Toekang
Potret
15 Augustus-herdenking toneel
Nederlands-Indonesisch
Indonesisch-Nederlands
woordenboek
1 50 Jaar geleden werd de fotografie
uitgevonden. De foto's die sinds dat jaar
in Nederlands-lndië zijn gemaakt kun
nen eigenlijk worden verscheurd omdat
ze toch geen waarheidsgetrouw beeld
geven hoe het daar was. En wanneer je
die foto's toch bewaart, dan kan dat
eigenlijk alleen als je ermee aan wilt
tonen dat fotografie in Indië in de eerste
èn laatste plaats alleen diende voor het
genoegen en de meerdere glorie van de
Europeaan. Zeker, sommige foto's dien
den voor en getuigden van goede
bedoelingen maar ook die vallen in het
niet bij de eenzijdigheid van de blanke
lens, die bij voorkeur ontblote borsten
vastlegde.
Dit is de moraal die het Museum voor
Volkenkunde te Rotterdam mee heeft
gegeven aan de fototentoonstelling
Toekang Potret, die nog t/m 28 mei a.s.
te bezoeken is. Een moraal die vlamt
vanaf de borden met onderschriften en
toelichtingen, brochures en interviews.
Een van de samenstellers van de expo
sitie is Museum-medewerkster Anneke
Groeneveld. In een interview in het
Rotterdams Nieuwsblad van 2 maartjl.
zei ze onder meer:
"De Indiërs werden gezien als een
primitief, onderontwikkeld volk met
een laag moreel besef. Dat beeld moest
ook in de foto's tot uiting komen. Zo
kwam het voor dat aan vrouwen geld
geboden werd om bloot op de foto te
gaan. De blote borsten werden in
Nederland weer uitgelegd als onzedelijk
en bevestigden het beeld van de
Inlanders."
"Het in beeld brengen van het beroemde
Boeddhistische monument de Borobu-
dur had volgens Anneke Groeneveld
meer dan alleen wetenschappelijke
motieven. "De foto's van mooie
monumenten moeten het prestige van
Nederland verhogen, zo van kijk eens
wat een rijke kolonie wij hebben."
Het is omdat ik redelijk dicht bij Rotter
dam woon dat het flink inhaleren van
een shaggie bij het verlaten van het
museum voldoende was om toch nog
iets leuks van de dag te maken. Zou ik
uit Assen gekomen zijn, dan had ik bij
het museum mijn reiskosten gedecla
reerd.
Maar toch blijven daar enkele vragen.
Wat wil het museum met zo'n tentoon
stelling, welk onderzoek ligt eraan ten
grondslag, wat is de achterliggende
filosofie? En wat die ontblote borsten
betreft: desgewenst wil ik het museum
een lijst geven van Nederlandse vrou
wen die zich niet tegen betaling, maar
gratis bloot willen laten fotograferen,
De jaarlijkse 15 augustus-herdenking vindt dit jaar in Den Haag plaats. De
organiserende Stichting Herdenking 15 Augustus 1945 heeft het volgende
globale programma opgesteld:
10.30- 1 1.30 uur Herdenkingsbijeenkomst bij het Indisch Monument
(met tamboerkorps, vaandelwacht, zang van Norty Davies,
declamatie van scholier, overdenking door ds. J. Colijn en
kranslegging).
12.00-14.15 uur Lunch.
14.15-15.15 uur Bijeenkomst in PWA-zaal van het Nederlands Congres
gebouw m.m.v. dameskoorTerpsichoré en jongeren theater
groep LINK.
15.30- 17.30 uur Informeel samenzijn in Jan Steenzaal met diverse stands,
muziek en hapjes.
Opgave voor deelneming (kosten f 1 0,- p.p.) kan alleen geschieden per brief
kaart aan. Herdenkingsadministratie 15-8-45
p/a Scheveningseweg 11, 2517 KS Den Haag.
Op de briefkaart (in te zenden vóór 1 juli a.s.) gelieve u te vermelden uw naam,
adres, woonplaats, telefoonnummer, het aantal personen en of u wel of niet
gebruik wenst te maken van de pendelbus en van zitplaatsen bij het monument.
Gelijktijdig met de inzending van de briefkaart dient het verschuldigde bedrag
overgemaakt te worden op Postbankrekening 69 79 88 t.n.v. de Stichting
Herdenking 1 5-8-45 te Den Haag.
Bij het lezen van bovenstaande informatie viel mij de naam van theatergroep
LINK op. Op zich is het goed om te zien dat de Stichting Herdenking poogt om aan
de jaarlijkse herdenking nieuwe elementen toe te voegen, in ieder geval om er
variatie in aan te brengen. Maar of een nieuw element of variatie, hoe gewenst op
zich ook, de waardigheid van de herdenkingsdag onverlet laat, moet afgewacht
worden. En na de lezing van een interview met Dave Schwab, regisseur van
theatergroep LINK, in "De Havenloods" (een bijblad van het Rotterdams Nieuws
blad) wacht ik in grote spanning af. Uit dat artikel citeer ik het volgende:
"Dave Schwab (zegt): Juist in Den Haag woont nog een grote groep mensen
die illusies willen blijven vasthouden. Vroeger hadden deze mensen
baboes en bedienden waar ze ook gewoon mee naar bed gingen. Ik kan me
goed voorstellen dat dat zo ging. Zo'n vrouw alleen in een groot huis
Nu slaat dit citaat op het theaterstuk "Westpunt" dat door LINK wordt gebracht.
Op de 1 5 augustus-herdenking is het de bedoeling dat niet "Westpunt" maar
"Plekken in Bogor" wordt gebracht, een stuk waarin het handelt om de (Indische)
moeder-zoon relatie. Dit stuk heb ik nog niet gezien ("Westpunt" trouwens ook
niet). Zwijgen past mij daarom (voorlopig).
Maar op basis van het interview wil ik mij wel verbazen over de verbeeldingskracht
van Dave Schwab om mij vervolgens af te vragen of de Stichting Herdenking het
actief betrekken van deze jongeren bij de oorlogsherdenking toch niet beter kan
beginnen met enige voorlichting over bijvoorbeeld de staatkundige opbouw van
het Indische bestel. Ik noem maar wat. De vraag of de njonja'sdedjongossen in de
bijgebouwen achterna liepen, kan dan overgelaten worden aan iemand die nooit
van erevelden heeft gehoord maar die zich wel kan voorstellen dat de Javaan
behoorlijk (sexueel) werd onderdrukt.
R.B.
graag zelfs. Over honderd jaar heeft
men dan geen expositie Toekang Potret
maar Vrouwtje Theelepel.
R.B.
N.B.
Wanneer Anneke en haar collega's
thuis in hun eigen foto-albums bladeren,
moeten ze eens tellen op hoeveel foto's
zijzelf en hun familie en bekenden staan
en op hoeveel foto's zaaiende boeren,
de deltawerken en druggebruikers in
Amsterdam. Vervolgens moeten zij
zich afvragen in hoeverre hun albums
eenzijdig zijn.
HET EERSTE UP-TO-DATE
Samengesteld door
D. N. Pattipilohy en
L. M. Petersen
Prijs f 56,- (softback) porto
f 4,50 - f 69,— (hardback, ge
bonden) porto f 5,50.
7
