Nieuw Jaar 1923
29
Van mevrouw Spoelstra-Morren deze unieke foto van een rondtoerende Javaanse
familie in Malang. 1 923 Was net een dag oud, de straten nog overdekt met het
(grotendeels rode) papierafval van het ontstoken vuurwerk, die eigenaardige
sfeer van een voorbij feest en een begin van iets dat nog niet op gang was
gekomen.
Zo'n rondtoerende gehuurde of geleende auto (taxi) was geen veel voorkomend
gezicht, maar het gebeurde wel.
Afgunstig nagekeken door voetvolk, ook wel plagend nageschreeuwd "Zij wèl",
of iets in die geest. Het was hun Islamitische nieuwjaar niet, maar het feest van
de belanda's, van de toean en njonja, waarom deden ze het dan?
Mijn vader had in die tijd een kanjeuze Chandler (die naam heb ik alleen kunnen
onthouden omdat onze chauffeur die zo sappig uitsprak als "tjènlèr"). Een dag
voor Oudjaar had Karto het met grote aarzeling aan Pa gevraagd: Of hij met
vrouw en kinderen een toertje mocht maken door de stad. "Plesiran", zomaar
een plezierritje, nieuwjaarsvreugde delend met die van de blanke mensen.
Natuurlijk kreeg hij de auto.
We zagen ze langskomen, in hun mooiste rose, paarse en gele baadjes. Niet
uitbundig joelend, maar ingetogen en met ernstige gezichtjes of het hun eerste
ballonvaart was, genietend van de "toer".
Nu pas besef ik het bijzondere van dit gebeuren. Dat Gedeelde vreugd in vele
gevallen meer dan het Dubbele waard is. Ook in de tijd dat we koloniaal waren.
Juist toen. I_d
Maar nu is het weer "als toen", met
toneel en opera! Op de TV krijg je
soms ook opera en operette! Dan doet
het hele huis tuurlijk mee met trillerige
tra-la-la's!
Maar een "bami-wegennet" of niet,
het verkeer is hopeloos en komtalleen
maar vaster te zitten en overal en altijd
matjet! Vroeger (in mijn tijd) had ik een
motor en die Honda hielp fantastisch!
Je kon tenminste heerlijk overal door
die auto's zig-zaggen en zo schoot je
lekker op. Tegenwoordig helpt zo'n
motor absoluut niks meer. Want het
verkeer is bijna alleen maar auto's, en
dat zit muurvast in een grote gloei-
endhete blikken massaen dus is er
toch geen ruimte om te zig-zaggen!
Ik heb eens in zo'n muurvaste matjette
massa stapvoets moeten rijden met
voor me in de gloeiendhete auto een
drietal motorrijders. Na een dik halfuur
(en alleen hoogstens een kilometer!)
reden die drie motorrijders nog steeds
voor me uit, want ze hadden nooit een
centimeter ruimte gekregen van de
rest van het verkeer om te ontsnappen
en te zig-zaggenEn dat terwijl het
iets van 40 graden was in de hete zon
en met een zware stalen helm op je
kop
Dat is ook een nieuwtje: Helm verplicht
in het verkeer. De agenten zijn (haast)
niet meer om te kopen! (of je moet met
een werkelijk crazy som over de brug
komen!) "Zijn ze echt niet meer te
ritselen?" vroeg ik de chauffeur van de
taxi. "Eigenlijk niet", zei hij toen glim
lachend. "Meestal alleen rond etenstijd
en dan hangt het nog van hun honger
af!"
Maar dat is dus echt een nieuwtje voor
mij, al die helm-warungkjes langs de
kant van de weg. Dat is dus ook nog
echt Indonesisch. Want de wet schrijft
dan wel een helm voor, maar zegt niet
erbij WAT -'oor helm. Dus iedereen
beukt maar raak.
Echte motor helmen, gewone leger-
helmen maar ook van die plastic din
gen die men op bouwprojecten of
fabrieken gebruikt! Alles mag en is
toegestaan, zolang je maar een helm
op je kop hebt. De meesten vinden
zo'n stalen (in ieder geval metaal)
apparaat veel te zwaar en hebben een
plastic versie genomen. Maar ja, dat
plastic is er dus ook in vele soorten en
gewichten. Vooral de dames hebben
er een handje van om een vederlichte
plasticversie te nemen en die koket op
de krullen te zetten zodat die niet in de
war raken! (En als ze van de wet een
"hoedje van papier" mochten gebrui
ken zouden ze dat ook doen, want aan
die plasticversies heb je toch niks!).
Maar iets op je hoofd had je echt wel
nodig want de warmte is werkelijk
onuitstaanbaar! Ik kon er echt niet
meer tegen! En kon echt die "ouwe
Jannen van het KNIL" begrijpen die de
zon "die koperen ploert" noemden!!
Maar de geweldige hitte is beslist
fnuikend en deed me (soms) naar
Holland verlangen. Te gek gewoon!!
Ik kreeg na een paar dagen plotseling
voor het eerst "rode hond" op mijn
rug. Vroeger NOOIT last van gehad en
nu wel. Verlegen gewoon als je in
gezelschap zit te praten en je zou het
liefst willen "garok" als een dier tegen
een boom of zo
Er waren natuurlijk wel meer nieuwe
dingen voor mij en daar hoop ik de
komende tijd nog apart over te vertel
len. Maar het belangrijkste voor jullie
is natuurlijk: het ETEN, de HAPJES en
het snoepen zijn nog steeds hetzelfde
en nog steeds overheerlijk en daar
vreeeet je je nog altijd helemaal WILD
aan!! En voor de heren: Er zijn tegen
woordig veel meer bier-merken bijge
komen. De Indonesiër is een bier
drinker geworden. Nou ja, zijn versie
dan, want eigenlijk kan hij nog steeds
niet tegen alcohol. Dus drinkt hij zijn
pilsje het liefst gemengd met wat
Seven-Up. Jaja, het klinkt misschien
gek, maar ik heb het ook geprobeerd
en het smaakte echt niet gek (moet ik
toegeven!) Nou hou ik helemaal niet
van Cola of 7-Up, maar met een scheut
bier erbij (het liefst Bir Bantang) smaakt
het anders en lekkerder!!
Maar wat is het leven ongelooflijk
DUUR geworden in Jakarta! Ik snap
werkelijk niet dat de Indonesiër nog
kan rondkomen van zijn salaris, al is
dat misschien vertienvoudigd!! Ik heb
er hier met wat mensen over gespro
ken en die denken allemaal dat de
standaard ongeveertwintig tot vijf-en-
twintig PROCENT gestegen is!!
Dussebreng liefst zo veel mogelijk
centjes mee als je met vakantie gaat,
want met die "halve cent uit de tijd van
Tjalies Tjang" kom je werkelijk
NERGENS!!
Maar goed, dat is vnl. Jakarta, want de
rest van Indonesia is gelukkig nog
"normaal". Ik ben ook nog in Bogor en
Yogya/Solo geweest en die waren
haast niet veranderdROGIER
