anno 1 989 eigenlijk niet voor mogelijk
houdt.
Diepvries
De 1 7 bejaarden zijn gemiddeld 80 jaar.
Enkele van hen zijn dement. Hun warme
maaltijd bestaat uit warm gemaakte Iglo-
produkten, want kookgelegenheid is er
niet. Een kok trouwens ook niet, evenmin
iemand die de afwas doet. Wèl aanwezig
is de 45-jarige bejaardenverzorgster
Esther de Nijs, die met de bejaarden is
meeverhuisd. Zij wordt bijgestaan door
een 1 9-jarige assistente. Samen vormen
zij het complete personeel voor dag en
nacht aan wie de zorg voor de bejaarden is
overgelaten. Twee bejaardenverzorgsters
die ook zouden komen werken, verlieten
al na één dag "gillend" Boerhaave om bij
de politie melding te maken van de
onhoudbare situatie daar. De politie kon
echter niks doen: er was geen sprake van
een strafbaar feit.
De bejaarden hebben ieder een eigen
kamer, maar het is niet moeilijk voor te
stellen dat er 10 binnenhuisarchitekten
nodig zijn om van de voormalige zieken-
Bejaardenverzorgster Esther de Nijs
achter de administratie.
zalen ook een stukje thuis te maken.
Overdag zit men in een "huiskamer" en
afgaande op foto's zou je kunnen zeggen
dat men er daar redelijk bijzit. Inderdaad
zit men daar. Men zit: minuut na minuut,
uur na uur, dag na dag.
Toen ik Boerhaave bezocht, liep Esther de
Nijs met haar arm in een mitella. In
gedachten zag ik haar een oudje dat
gevallen was met één arm te hulp schie
ten. Maar Esther doet haar best, hoe dan
ook. Dat kan niet worden gezegd van de
heren H. F. Dijk en R. Loppé.
Achter de schermen
Achter de schermen van het drama Boer
haave opereren twee mannen: de 70
jaren gepasseerde en zichzelf "Vestigings
adviseur" noemende H. F. Dijk uit Vee-
nendaal en de 46-jarige Ruby Loppé uit
Leiden.
Over Loppé schreven wij in Moesson van
1 5 maart en 1 5 juni 1 984 en 1 5 oktober
1 986. Het waren lovende artikelen over
een loffelijk initiatief: Indische bejaarden
van Christelijke huize in een Christelijke
sfeer een onbezorgde levensavond geven
in Indische bejaardenhuizen in een mooie
omgeving. Alles leek toen ook werkelijk
goed. Maar als alles werkelijk goed was
geweest, was de situatie Boerhaave niet
ontstaan en dat is de trieste conclusie van
vandaag.
Nu ook bereikt ons allerlei informatie over
wat allemaal fout is gegaan. Veel van die
gegevens behoort tot de vuile was die in
de huidige kwestie Boerhaave niet rele
vant is. De conclusie echter mag en moet
zijn dat de geloofsijver van Ruby Loppé
niet evenredig was aan zijn capaciteiten
om als voorzitter en directeur van Bethel
de zorg voor bejaarden op zich te nemen.
"De Heer zal voor ons zorgen" was zijn
motto, maar hij vergat dat de Heer een
hengel geeft met de bedoeling dat je zelf
gaat vissen.
Vanwege de bouwtechnische staat van
Huize Bethel kwam Ruby Loppé in de
problemen en in die tijd ontmoette hij de
heer H. F. Dijk, die onder meer handelt in
onroerend goed en die in Harderwijk juist
een leegstaand gebouw had gehuurd dat
volgens hem best geëxploiteerd zou kun
nen worden voor bejaardenhuisvesting.
Voor de ook in persoonlijke moeilijkheden
verkerende Loppé was dat al gauw de
oplossing. De oudjes werden overgedragen
aan Dijk en die bracht hen onder de hoede
van anderhalve bejaardenverzorgster
naast een woest en ledig pand in Harder
wijk, uiteraard tegen betaling van maan
delijks kostgeld, zijnde 7596 van het
inkomen (AOW, pensioen) per persoon.
Dijk is nu driftig op zoek naar andere
bejaarden want de voormalige kliniek kan
meer dan honderd personen bergen.
Loppé helpt hem daarbij, want al heeft hij
nu formeel niks meer te maken met "zijn"
oudjes, hij ziet toch graag dat ze bij elkaar
blijven in een Christelijke sfeer. Als gees
telijk verzorger bezoekt hij hen nog
regelmatig.
Maar de Gemeente Harderwijk ziet een en
ander niet zo zitten. Ten eerste is die stad
"gesloten", hetgeen wil zeggen dat je er
niet zomaar kunt wonen, ook bejaarden
niet. Verder hebben Burgemeester en
Wethouders helemaal geen toestemming
gegeven voor bewoning van Boerhaave
en ook is nog nooit bepaald dat Boerhaave
een bejaardenbestemming zou krijgen.
"Ontruimen"! zei een Harderwijkse wet
houder al, "niet goedschiks dan kwaad
schiks".
Liever kwijt dan rijk
Bethel en Boerhaave zijn particuliere
ondernemingen en vallen derhalve niet
onder direkte werking van enige wet
inzake bejaardenoorden. Direkt overheids
ingrijpen in geval van wantoestanden is
dan ook wat moeilijk, iets wat het gemeen
tebestuur Harderwijk maar al te graag
beseft. De gedachtengang is dat de be
jaarden vrijwillig in een bejaardenpension
zijn gaan wonen en dan moeten ze het zelf
maar verder uitzoeken. Ze kunnen immers
ook gewoon weggaan. Het enige handvat
dat Harderwijk heeft om Dijk en zijn
bejaarden kwijt te raken is een juridische:
het zonder toestemming bewonen van
een pand. Dat het binnen het pand totaal
niet klopt, interesseert de gemeente niet.
Namens B en W is er dan ook niemand
komen kijken.
Ongetwijfeld speelt daarbij de vrees dat
Harderwijk (moreel) gedwongen wordt
om de bejaarden een plaats te bieden in
de eigen gevestigde tehuizen en daardoor
zouden Harderwijkse bejaarden op een
wachtlijst kunnen komen te staan.
Meneer Dijk wacht dan ook een proces en
dat kan geruime tijd duren. Al die tijd
zullen de 1 7 bejaarden onder onverant
woorde omstandigheden blijven zitten
en te verwachten is dat hen straks een
nieuwe verplanting te wachten staat en
dat op hun leeftijd.
Voor de gemeente Noordwijkerhout is
Huize Bethel verleden tijd. Voor de volle
digheid zij wel gememoreerd, dat die
gemeente tijdens het bestaan van Bethel
regelmatig sociale randfiguren naar
Bethel stuurde om hen daar (tijdelijk)
Geen kookgelegenheid, geen kok, geen
keukenhulp.
onderdak te geven. Loppé stond dat toe
en dat werd niet door iedereen begrepen
en gewaardeerd.
Maatregelen
Toen duidelijk werd wat er gaande was
binnen Boerhaave, werd her en der aan de
bel getrokken. Redactie Moesson zond
een "brandbrief" aan de minister van
W.V.C. met verzoek een onderzoek in te
stellen en de bejaarden over te laten
brengen naar veiliger oorden. De Centrale
van Samenwerkende Indische Organisaties
(Censio) toonde zich aan de betrokken
instanties bereid om mee te helpen aan
een oplossing. W.V.C. is inmiddels een
onderzoek begonnen, maar de resultaten
daarvan zijn nog niet bekend. Ingelichte
(lees verder volgende pagina)
5
