ORIENT TRAVEL BV '/rt'
Met NECTAR-essence:
RETOUR BANGKOK v.af 1.295- f J)
RETOUR JAKARTA v.a7 1.795- Vyj^//
31 -daagse verzorgde reis JAVA en BALI v.a. 7 3.670,— garantiefonds
REISGELDEN
RETOUR BALI v.a7 2.150,-!!!
RETOUR AUSTRALIË v.a7 2.695 -
Singel 486 - 1017 AW AMSTERDAM
Tel. 020 - 23 74 84
Laan van Meerdervoort 291 - DEN HAAG
Tel. 070-361 50 78
Rokin 52 - AMSTERDAM - Tel. 020 - 24 25 38
Beiden zijn wij Indo's, mijn vrouwen ik,
maar nooit hebben wij ons dat zo gerea
liseerd als juist toen wij voorgoed naar
Europa terugkeerden, kortgeleden.
Tussen de vele Aziatische ethnische
groepen voelden wij ons gewoon
'senang'. Terug in Europa proberen wij
het gevoel van heimwee naar de tro
pische woon- en werkomstandigheden
te compenseren, door bijvoorbeeld veel
bij de Chinese supermarkt en Indische
toko te 'blandja', door vooral naar die
TV-program ma's te kijken, die over het
Verre Oosten iets te zeggen hebben of
door ons fotoarchief te bladeren en met
elkaar daarover te praten"Weet je
nog,dat Aminah op Lebaran altijd langs
kwam met zelfgemaakte lekkernijen, en
datenz."
Hoe zou het toch komen, dat wij, als
compleet aan Nederland geassimileerde
Indo's ons nimmer echt thuis hebben
gevoeld in Nederland? (Uiteraard met
uitzondering van het verkeren onder
Indo's en/of Indonesiërs.) Ikzelf voel
het veel sterker dan mijn vrouw. Als wij
onszelf een Europees etiket op willen
plakken zou dat zijn dat van "Europeaan"
en niet dat van Nederlander. Erg on
dankbaar eigenlijk tegenover Nederland,
het land dat onze ouders en ook ons zelf
de gelegenheid heeft gegeven om, naar
onze capaciteiten, zo hoog mogelijk op
de maatschappelijke ladder te doen
eindigen. En tochheb ik het gevoel
van een 'displaced person' te zijn nooit
verloren in Nederland. Heel merkwaar
dig, maar misschien ook wel begrijpelijk.
Wanneer ik in het buitenland woon,
zoals nu, ben ik trots op mijn Nederlan
derschap. Buiten Nederland, zie ik
alleen maar de goede karaktertrekken
van de Nederlanders als volk. Echter,
zodra ik in Nederland ben erger ik mij
aan de bekrompenheid, het betuttelen,
het altijd beter denken te weten, en de
discriminatie van Nederlanders. In
Nederland ben ik lid van een minder
heidsgroep, buiten Nederland ben ik
Nederlander. Net als een kameleon ver
ander ik van kleur, aan de buitenkant,
van binnen blijf ik een Indo. Het meest
thuis voelen wij ons in Indonesia. Ik zou
er nu niet voorgoed willen wonen,
vanwege de mindergoede medische en
sociale voorzieningen voor de oude dag
buiten enkele groot-stedelijke centra,
maar wij willen er wel heel vaak en lang
zijn. Het is altijd een thuis komen, alles
is zo vertrouwd. Dat zeggen wij, die
daar geboren zijn en opgegroeid. En
gedwongen werden om daar weg te
gaan. In Indonesia voel ik mij niet
'displaced' terwijl ik dat overduidelijk
wel ben! Mijn vrouw en ik zijn z.g.
blanke Indo's.
Je kan aan onze buitenkant niet zien,
dat wij het produkt zijn van een menge
ling van Europenen, Chinezen, Ceylo-
nenzen, Creolen en Indo's. Onze Indo
nesische vrienden beschouwen ons als
blanda's die in Indonesia geboren zijn.
Ze begrijpen best dat wij tot een ge
mengd ras behoren, maar maatschap
pelijk zijn wij toch immers altijd blanda
geweest en nooit Indonesiër. Niet dat
zij er minder hartelijk door zijn. Wij
hebben toch wel een streepje voor bij
de Hollanders van de nieuwe generatie,
die Indonesia alleen zien als een mooi
tropisch paradijs, maar wij zijn geen
echte bloedbroeders, ondanks 't feit dat
wij de Bahasa goed machtig zijn. Tjalie
heeft het in zijn 'Piekeren in Nederland'
(blz. 9) al eens goed en bondig be
schreven:
en dat je nu pas de Indo-par-
excellence bent: midden twee vader
landen in en met vaag onderin het
besef datje in geen van beide vader
landen welkom bent, omdat je im
mers voor beide volksvreemd bent.
In Nederland omdat je te veel rare
gewoonten hebt en nietdirekt passen
kan in het sluitende sociale systeem.
In Indonesië omdat je ondanks hon
derden, misschien wel duizenden
persoonlijke vriendschappen, offi
cieel ongewenst bent. En misschien
wel in feite, omdat je te weinig eigen
culturele waarden bezit."
Ik heb Tjalie niet persoonlijk gekend.
Eenmaal, toen ik met de trein reisde van
Utrecht naar Den Haag, zat ik tegenover
hem in zo'n 24-persoons tweede klasse
coupe. Ik herkende hem omdat ik eerder
een foto van hem had gezien, vermoe
delijk in de toenmalige 'Tong-Tong'.
Het was zomer, het jaar is mij ontscho
ten, maar de herinnering staat mij nog
scherp voor de geest: een levenslustige
Indo, die omringd was door enkele
jongere mensen, kennelijk ook allemaal
Indo's.
Tjalie's regels, hierboven overgenomen,
las ik pas voor het eerst in 1 984, tien
jaar na zijn verscheiden. Vandaag heb ik
ze opnieuw gelezen en nu dringt het tot
mij door waarom Tjalie misschien wel
de enige wijze Indo kan worden ge
noemd. Vooral in de laatste zin blijkt de
wijsheid van inzicht, "omdat je te
weinig eigen culturele waarden bezit".
Dat is geen defaitisme, maar eenvou
digweg een constatering, en zo is het
toch ook?
Ik heb mij er al bij neergelegd, dat
wanneer de Indo's in de leeftijdscate
gorie 50 jaar en ouder zijn uitgestorven
er geen Indo-groeperingen meer zullen
zijn, die de Indo's bijeen trachten te
houden. Mijn eigen kinderen zijn nog
heel sterk Azië-minded en willen nog
wel graag met vakantie naar de streek
waar ze hun jeugd hebben doorgebracht.
Nieuw-Guinea, nu Irian Barat. Maar
Europa is hun stekkie, er is geen identi
ficatie meer met ons Indië. En waarom
zou 't ook? Wanneer ik terug kom uit
Bandung met een aantal bandjes Indo
nesische muziek en die dan enthousiast
voor hen ga draaien, zeggen ze al gauw:
"Doe maar uit die takke-muziek. Pa" en
dan ben ik niet eens beledigd. Aan de
andere kant zit ik te gniffelen als ik zie
dat ze smullen van alle Indische gerech
ten die ze bij ons te eten krijgenen
kieskeurig zijn ook nogMa, d'r had
wel wat meer santen in de sajur kunnen
zijn, niet zo gurih als de vorige keer."
Dan lachen wij elkaar maar eens toe en
voelen ons weer eens echt 'senang'. En
als wij dan onze kleindochter van twee
haar voorkeur om slechts blootvoetig,
ook in de winter, door het huis te gaan,
horen uiten, dan weten wij dat er weer
een Nederlandse met een "rare gewoon
te" aan het opgroeien is
JAN KLEEVENS
HECTAR
OEOEPONBERO
Zilveren Medaille Den Haag 1885
Luik 1902
Gouden Medaille Den Haag 1913
maakt U voordelig uw ROZENSTROOP
sorbets, gebak en zeer fijne likeuren I
Nu ook levensmiddelen kleurstoffen: rood-
geel-groen-oranje-blauw en bruin.
Vraag gratis receptenboekje bij uw Toko,
drogist of Pharm. fabriek "Phytol" - Afd.
Nectar essence. Wagenstraat 129, Den Haag
6
