Planten uit de Tropen
KEMBANG SEPATOE
Chinese roos of matrosenroos - Hibiscus rosa senensis
Familie: Malvaceae, Kaasjeskruid familie.
Dubbele Kembang Sepatoe, Oost-Afrika. (Foto: letje v. Vroonhoren-Selder)
Een van de allerbekendste en populairste bloemen uit Indonesië is de Kembang
Sepatoe. Deze heester die uit China afkomstig is heeft zich verspreid in alle tropische en
subtropische gebieden en kan vijf meter hoog worden. Ze worden veel als haag
aangeplant; misschien zijn er nog mensen die vroeger naar school zijn geweest in
Noordwijk op "Het grote klooster" en zich nog kunnen herinneren dat langs de galerij
van de lagere school een haag van Kembang Sepatoe groeide. Wat werden die bloemen
De Kembang Sepatoe bloeit het hele jaar;
haar bloemen zijn oorspronkelijk rood. Nu
zijn er witte, rode, oranje, rose, gele,
vleeskleurige en gevlekte soorten ge
kweekt. Er zijn er met enkele, dubbele en
halfgevulde bloemen.
De bloemen komen uit de oksels van de
bladeren en blijven maar een tot ander
halve dag goed. De trompetachtige bloem
die een doorsnee heeft van tien tot twaalf
centimeter heeft meestal een donkerge
kleurd hart. De vijf tot acht centimeter
lange kroonbladen zijn omgekeerd eirond
en zo dun als rijstpapier. Vanuit het midden
van de bloem steekt een lange stijl met
talrijke meeldraden en 'n aantal helm
knoppen naar buiten. Aan het eind staan
vijf in elkaar gebogen stempels die als het
ware een kroontje vormen. De tweeslach
tige bloemen geuren niet; insekten wor
den door de felle kleuren aangelokt.
De anderhalve centimeter ronde vrucht is
een vijf-hokkige doos- of splitvrucht. Als
het zaad rijp is, springt de vrucht open en
Vijf verschillende soorten bladeren van z'e* m6n 'n e'k hokje twee zaden liggen,
één plant. Hibiscus rosa senencis. Kern- Het kleine kommavormige zaadje is donzig
bang Sepatoe. en grijzig zwart.
door de schoolkinderen geplukt.!
De donkergroene bladeren staan ver
spreid en zijn iets glanzend. Aan één plant
komen verschillende bladvormen voor.
Onderaan drielobbige met gladde of ge
zaagde randen, daarboven eironde blade
ren met spitse top al of niet getand. Er zijn
bontbladige soorten met witgerande of
met witgevlekte bladeren. Deze gevlekte
vorm (Hibiscus rosa senensis kermesinus)
wordt veroorzaakt door een virusaantas
ting. De bloeitijd van deze decoratieve
soort is korter en moeilijker te verzorgen.
Nog mooier en zeker zo geliefd is de Coral
hibiscus (Hibiscus schizopetalus). Haar
vaderland is Oost Afrika. Daar komt ze
nog in bosrijke streken en tussen struik
gewas en langs de kust in het wild voor.
Ze is nu ook verspreid over de wereld en
wordt net zoveel gecultiveerd als de Hi
biscus rosa senensis. De plant lijkt spre
kend op de Rosa senensis, alleen heeft ze
slankere en overhangende takken. De
helrode bloemen hangen naar beneden
en hebben een buisvormige kelk. Opval
lend zijn de teruggebogen franjeachtige
ingesneden kroonbladen (net bloedkoraal).
De bloem heeft de vorm van een tulband.
Uit het midden van de bloem komt de
lange stijl tevoorschijn met talrijke meel
draden, aan het eind van de stijl vijf uit
elkaar buigende stempels. De langwer
pige doosvrucht is vijfhokkig. De plant
staat ook het hele jaar in bloei en heeft ook
soorten met bontgekleurd blad.
In de zestiende eeuw ontdekten de Por
tugezen de Kembang Sepatoe in Sri Lanka.
Ze poetsten hun schoenen zwart met de
gekneusde bloemen. Ze noemden de plant
Fulo de sapata.
Chinese en Indiase vrouwen kleuren hun
haar en wenkbrauwen zwart met het sap
van de bloemen. Dranken en spijzen wor
den gekleurd met de bloemen. Als medicijn
wordt de plant gebruikt om slijm op te
lossen bij chronische bronchitis (een af
treksel van de plant gemengd met suiker).
De wortels werken verkoelend bij koorts.
Bloem en blad tegen dysentrie en de
bloemknoppen tegen ontstekingen en
neusbloeding. Als versiering worden de
Koraalhibiscus.
12
