden stonden ietwat op de ach
tergrond toch dichtbij de boom, met
emmers zand, water en natte dweilen
aan lange stokken, klaar om bij even
tuele beginnende brandjes, zo snel
mogelijk te kunnen optreden. En nü
pas mochten alle kinderen binnenko
men en zich op de grond op kussentjes.
De kamparts had, samen met de Ne
derlandse commandant, vaak genoeg
bij de Japanners geprobeerd wat extra's
te krijgen, voedsel en medicijnen,
desnoods tegen betaling, doch het
leverde zelden iets op, en wat er kwam
was zo goed als waardeloos. Wel
wisten we dat de Japanse bevolking
het ook niet al te best had.
Op de vrijdag vóór Kerst waren we
weer op de werf; er waaide een gure
wind, die vanaf de Harima-baai ijzig op
ons afkwam. Kampgenoten, die zich
even bij een vuurtje wilden warmen,
werden geslagen. Tegen de middag
werd een van onze soldaten door zijn
kameraden het kamp binnen gedragen;
in de loop van de volgende nacht stierf
hij.
Onze commandant kreeg de opdracht
om vier man van de keukenploeg uit te
sturen onder leiding van de Japanse
sergeant paymaster. Na anderhalf uur
kwamen ze terug in het kamp met een
handkar, waarop vele grote bruine
paketten lagen, die in het magazijntje
onder de boom zetten. Na een rumoerig
"aaaah" en "ooohhh"-geroep, zetten
ze zich neer, de kleintjes. Er heerste
een vredige, tóch ook "feesterlijke"
stemming; een oudere dame vertelde
het kerstverhaal.
Na een kleine stilte klonk over de
grammofoon het oeroude "Stille Nacht,
Heilige Nacht"iedereen zong heel
zachtjes mee.
Dan kwamen de kinderen overeind en
wensten elkaar en iedereen "Gelukkig
Kerstfeest" toe. Dit ontroerende mo
ment zal ik, zo oud ik word nóóit
vergeten, ook onze dochter Inge niet,
wiens eigen dochter bijna 21 en zoon
bijna 1 8 is.
Onvergetelijk zijn die vele keren Kerst
mis voor ons geweest.
Tante en oom zijn nu, helaas, al jaren
geleden overleden, maar de herinnering
is gebleven en onuitwisbaar.
Kerstfeest op de onderneming... ner
gens ter wereld heb ik het zo intens, zo
zuiver beleefd!
Oh dierbaar, dierbaar Indië.
TONNIE GROSSE
werden afgeladen. Op de verpakking
hadden we al gelezen, dat het om een
Rode Kruis-zending ging, maar de
grote vraag was: wat zou het zijn? De
speculaties namen allerlei vormen aan.
Later in de middag werd de Nederland
se commandant ontboden en toen
droeg de paymaster hem een aantal
Rode Kruis voedselpaketten over, gelijk
aan het aantal kampgenoten. Hierbij
ontving hij de order om deze uit te
delen op de komende zondag, dus op
Kerstdag!
De werkploegen wisten nog nergens
van toen ze tegen de avond naar het
kamp terug marcheerden. Het "opge
wekte" Japanse lied, dat ze voor zulke
marsen hadden moeten leren, klonk
helemaal niet zo vrolijk. "Hitohi,
Futahi, wa hare tare do
Inmiddels had de Nederlandse com
mandant met krijt op het grote bord,
dat naast de ingang van de barak hing,
geschreven: R.K.P. 25. Meer was niet
nodig, iedereen zou het bij het bin
nenkomen lezen en ook begrijpen. Op
25 december zouden we Rode Kruis
pakketten krijgen!
Men keek opeens weer blij en opge
wekt. Zo lang hadden we op wat extra
voeding en versterkende middelen
gewacht, maar misschien hadden we
eigenlijk toch nog meer uitgekeken
naar een teken van onze vrienden, de
geallieerden. En dat teken was nu
gekomen, het schonk ons nieuwe
moed!
Die zondagmiddag vierden we de ge
zamenlijke godsdienstbijeenkomst,
katholieken en protestanten broederlijk
in één ruimte bijeen. Geen pastoor en
geen dominee, maar voorgangers uit
ons eigen midden, die eerst de Schrift
lazen en daarna een mooie toespraak
hielden. Een soldatenkoortje had te
voren ijverig geoefend op het "Stille
nacht, heilige nacht". We hebben met
z'n allen toen gebeden en gedankt
Na afloop ontving ieder zijn pakket en
de eerstkomende dagen zouden we
genieten van een ongekende weelde:
van melkpoeder, suiker, koffie, cho
colaJa, bij een feest kun je natuurlijk
de materiële zaken niet wegdenken,
maar 't fijnste vonden we toen de
goede sfeer en de kameraadschap in
die zware dagen, waarin het lied der
engelen "Vrede op Aarde" ons nooit
mooier in de oren heeft geklonken, en
waarvan we de betekenis waarschijnlijk
nooit dieper hebben gevoeld dan
toen
D.A.V.
Voor uw parties en reünies
Sophisticated dansmuziek
guitaarballads
DANSCOMBO
J. A. (Fons) Phefferkorn
Barnsteenhorst 51 - 2592 EB Den
Haag - Telefoon 070 - 47 39 35 of
070 - 54 99 05.
15
