Terug! Voorgoed?
ZUSTER MELCHIADA
NED.-INDIË 1940-1950 IN KORT BESTEK EN ENKELE GEVOLGEN
Boeiend, onthullend, helder, leerzaam, objectief. Kernoorzaken en samenhang zeer verduidelijkt.
Dit is een brief van iemand, die én zowel vanuit zijn beroep, én vanuit zijn afkomst
veel te maken heeft en wil hebben met Indië. Laat ik beginnen met me voor te
stellen. Ik ben geboren 2 juli 1 942 in Djakarta. Eigenaardig, dat ik Djakarta zeg,
terwijl in mijn paspoort Batavia staat! In 1 954 gingen wij (mijn ouders en zuster)
met de Willem Ruys "voorgoed" naar Nederland. De ontmoeting tussen "aloes" en
"kasar" was een realiteit. Een realiteit waar je als Indische jongen heel veel pijn aan
over gehouden hebt.
Pijn, die je voortdurend voelt, en toch
sprak je er met niemand over, het was
de pijn die je langzamerhand tot het
besef laat komen, dat Nederland niet
jouw land kan zijn!
Je studeerde en je studeerde maar. Je
trouwde, je kreeg kinderen. Je vestigde
je, zoals dat heet, maar toch de pijn
bleefook je wanhopig zoeken naar
het opheffen van die pijn bleef.
Waanzinnig heb ik allerlei boeken ge
lezen over mijn geboorteland. Allerlei
manifestaties, pasar malams etc. afge
lopen, om maar iets van een oplossing
te vinden, die mij de oorzaak van die pijn
deed begrijpen. En dan begrijpen in de
zin van greep krijgen op mijn gevoelens
van verdriet, eenzaamheid, de strijd
tussen "aloes" en "kasar". Niets scheen
te helpen, er was eigenlijk maar één
oplossing en die kwam (toevallig) in
1982. Door gelukkige omstandig
heden, ben ik toen met een vriend,
alleen terug gegaan naar Indonesië.
28 Jaar nadat ik met de boot mijn
vaderland verlaten had, kwam ik met
het vliegtuig 's avonds in Djakarta aan.
Merkwaardig, de Bahasa Indonesia,
beheerste ik toen matig. Nog geen half
uur nadat we bij vrienden waren, sprak
ik mijn taal weer. Met hier en daar een
hapering, maar toch begrijpbaar, voor
de omgeving. De volgende dag herkende
ik het allemaalde mandi bak, en de
tokeh, pasar Seren, pasar Baru, Ancol,
pasar Cikini etc., het praten ging bijna
zonder moeilijkheden! Ik voelde alles
aan, ik was thuis
Toen ik na twee dagen in Sulawesi
kwam, en ik min of meer gedwongen
werd om een gastcollege te geven aan
de pas beginnende medische studenten,
verbaasde ik mezelf door 1 Zi uur in de
Bahasa Indonesia te praten. Het leek of
ik in de taal groeide. Langzaam werd ik
me bewust, dat dit land, toch het land
was, waar ik in geloofde, waar ik dingen
van mezelf kon ontdekken.
Toen wij na verloop van enkele weken
weer naar Nederland vertrokken, over
viel me een fundamentele angst, dat ik
dit land nooit meer zou terug zien.
Huilend nam ik afscheid van onver
wachte vrienden, en toch "iets" in mij
zei, dat er een volgende keer zou komen,
maar dan wel met de vier kinderen en
mijn vrouw.
De woorden van een bevriend psychia
ter stemde mij alleen tot diep nadenken.
Hij zei: "Hier in Indonesië ben je onze
vriend, maar Indonesiër zal je nooit zijn.
Daar in Holland zal je nooit Nederlander
worden! Dat is jullie noodlotJe bent
en blijft een Indische jongen, blijf dat
wel zijn!"
Door zeer gelukkige omstandigheden
ben ik verleden jaar met mijn vier anaks
en mijn istri teruggegaan naar mijn
geboorteland. De reis was voor vijf van
ons onvergetelijk. Nog nooit hadden ze
dat meegemaakt. Allerlei emoties over
vielen de vier kinderen. Bittere armoede
en ongekende rijkdom waren contras
ten, die ze nog nooit ervaren hadden. In
een kampung in Lombok werden wij
heel gastvrij ontvangen. Maar men had
wel aan ons gedacht. Dus het eten was
vorstelijk.
Op een gegeven ogenblik werd er in het
Engels gediscussieerd met de oudste
twee kinderen (17, 18 jr.). Er werd
gevraagd naar hun werk. Het antwoord
dat ze gaven, gaf aan uit wat voor
cultuur ze kwamen. "Werken deden ze
nog niet, ze studeren." Dat zou dan veel
geld kosten, was het commentaar!
Neen hoor, was het antwoord, want we
hebben eenstudiefinanciering
Het werd stil, toen ook het bedrag werd
genoemd van de studiefinanciering.
Bescheiden werd toen geluisterd naar
de andere verhalen van hun leeftijds
genoten. Ach, er waren vele fundamen
tele ontmoetingen. Ook de opmerking
van een Totokdie schreeuwend
ergens beweerde dat Indonesië een
heel mooi land wasmaar corrupt, zo
erg had hij het nog nooit gezien. Een
diepzwijgende stilte viel rondom ons
Voor hen die in de jaren 1 935-1 942 de
lagere school in Medan hebben bezocht,
is dit wellicht een bijzondere foto. Links
staat mijn vrouw maar het gaat om de
zuster rechts. Dat is Zuster Melchiada,
aan wie in genoemde jaren dezorg voor
de schoolkinderen toevertrouwd is ge
weest.
Nog steeds is deze Zuster, mijn nicht, in
Medan actief. Na de oorlog is Melchiada
naai- en kniplessen gaan geven op een
huishoudschool. In '64 is zij gaan wer
ken op een school voor doven, die
dankzij Duitse en Nederlandse hulp
organisaties is uitgegroeid tot een
school voor doven en blinden. Tussen
door is Zuster Melchiada ook betrokken
bij kraamkliniek Karya Kasih. Ik geloof
dat we mogen spreken van een bijzon
der iemand die - geboren in Terschuur
(gemeente Barneveld) - al 55 jaar haar
beste krachten geeft aan land en volk
dat zij lief heeft.
J.H. v.d. HOEF
heen. Ook Indonesiërs verstaan Neder
lands... Een opmerking kon nog over mijn
lippen komen.... "Ach in Nederland zijn
de snelste wagens nog steeds de
kruiwagens".
We kwamen na vier weken terug in
Nederland en voor mij (en ook voor mijn
vrouw) stond het vast. We hebben
natuurlijk verantwoordelijkheden, maar
Nederland is toch ons land niet, wij
gaan, hoe dan ook, terug
Voorgoed?????
DRS. R. VAN REES
o.a. coup Westerling en Zuidmoluks verzet door S.A. LAPRÉ (230 blz., 80 foto's, 1 1 kaarten, illustraties).
Inhoud: vooroorlogs klimaat; oorlog tegen Japan; totale Japanse bezetting; het verzet; optreden gecapituleerde Japanners, Britten,
Indon., nationalisten (incl. bersiap); politiek en mil. optreden van Ned. en Indon.; coup Westerling en verzet Zuidmolukken.
Prijs f 26,- af te halen bij de auteur, Hamburgerweg 35, 3851 EG Ermelo, tel. 0341 7-5 13 28;
Verzendkosten: Ned. f 5,-;lp.USA? 14,-, SAL post (ook lp.) Australië/Canada/Nieuw Zeeland f 8,-; lp. Europa 7,-; lp. Indonesië
f 1 4,-, lp. Ned. Antillen f 1 4,- storten op Postbanknr. 1 1 40629 t.n.v. S. A. Lapré of RABObank Ermelo reknr. 38.77.68.777 t.n.v.
S. A. Lapré o.v.v. "boek-40-45" naam en adres voor toezending.
KARXA-KAS»
ILiWH RtVSMi»
3AA «CiTAftU fM ««-rt0*
III k **-
sotcV6
HArtH tf-n
»»t *tNCC»«*IW o
o»ts; i
15
