Heil u
OP DER NASSAU'S TROON
Zoals leden van de oudere generatie van Indischgasten een nostalgie gevoelen
omtrent alles wat met het Indië-van-toen te maken heeft, zo hebben wij dat in
dubbele mate als het gaat over onze lagere-schooltijd in de jaren twintig in Indië.
Onlangs nog gelukte het ons om een origineel exemplaar te verkrijgen van de
bundel van vèr voor de oorlog "KUN JE NOG ZINGEN, ZING DAN MEE". Het
destijds overbekende liederenboek met niet minder dan 440 bladzijden en dat
143 stuks algemeen bekende schoolliederen bevatte.
En dit exemplaar was nog wel uitge
geven in 192 5, toen wij op de Europese
Neutrale Lagere School te Djokjakarta
gekleed in een matrozenpakje gingen.
Op die school hadden we wel vier keer
in de week zingen; misschien wel meer;
het was een fijn vak. De zangboekjes
waren erg duidelijk uitgevoerd; met
tekst en met muzieknoten en aanwij
zingen als "Opgewekt".
En voor kinderen die geen noten konden
lezen stonden er cijfertjes bij van 1 tot
7. Op zaterdag, het laatste schooluur,
was steeds de hele school tesamen en
zongen alle kinderen onder leiding van
onze hoofdonderwijzer massaal en fraai
tweestemmig de bekende liederen. De
meest bekende melodieën hebben we
nog steeds in het hoofd; en vele met
ons. We kunnen direkt weer het gezang
aanvangen; neem maar een willekeurige
greep: Wij willen Holland houdenIn
een blauwgeruite kielKlein vogel-
lijnWaarde blanketopderduinen
En ga zo door, met nog één: Een karretje
op de zandweg reed
Een der liederen uit deze bundel was
ook in menig gevangenkamp later ge
durende de Japanse bezetting onver
wacht uitermate populair. Dat was het
lied met de titel "Het avondklokje",
beter bekend door de eerste strofe die
als volgt luidt: 't Zonnetje gaat van ons
scheiden". Ja, ja, Japan zou de oorlog
gaan verliezen en dan hadden we niets
meer met die nare rijzende zon te
maken. Kan je nagaan hoe diep zo'n lied
gevat zat in de gedachten van de
generatie van toen.
Heden ten dage vragen we wel eens aan
onze kleinkinderen of ze op school dat
vak zingen nog hebben. Nou, dat bestaat
jammer genoeg nauwelijks meer. Soit,
dat zal ook wel weer een reden hebben,
maar we vinden het wel jammer. Overi
gens: de tijd gaat door en over vijftig
jaar is rock en roll ook alweer helemaal
oubollig.
Hoe het ook zij, de oude klanken willen
bij velen niet meer uit het hoofd. En dit
gegeven werd ons weer eens duidelijk
toen wij deze twee oude foto's ter
beschikking kregen.
Wat was er op die foto's zo'n kleine
zestig jaar geleden aan de hand? Het
was toen 1930 en koningin Wilhelmina,
geboren in 1880 als dochter van Koning
Willem III, werd toen vijftig jaar: een
kroonjaar dus.
Maar bij het zien van deze beelden
gingen onze gedachten nóg een paar
jaar terug en wel helemaal tot in 1923.
Toen koningin Wilhelmina haarzilveren
regeringsjubileum vierde. Immers, zij
was achttien jaar toen zij in 1 898 als
vorstin werd ingehuldigd.
Ook in Indië werd dit zilveren jubileum
enthousiast gevierd. En in dat jaar was
het "Kroningslied" uit onze liederen
bundel nog erg in zwang. De woorden
waren van F. J. Haverkamp en de melo
die die van de toonkunstenaar J. A.
Scholte. Vermoedelijk was het lied al in
1898 samengesteld want het kwam,
zo lazen wij, uit de bundel "Liederen
voor het kroningsfeest" een uitgave van
de "Vereeniging tot verbetering van
den Volkszang te Amsterdam" door
W. Versluys.
Hoe het ook zij, in 1923 was dit in
Djokja uitverkoren als het lied dat de
kinderen zouden zingen bij de grote
aubade voor de stoep, beter "voor het
bordes" van de ambtswoning van de
hoogste gezagsdrager: de resident.
Onze hele school zou meedoen; tesamen
zouden wij zingen met de katholieke
"broederschool", en met "de school
met den bijbel" benevens met "de eerste
school-A en de eerste school-B".
Of de woorden en de betekenis nu voor
elk dier kinderen aanschouwelijk waren
of niet, dat deed er niet zo erg toe.
Immers, ook minstens tweederde deel
van de jeugd had toch ook nimmer die
'blanke top der duinen" zelf gezien! En
de jongsten onder ons (we waren in
onze klas amper zes jaar), of die de ge
zwollen taal van dit lied begrepen? Daar
heb ik nog steeds mijn twijfels over.
Want eerlijk gezegd, zelf snapten we er
niets van en uitleg over de betekenis
van het lied kregen we ook al niet.
Hoofdzaak bleef dat wij dat kroningslied
goed zouden kunnen zingen. En dat
klopte zonder meer! Zo luidt het lied
dan:
"Wees begroet met jubeltonen,
wees gezegend groote dag!,
Komt ons heerlijk feest nu kronen,
geurend lover, zonnelach
Grooten, kleinen, grijsheid, jeugd
Allen gloeit de borst van vreugd.
Juichend strekken wij de handen
En vervolgens het nadrukkelijk juichend
refrein van:
"Heil U! op der Nassau's troon,
Heil U! zeeg'ne God Uw kroon,
Koningin, Koningin der Nederlanden."
Zo luidde het lied dat in 1 923 in Djokja
uit honderden kelen klonk. Niet alleen
zongen de Europese kinderen, maar
ook klonk er een lied - we zijn vergeten
De kinderen van de Lagere Europeesche Scholen tijdens de aubade op 't erf van het
Gouverneur's huis. Solo, 31 augustus 1930; Koningin Wilhelmina 50 jaar.
(Foto: collectie W. P. Roodenburg)
12
