Hoe hoort het eigenlijk (in Indië)
Hoewel in Indië op velerlei gebied gewoonten en gebruiken
heerschen, die totaal van de onze verschillen, is hetgeen wij hier
te lande verstaan onder wellevendheid en goede vormen, daar
precies hetzelfde: vrijwel alles wat in deze bladen is gezegd over
beleefdheid, over beschaving, over conversatie, tafelmanieren,
manieren op straat, wijze van zich te gedragen in hotel, trein,
restaurant enz. enz. geldt in de zelfde mate voor Indië.
Het is een zeer verkeerd denkbeeld te meenen, dat het klimaats
verschil lossere zeden en minder beschaafde manieren zou
wettigen.
Daar er in de Indische samenleving steeds naar gestreefd wordt
zooveel mogelijk Europeesch te zijn en te doen, valt het bijv. niet
in goede aarde wanneer een bezoekster van de baby zegt, dat het
zoo'n "lief echt Indisch kindje is"Men kan dit beter niet
zeggen. Alle toespelingen direct of indirect op indisch uiterlijk,
indische spraak e.d. kunnen beter achterwege blijven.
Veel meer dan bij ons is in Indië de sociëteit (soos) de
aangewezen plaats voor alle gezellig verkeer, voor kennismaken,
dansen, concerten enz. enz. Het vieren van Kerstmis, Oude Jaar,
Sinterklaas, bepaalt zich hoofdzakelijk tot een gezellig samenzijn
in de soos. Het huiselijk familiefeest als zoodanig verplaatst zich
naar de sociëteit.
Bezoeken worden des avonds gebracht tusschen half acht en half
tien, dat hangt af van de plaatselijke gewoonte, die in Indië nogal
uiteenloopend is, hetgeen geen verwondering mag baren, gezien
de enorme uitgestrektheid.
Des morgens om zes uur wordt het eerste kopje koffie gebracht.
Tusschen zeven en half acht wordt ontbeten. Des middags om
één uur wordt warm gegeten. Des avonds tusschen acht en half
negen vindt een tweede warme maaltijd plaats, hoewel tegen
woordig met het oog op de bedienden veelal des avonds een
broodmaaltijd wordt genuttigd.
In Indië wordt over het algemeen meer werk gemaakt van het
dagelijksch menu dan ten onzent: soep - croquetjes - vleesch,
groenten, aardappelen - en pudding geldt niet als heel bijzonder
feestelijk.
De diners zijn precies als hier, nu men tegenwoordig bijna alles
uit de vrieskamers kan krijgen.
Het bezoekuur is des avonds tusschen acht en half tien, terwijl
goede dameskennissen elkaar ook des morgens plegen te bezoeken.
Velen die in Holland niet tot de notabelen gerekend worden
behooren daar in Indië als deel uitmakende van de blanke
bevolking wel toe.
Onderwijzeressen, verpleegsters, procuratiehouders e.d. gaan
daar met de overige blanke bevolking ter audiëntie bij Resident of
ass. Res.
Bij avondbezoek houden dames den hoed op maar trekken de
handschoenen uit.
Wanneer men een avondje geeft wordt niet zooals bij ons eerst
thee gepresenteerd en later andere versnaperingen. Men begint
dadelijk met bier, limonade (stroop), whiskey, grape-fruit enz.
waarbij zoute koekjes, zoutjes en later op den avond sandwiches
gepresenteerd worden.
Het geheel draagt een Europees karakter.
Doordat in Indië het saamhorigheidsgevoel veel groter is, is ook
de belangstelling onderling voor elkaar veel groter dan ten
onzent. Buren zijn over het algemeen buitengewoon hartelijk en
hulpvaardig voor nieuw-aangekomenen.
Waar de behuizing in Indië aanzienlijk bekrompener is dan
vroeger, heeft de beroemde Indische gastvrijheid een ander
karakter aangenomen, waartoe eveneens de veranderde econo
mische toestand ongetwijfeld heeft bijgedragen.
Hartelijk, hulpvaardig en gastvrij is men nog steeds al komt het
niet meer voor dat vrienden en kennissen alleen of met hun gezin
bij vrienden intrekken en maandenlang blijven toeven zonder dat
over heengaan wordt gesproken.
Dienstboden worden of van vorige werkgevers overgenomen of
zij recommandeerden elkaar. Hij of zij, die vertrekt zorgt voor
een opvolger.
Verhuurkantoren zooals ten onzent zijn in Indië niet bekend.
Bedienden kan men van een dag op den andere wegsturen mits
men ze tot op den dag betaalt. Het tevoren opzeggen volgens
vaste termijn wordt niet toegepast.
Het is een bekend feit, dat inlandsche bedienden voortdurend van
hun meester geld trachten te leenen (voorschot) waardoor wel
eens onaangenaamheden ontstaan. De bedienden worden 1 x per
maand betaald.
Ook de leveranciers worden eens per maand betaald.
Het laten opschrijven (bon-systeem) dat aan boord reeds begint
(waardoor men onwillekeurig te veel koopt) heeft al veel
narigheid veroorzaakt.
Bruiloften beginnen wegens de warmte zeer vroeg: tien uur ten
stadhuize, om elf uur in de kerk. De receptie wordt na of voor de
kerk thuis gehouden. Over het algemeen is men zeer royaal met
het geven van geschenken en bloemen vooral wanneer de vader
van de bruid een eenigszins vooraanstaande positie bekleedt.
De bruidegom is soms in rok doch ook wel in jacquet gekleed.
Begrafenissen vinden met het oog op het klimaat veelal reeds den
dag volgend op den dag van het sterfgeval plaats.
De begrafenisgasten kleeden zich zooveel mogelijk in het zwart.
Rouwbanden en rouwsluiers worden nagenoeg niet gezien.
Volslagen (zware) rouw wordt niet aangenomen. Overigens
worden dezelfde gebruiken als hier te lande in acht genomen.
Auto's houden links.
Dokters, operaties en ziekenhuiskosten zijn over het algemeen
veel hooger dan hier te lande.
Verstandig zal men doen tevoren naar den prijs te vragen,
teneinde niet voor onaangename verrassingen te staan komen.
Bij kraambezoek wordt geen bepaalde dag vastgesteld.
Wat de kleeding betreft: dames dragen sportieve zomeijurken
des morgens en meer gekleede zomeijaponnen des middags en
des avonds. Veel sokjes, veel bloote voeten in schoenen. Veel
strandpyama's naar het strandbad en veel shorts voor sport.
De heeren dragen drill of palmbeach met open jas, polohemd
(zonder bretels). Alleen door planters en hier en daar in de
Een van mijn meest favoriete boeken is "Hoe hoort het eigenlijk?" geschreven door Amy Groskamp-ten Have in 1939.
Dit boek over étiquette pak ik uit de kast wanneer ik voor een kwartiertje even mijn zinnen wil verzetten.
"Zij, die een of meer voortanden missen dienen nauwkeurig te onderzoeken (door een spiegel voor den mond te houden
onder het spreken) of onder het praten ook druppeltjes speeksel ontsnappen. Voor anderen is dit zeer hinderlijk en de
betrokken persoon weet het soms niet." Kijk, het geeft frisse en vrolijke moed wanneer je zoiets leest. De raadgevingen
van Amy beslaan 31 7 pagina's en ik haast mij om op te merken dat er bladzijden bij zijn die anno 1990 waard zijn om
opnieuw te worden uitgegeven om vervolgens landelijk gratis te worden verspreid.
Amy heeft ook enkele bladzijden geschreven over hoe het hoort in Indië. Die raadgevingen drukken we hieronder af. Om
naar believen te glimlachen, het hoofd te schudden, te huilen of te lachen.
RB.
4
