HIROHITO (1901-1989)
Deel 13 <o
KEIZER HIR
WIE GAAT ER NAAR
ZIJN BEGRAFENIS?
MEISJES UIT DE OORLOG
Hirohito is dood.
Wie gaat er naar zijn begrafenis?
Wanneer u deze twee eerste regels een
paar keer over leest, zal het u opvallen dat
er iets niet klopt. "Wie gaat er naar zijn be
grafenis?" is geen logische eerste reactie
op de mededeling dat Hirohito dood is.
Een logische reactie zou bijvoorbeeld wel
zijn "Waaraan?" of "Eindelijk gerechtig
heid" of "Wat naar", maar niet "Wie gaat
er naar zijn begrafenis?"
Toch staat deze vraag, die bij het ter perse
gaan van dit nummer nog niet beantwoord
is, als enige reactie centraal. En natuurlijk
is dat van alle kanten verklaarbaar en de
beslissing van de regering is niet zonder
belang.
Echter: Ook de dood van Hirohito heeft
vooreerst menselijke aspecten. Zijn dood
zal toch niet vrijblijvend zijn voor met
name Indische oorlogsgetroffenen. Het
zal toch iets teweeg brengen voor ieder
persoonlijk, leder zal kortere of langere
tijd nodig hebben om dat in te bedden in
zijn of haar houding ten opzichte van de
oorlog.
Deze mogelijkheid die geschapen is door
de dood van Hirohito kan voor een ieder
van het grootste persoonlijke belang zijn.
Die mogelijkheid moet dan ook als eerste
worden gezien na de mededeling "Hirohito
is dood" en niet "Wie gaat er naar zijn
begrafenis?", als een nieuw stuk poten
tieel ongenoegen èn frustratie nu Hirohito
er niet meer is. Want dan wil men niet
bevrijd worden, en laat men zich gevangen
nemen door de twee maten waarmee
Nederland meet.
Red.
Keizer Hirohito was de 124e keizer in
een onafgebroken reeks, die sedert meer
dan 26 eeuwen op de chrysantentroon
zetelt, en behoorde daarmee tot een van
's werelds oudste regerende dynastieën.
Volgens overlevering stamt het Japanse
keizerlijke huis af van de zonnegodin
Amaterasu en besteeg de eerste keizer,
Jimmu Tenno in 660 v. Chr. de troon.
Hirohito werd op 29 april 1901 geboren
als zoon van keizer Yoshihito en keizerin
Sadako en trad in 1921 op als regent
voor zijn geesteszieke vader, die hij bij
diens overlijden op 25 december 1 926
opvolgde. Hij was de langst regerende
keizer uit de Japanse geschiedenis.
Tijdens zijn lange regeringsperiode brak
Hirohito met vele eeuwenoude tradities.
Hij was de eerste Japanse keizer die het
buitenland bezocht, toen hij in 1921 in
verschillende Europese landen (o.a.
Engeland en Nederland) te gast was. Als
regent was hij voorstander van een meer
democratisch regeringssysteem, maar
na de moord op de liberale premier
Takashi kregen de militairen steeds meer
de overhand in de politieke gang van
zaken.
In 1924 huwde hij, alweer tegen de
traditie, prinses Nagako Kuni No Miya uit
de familie Shimaze, terwijl de conventie
eiste dat de keizers trouwden met vrou
wen uit het geslacht Fujiwara. Uit dit
huwelijk werden vier dochters en twee
zoons, onder wie kroonprins Akihito
(1 933) geboren.
Sedert de 9e eeuw waren de keizers
weinig meer dan een symbolisch staats
hoofd, terwijl de werkelijke politieke
macht werd uitgeoefend door een shogun
(een soort hofmeier) behorend tot de
machtige clans, de Fujiwara's, de Mina-
mota's, de Ashikaga's en de Tokugawa's.
Het shogunaat werd in 1 867 afgeschaft
en in 1 868 werd Japan een constitu
tionele monarchie onder de keizer. De
snelle modernisering en expansie van
Japan nam toen onder keizer Mutsuhito
(1 867-1 91 2) een aanvang.
Deze expansie bereikte tijdens de regering
van zijn kleinzoon Hirohito haar hoogte
punt met de bezetting van Mandsjoerije
in 1 931 en een groot deel van China na
het uitbreken van de oorlog met dit land
in 1 937 en van Zuid-Oost-Aziëin W.O. II.
In de jaren dertig kreeg de oorlogspartij
steeds sterkere invloed, en deze was het
ook, die onder leiding van de in okt.
1 941 aan het bewind gekomen premier
Tojo, de oorlog in de Pacific doordreef.
Tegelijkertijd beleefde Japan onder de
zelfde regering het dieptepunt in zijn
historie met de capitulatie op 1 5 augustus
1 945. De capitulatieen het vredesverdrag
van San Francisco in 1951 betekenden
het einde van het toenmalige Japanse
imperium. Het grondgebied werd toen
weer tot de Japanse eilanden terug
gebracht.
Na de capitulatie moest de keizer afstand
doen van zijn goddelijke status, maar
bleef volgens de nieuwe grondwet van
1 946 staatshoofd, symbool van de staat
en van de eenheid van het volk.
Volgens een duizendjarige gewoonte
begint bij de troonsbestijging van elke
keizer een nieuwe periode met een eigen
jaartelling. Voor zijn regeringsperiode
koos Hirohito de naam Showa (lichtende
vrede).
CH.M.
Het medio november 1 988 verschenen
deel 13 ("Bijlagen en Register") van de
serie "Het Koninkrijk der Nederlanden in
de Tweede Wereldoorlog" geschreven -
in opdracht van de Staat - door dr. L. de
Jong kan de toets der kritiek niet door
staan. Wie de publicaties ter zake in de
verschillende bladen heeft gevolgd, weet
inmiddels dat met name het ontbreken
van een zaakregister in deel 1 3 meer dan
zomaar een gebrek is. Maar ook in het wel
opgenomen personenregister zijn man
co's aan te wijzen, evenals in de opsom
ming van de zogeheten medelezers van
de concepten. De "verantwoording" van
De Jong voor de totstandkoming van het
werk bevat weinig nieuws, maar wellicht
dat hij daarbij gedacht heeft dat er weinig
te verantwoorden valt voor een geschied
werk van 13 delen waaraan 32 jaren zijn
besteed!
Het belangrijkste van deel 1 3 zit 'm in de
daarin opgenomen wijzigingen die aan
gebracht moeten worden in de delen 1
t/m 1 2. In 1 1 A moeten er 64 wijzigingen
worden aangebracht. Het merendeel daar
van betreffen zaken van ondergeschikt
belang. Enkele correcties - in Moesson
van 1 december 1 988 noemden wij er
twee - zijn echter wel interessant, omdat
die toch iets zeggen over hetgeen De
Jong niet behandelt in zijn "verantwoor
ding", namelijk zijn kennis van en zijn
visie op Nederlands-lndië.
Zo is daar de Borobudur, waarvan De
Jong in 1 1A zegt dat het een Hindoeïs
tisch kunstwerk is. In deel 1 3 echter zegt
hij dat "beter gesproken kan worden"
(dus niet: moet worden) van een Boed
dhistisch bouwwerk.
Natuurlijk, we kunnen zeggen dat dit
maar een kleinigheidje is, tegen de ach
tergrond van 1 3 delen geschiedenis nog
minder dan een slip of the pen. Maar
dit is geen verschrijving meer, ook niet zo
maar een kwestie van nagelaten verificatie.
Dit is bewijs van complete onwetendheid
en als gevolg daarvan totaal gebrek aan
inzicht. Het Oosten met zijn geheel andere
godsdiensten, zeden, gewoonten en tra
dities wordt door dr. L. de Jong niet, maar
dan ook helemaal niet begrepen en aan
gevoeld. Dat is geen schande voor dr. De
Jong, MAAR SCHRIJF ER DAN OOK
NIET OVER. Geef wat Indië betreft de
opdracht terug aan de Staat!
Maar goed, De Jong heeft toch geschreven
en wat er van gekomen is weten we. En
hoeveel zinnige argumenten door met
name het Comité Geschiedkundig Eer
herstel ook zijn en worden aangedragen.
De Jong en zijn werk zullen tot in eeuwig
heid gelauwerd worden al is het duizend
maal tegen beter weten in. En al die
lofprijzingen maken het onmogelijk
wezenlijke gebreken te (h)erkennen. En
juist die (h)erkenning zou de beste waar
dering voor De Jong betekenen. Want
niets en niemand is alleen maar goed.
R.B.
Vrouwenvormingscentrum De Born
(Bornweg 1 2 te Bennekom, tel. 08389 -
1 41 31) organiseert in januari en april
1989 cursussen voor vrouwen die de
Japanse bezetting en bersiap hebben
doorgemaakt. Uitgebreide informatie hier
over kan worden opgevraagd op boven
vermeld adres en telefoonnummer.
2
