BRIEVEN 0
OVER.
PROJEKTOOST-INDISCHE SPOORWEGMENSEN
ORIENT TRAVEL BV
INDISCHE SPEKKOEKEN
De geschiedenis van de spoorwegen in
het voormalig Nederlands Indië maakt
deel uit van de Nederlandse geschiedenis,
evengoed als van de Indonesische. Hierbij
gaat het niet in de eerste plaats om de
geschiedenis van de drie bedrijven. Het
gaat om meer: ook de geschiedenis van
een beroepsgroep die vaak zeer verbonden
was met het bedrijf, het materieel, de
organisatie, de beroepsgenoten, ja waar
mee eigenlijk?, moet beschreven kunnen
worden.
Van de Spoorwegmaatschappijen is veel
materiaal overgebleven. Hoewel de ge
schiedenis van de maatschappijen nog
lang niet uitputtend is beschreven bestaat
die mogelijkheid wel door het ruim aan
wezige archiefmateriaal. Maar in de ge
schreven bronnen kunnen historici niet
zoveel vinden over de beroepsgroepen
van de spoorwegmensen. Dus voor het te
laat is moeten zoveel mogelijk gegevens
daarover vastgelegd worden. In Nederland
kan dat d.m.v. interviews, die op cassette
bandjes worden opgenomen en daarna
(summier) uitgewerkt. Het spoorweg
museum is bereid om de aan het maken
van de interviews verbonden onkosten te
betalen. Beroepshistorici die over vol
doende tijd beschikken zijn bereid belan
geloos deze gegevens te gaan vastleggen.
Deze historici weten vrijwel niets van het
onderwerp (zoals de meeste Nederlan
ders), zij weten ook vrijwel niets van de
technische zaken van het spoorwegbedrijf
(zoals de meeste Nederlanders), maar zij
zijn geïnteresseerd. Zij zijn getraind in het
analyseren achteraf van wat zij in ge
schreven of gesproken bronnen vinden,
en daardoor kunnen zij gaaandeweg
specifiekere vragen gaan stellen:
1. Hoe kwam men bij de (Indische)
spoorwegen terecht? Wat voor oplei
ding, of toevalligheden, of toekomst
verwachtingen, en wat voor mogelijk
heden waren er?
2. Hoe verliep het werk daar?
(in het begin: inwerken?, later: carrière?,
bijzonderheden over het omgaan met
mensen met verschillende achter
gronden?, enz.)
3. Waarmee was men bezig? Ook emotio
neel (niet bedoeld is strikte privé-
relaties, maar i.v.m. het werk).
4. Belevenissen die typisch zijn voor plaats
en tijd, mogelijk van allerlei soort, of ver
schillend door de verschillende om
standigheden.
5. Hoe was het om zo n bedrijf/klimaat/
omgeving/samenleving/etc. te werken
en te leven? De oorlog ook, de tijd erna
ook.)
6. Werken bij de spoorwegen, was dat
iets bijzonders? (Inkomen, status, faci
liteiten, sociaal verkeer, vrijetijds
besteding, enz.)
Mogelijk komen er in de loop van de jacht
op informatie meer, en preciesere vragen.
De aanleiding voor dit projekt was een
bezoek van mw. drs. M. Langenbach aan
het Spoorwegmuseum te Utrecht. De
Indische locomotief die daar staat
(erbarmelijk volgens deskundigen, maar
dat ontging haar) maakte opeens iets
zichtbaar van ooit gehoorde verhalen over
het landschap, van ooit gehoorde trotse
geluiden over de spoorwegen daar. Het
museum bleek zeer geïnteresseerd in
haar voorstel om een projekt 'Oost
Indische Spoorwegmensen' in gang te
zetten. Ten eerste omdat het bestuur het
verzamelen van dit soort gegevens be
langrijk vindt, ten tweede omdat er iets
met die locomotief gebeuren moet (grote
dure opknapbeurt). Mogelijk kan er na
1 989 (1 50-jarig bestaan spoorwegen in
Nederland) iets worden opgezet dat in
bredere kring aandacht trekt.
Er zijn historici die belangeloos gegevens
willen verzamelen. Het museum steunt
het projekt. Werkt u mee?
Mevr. Drs. M. Langenbach Agnieten-
straat 5, 3512 XA Utrecht, tel.030 -
31 03 51.
BESCHEIDEN
Persoonlijk zie ik "onze" bescheidenheid
(Moesson 1 febr.jl.) meer als beschavings
vorm - tegenhanger daarvan is brutaliteit -
en daar hebben we een grondige hekel
aan. We weten echt wel, dat bescheiden
heid in Nederland geen deugd is. We
hebben zeker diverse gevolgen ervan
ondervonden, en toch kunnen we het niet
laten.
Je kunt ook zeggen, we zijn onszelf ge
bleven ondanks de vaak bittere nasmaak,
want zouden we brutaal-eisend en
schreeuwerig zijn geworden, dan zou de
Indo zich zelf verloochenen. We hebben
al genoeg bijzonderheden om die er nog
bij te hebben.
Ja zeker, je wordt witheet als je die barre
onzin van "Indië-kenners" hoort, ik kan
me levendig indenken hoe jij je voelt. En
dat gebeurt te vaak, dat verkeerde mensen
"kennis" gaan overdragen, die horen
zichzelf graag. Laat ze maar beginnen met
zich te verdiepen in het verschil c.q over
eenkomst van de Indonesiër en de Indo.
Persoonlijk maak ik al verschil tussen
Indië en Indonesia. Als we het over Indië
hebben, dan zitten daar generaties met
een scala van herinneringen aan vast. Dat
album wordt in het laatste hoofdstuk
besloten met - de oorlog - bersiap en
tenslotte Exodus! Het boek "Indië" is dan
uit! Finito!
INDONESIA is een boek met een héél
ander verhaal - en geen verhaal van een
Dr. We willen graag een Indië museum -
het zal er wel komen - ongetwijfeld. Al
was het maar als bezienswaardigheid
over een afgesloten verleden. Een gene
ratie verder zullen er geen getuigen meer
zijn en twee generaties erbij en de Indo is
opgelost. Want weinig van onze nazaten
stellen belang in ons verleden.
Willen ze later weten hoe hun voorouders
in Indië gelachen en gehuild hebben dan
moeten ze de moeite nemen, om de
bundels Moesson uit het stof te halen,
want daar proefje het wel en wee - voel je
de vreugde en pijn - van toen!
Mijn boek "Indië" heb ik dichtgeklapt
toen ik 30 jaar was en geloof me - het
deed goed zeer.
E. F. ROBIJN
RETOUR BANGKOK v.aƒ1.480,--
RETOUR JAKARTA v.a1.695,--
31-daagse verzorgde reis JAVA en Bali v.a. f 3.670,-- garantiefonds
REISGELDEN
RETOUR BALI v.aƒ2.150,--!!!
RETOUR AUSTRALIË v.af 2.395,--
Singel 486 - 1017 AW AMSTERDAM
Tel. 020 - 23 74 84
Laan van Meerdervoort 291 DEN HAAG
Tel. 070 - 61 50 78
Rokin 52 - AMSTERDAM - Tel. 020 - 24 25 38
TANTE NON's
Franko thuis in speciale verpakking.
Min. 500 gram f 20-
Min. 750 gram 25,-
stort op giro 38 92 616
Mevr. F. Y. ROBERT-FLAMAND
Mozartlaan 629, 5011 SPTILBURG
Tel. 013 -56 08 35
9
