HET BEZOEK
Een herinnering van ruim 70 jaar geleden
VOOR INDISCHE
GOUDEN SIERADEN
.G
0qoen-m0^
G. MERKLE B.V.
SPUI 167a - DEN HAAG
TELEFOON 070 - 60 48 85
Ik zal zo n jaar of vijf geweest zijn, toen de toenmalige Soesoehoenan van Solo,
Pakoe Boewono X, en zijn gemalin bij ons op bezoek kwamen. Het bezoek werd
aangekondigd en voorbereid door de heer Rademaker, die de public relations van
het Solose hof regelde. De heer Rademaker kwam dus eerst bij ons op bezoek om
e.e.a. te bespreken. De Soenan wilde de IJs Mij. Petodjo met een bezoek vereren,
het z.g. ijstrekken van nabij zien. Hij zou met klein gevolg komen. Het bezoek zou
bestaan uit de vorst zelf met zijn gemalin de Ratoe Mas - de heer en mevrouw
Rademaker, enige Indonesische hofdignitaressen, persoonlijke bedienden (die
o.a. zijn stoel mee zouden nemen, de Soenan was een zeer gezet man), pajong
dragers voor hem en zijn vrouw en "enige" bijvrouwen plus aanhang.
Toen mijn moeder vroeg op hoeveel ze
dan wel moest rekenen hoorde ze dat er
maar ongeveer 40 vrouwen zouden
komen, met hun bedienden en kinde
ren - maar daar hoefde ze zich geen
zorgen over te maken, die zouden voor
zichzelf zorgen. Er heerste een zenuw
achtige stemming onder de bedienden
thuis.
Op de bewuste dag werd ik "mooi"
aangekleed - gesteven witte jurk met
veel kanten en borduursels en opnaai-
sels, en om mijn middel en in het haar
prachtig glanzende satijnen linten met
ingeweven bloemmotieven - witte sok
jes en lakschoentjes. Ik vond mezelf
wonderschoon! En mijn moeder in
strueerde me dat, als het hoge gezel
schap gezeten was, ik met de grote
kristallen schaal met glanzend gepoet
ste zilveren hengsel de bonbons mocht
presenteren, natuurlijk eerst de vorstin.
De heer Rademaker had in de binnen-
galerij de stoelen opgesteld en de plaat
sen ingedeeld.
Op het afgesproken uur (de straat voor
ons huis zag al zwart van de mensen)
kwam een lange stoet ons erf oprijden.
De Hoge Gasten werden oruer hun
gouden pajongs binnengeleic ^n door
mijn ouders (beiden in "pakea deftig")
verwelkomd. Terwijl deze r monie
plaatsvond reden er steeds r auto's
het erf op en onnoemelijk vc ensen
stapten uit, de bijvrouwe ut hun
bedienden - de laatsten sjr >n met
manden en anglo's - en d menigte
nam bezit van ons hele a uis en
bijgebouwen.
Tot mijn grote verwonde .ar ook
grote vreugde verandero c. tuis in
een pasar - overal anc lurtjes
aangemaakt en er werci m '"es ge
kookt. Dit geschiedde oerso-
neel, de "harem" vrou* cr en het
hele huis (behalve de slru; rs, die
waren afgesloten), f we: ih ge
kauwd, in meegebra tedoors
heftig vuurrood spe- -wd.
Ook ik werd bekeke1 atreeld,
en mij werd van alle - d in de
mond gestopt. On;' usenden-
schaar, allen op hu n.oo; mgekleed,
stonden zich te v trots op de
grote eer van hetcos en ook
hun huis. Wij har r.ri grote Deense
Tot slot een vreemd gebeuren dat ik
alleen op Solo heb meegemaakt en
nergens anders in Indonesië en waar
voor ik tot op heden geen bevredigende
verklaring kan vinden.
Op een bepaalde middag, tegen de
schemering, voor zover ik mij herinner
meestal tijdens de grote vakantie, dus
juli of augustus, werd een sterk geruis
gehoord, alsof een eskader straaljagers
door het luchtruim raasde. Wat mij
vreemd, zoniet luguber aandeed, was
de plotselinge stilte die dan inviel. Tegen
de schemering kwinkeleerden vogels
en kakelden kippen en ander pluimvee
voor het slapen, maar bij zo'n "lampor"
zoals dat geruis werd genoemd, was
geen geluid te horen, een intense stilte
die vreemd afstak bij dat geruis in de
lucht. De Javanen fluisterden angstig,
dat Njai Loro Kidoel, de godin van de
Segara Kidoel - de Indische Oceaan -
dan met haar gevolg op bezoek zou
gaan bij de Soesoehoenan. Njai Loro
Kidoel zou de goddelijke gemalin zijn
van de Javaanr- vor
Het rendez-vo m vond aan plaats in een
soort toren die al'een aoor de Soesoe
hoenan betre en mocht worden. Een
paar uur late tegen acht uur was de
"audiëntie" argelopan, want datzelfde
geluid nu in zuidelijke richting, werd
dan weergnnoord. De Javanen haalden
dan opgeluent adem, want de blijkbaar
wrede go van Segara Kidoel, die
door anderen ook vereenzelvigd werd
met Batari Doerga, de mooie maar onge
naakbare gemalin van Batara Shiva, de
Hindoese god der vernietiging, ging
dan terug naar haar woeste en koude
rijk in oe Indische Oceaan.
Zou een van de lezers van Moesson
kunnen verklaren wat lampor is, dat
vreerr de geruis, zou dat een natuur
kundig verschijnsel zijn zoals het noor
derlicht, of zou het toch een mysterie
zijn, een van de vele mysteries die het
verre oosten rijk is, waar meer is tussen
hemel en aarde
P.J. SLEURINK
dog, Nora, een Ullmerdog, dus ge
streept, die was opgesloten in mijn
slaapkamer, maar die haalde ik eruit, en
deze grote getijgerde hond ontlokte
heel wat gegil en uitroepen van "Wah-
matjan!" hetgeen ik natuurlijk erg leuk
vond.
Op een gegeven ogenblik moest ik
aantreden in de binnengalerij, netjes
handjes geven. De gemalin van de
Soenan zat kaarsrecht in de stoel, heel
frêle, heel mooi en heel lief vond ik. Het
was zijn tweede vrouw, een dochter van
de Sultan van Jogja. Ze streek over mijn
haar, murmelde iets van nonnie manies,
koos een grote bonbon van de schaal
die ik haar voorhield en stopte die in
mijn mond.
Nu woonde twee huizen van ons van
daan een Javaanse familie van lage
adel. Ze hadden enige dochters - één
van hen, de jongste, ik schat dat ze toen
ongeveer 1 6 jaar was, was een schoon
heid. Zij waren te laag in stand om bij
het bezoek aanwezig te mogen zijn,
doch hadden mijn moeder toestemming
gevraagd om in een van de slaapkamers,
waarvan de deur op de binnengalerij
uitkwam, te mogen vertoeven, zodat ze
als de deur op een kier stond, toch alles
zouden kunnen zien.
Wat die speciale zetel voor de Soenan
betrof: vier bedienden hielden de poten
op de grond als hij er uit opstond, zodat
hij niet (door zijn omvang veronderstel
ik) met stoel en al zou opstaan.
De volgende dag kwam er een grote
auto van de kraton het erf oprijden en
werd een grote ingelijste foto aan mijn
ouders overhandigd. De Soenan staat
er martiaal op - in hofkledij met naast
hem op een stoel, stijfjes en recht, de
vorstin. Jammer genoeg hebben we die
foto niet meer (oorlog - Jappenkamp)
maar jaren heeft hij bij ons thuis
gehangen.
In de auto moest nog een groot blok ijs
mee teruggevoerd worden naar de
kraton, want de rest van het hof moest
zoiets ook nog kunnen zien!
F. VAN VREENINGEN-WAS
naar
GEOPEND VAN: 9.30 - 17.00 uur
ZATERDAGS geopend tot 1 6.30 uur
WOENSDAGS de gehele dag
GESLOTEN
15
