De Leverworstboom
door Prof. L van der Pijl
In het land van mijn dromen
groeien Leverworstbomen
Ziehier een begin voor een populair lied, te zingen door een fuifnummer, dat,
na sluitingstijd, naar hartigheid snakt. Het is ditmaal echter een begin van een
praatje overeen bekende plant uit onze parken. Misschien vindt iemand, dat ik mijn
plantkundepraatje niet met sensatie moet adverteren. Hem zou ik willen doen
opmerken, dat mijn verhaal het meest mogelijke recht had op een titel als:
's Avonds in het park" of zoiets - en ziet wat ik koos.
Al kent ieder burger de naam niet, dan
heeft hij toch wel de merkwaardige
boom gezien met zijn bengelende grijze
vruchten. (In Bandoeng stond er één
vlak tegenover het Dep. v. Oorlog.) Het
zijn werkelijk precies worsten van
behoorlijke afmetingen, die op onwaar
schijnlijke wijze aan touwen opgehan
gen schijnen. Als "Sausage-tree" is de
boom internationaal bekend.
Het zal velen gegaan zijn als mij, dat een
onbedwingbare neiging tot proeven
noodzaakte. Dan bleek dit park een
Vangen van vleermuizen op Ambon met
een groot net.
desillusie als dromenland, want de
vrucht is keihard en de witte massa
waarin de zaden liggen, is ongenietbaar.
Het klinkt gezocht, maar naast de lever
worstboom hoort eigenlijk een brood
boom te staan en wel een apenbrood-
boom of baobab, zoals er één in Pasoe-
roean het erf van het Proefstation siert.
Deze twee zijn beide thuis in de Afri
kaanse savannen. U kunt dit goed ont
houden doordat de leverworstboom
Kigelia aethiopica heet.
Geen wonder, dat onze boom heel goed
tegen licht en droogte kan. De bloei
geschiedt in overeenstemming met de
standplaats, net als bij de Gouden
Regen, die we reeds vroeger bespraken,
in de droge tijd, als de boom bijna kaal
staat. Op andere tijden zijn er echter ook
wel enige bloemen aanwezig.
Wat een fantastisch gezicht, al de vruch
ten en de bloemen aan lange stelen in
de lucht bengelend! De bloemen zien er
zonderling uit, groen en vuilpurper,
weinig aanlokkelijk.
Er is nog iets raars aan de bloemen,
's Avonds ziet men alles in knop en de
volgende ochtend liggen de bloemen
op de grond. Deze hebbelijkheid maakt
de betrokken plaatsen chronisch rom
melig en vuil.
Waarom zulk een teruggetrokken leven?
Waarom leeft de bloem 's nachts en
slechts één nacht? De oplossing is
zichtbaar voor ieder die 's avonds laat
even een kwartiertje in het Insulinde-
park gaat kijken. Dan is één van de
merkwaardigste bestuivingsverschijn-
selen, die ooit beschreven zijn, waar te
nemen.
Bloemen van de Leverworstboom.
Vleermuizen vliegen in snelle vaart om
de boom. Ze zijn geen insectenvangers,
doch zetten zich een ogenblik op de
bloemen neer, likken wat honing op en
vliegen pijlsnel verder. Natuurlijk heb
ben ze onderwijl de bloem bestoven.
Dit geval van vleermuisbestuiving is
klassiek geworden. De vleermuizen, die
het doen, zijn speciaal gebouwde die
ren, die op olympische wijze alleen van
bloemen leven. Kiezen hebben ze on
geveer niet meer. Dat ze heerlijk genie
ten, blijkt uit hun krijspartijen als ze
elkaar bij een bloem dwarszitten. Hoe
vinden ze in het donker de bloemen?
Wel ruik maar eens! Een raar, zuur
luchtje, zeer onaangenaam naar onze
mening. Voor de vleermuizen, die ver
Macroglossus of langtongvleermuis, een
bloembezoeker.
8
