OORLOGSKIND
O
HULP GEZOCHT
voor het Indisch
Familie Archief
Monoloog van een Individu:
Cassettes
TOKO MOESSON
Olga heet zij. Ze is 4 jaar als haar Duitse vader, een eerzaam burger van
Nederlands-Indië, in mei 1940 wordt geïnterneerd. Zij en haar Indische
moeder konden met de Duitse vrouwen en kinderen van de geïnterneerden via
Japan naar familie in Duitsland. Maar voor Olga en haar moeder was er niets in
Duitsland waar ze op terug konden vallen en zo bleven zij dus steken in Japan.
Aan de vragend-verwarde interpretatie
van ruw oorlogsgebeuren herken ik in
de gesprekspartner, die contact met me
zocht, het kind zijn gedurende de Ja
panse bezetting. Ze vindt de juiste
woorden niet omdat de geschiedschrij
ving kinderen zo hardnekkig buiten
beschouwing laat. Het lijkt wel alsof de
historicus het kind uit zijn geweten
jaagt als het om de hoek komt kijken
gedurende zijn wetenschappelijk werk.
Als de historicus dat niet zou doen en
alle oorlogskinderen gelegenheid zou
geven zijn geweten binnen te dringen,
dan zou hij niets anders kunnen doen
dan erkennen dat oorlog een collectieve
schuld is van volwassenen jegens het
kind.
Op het bovenstaande volgt dan de vraag:
Zou het niet gemakkelijk zijn als je
stellers van vragen over het hoe en
waarom van het doorbrengen van je
kinderjaren in Japan gedurende de
tweede wereldoorlog kunt verwijzen
naar een hoofdstuk uit een geschiede
nisboek?
Mijn antwoord is bevestigend: Gemak
kelijk wel, maar of jij ermee geholpen
bent is de vraag. Door de eeuwen heen
heeft men argumenten gezocht ter
legitimatie van oorlog. Van het fabeltje
van de zelfverdediging tot het aan
matigend willen bestraffen van de
tegenpartij. En zolang de vragenstellers
niet vrij zijn van de invloed van die
legitimatie van het voeren van oorlog,
dus van vijandbeelden, zal het verwij
zen naar een hoofdstuk uit een ge
schiedenisboek geen voldoening
schenken.
Nee, je zal moeten beginnen met jezelf
te accepteren als degene die uit haar
kindzijn gedurende de oorlog fijne her
inneringen heeft overgehouden aan
Japan, voor velen in onze samenleving
na ruim veertig jaar nog steeds het land
van de vijand.
Wat betekent het brengen van de fascis
ten groet en de eerbewijzen aan de
Japanse vlag waartoe de situatie jou,
een meisje van amper zeven jaar, ge
dwongen heeft? Niets!
Wat betekent het onder dwang werken
aan de Japanse oorlogsindustrie door
mij als krijgsgevangene in Nagasaki?
Niets!
Wat moet ik me verwijten toen ik na de
capitulatie van Japan bij mijn aankomst
in Balikpapan een geweer accepteerde?
Met niets dan het naakte leven verliet ik
het krijgsgevangenkamp. Het uniform
dat mij verstrekt werd was mijn eerste
bezit en bij dat uniform hoorde een
geweer omdat de Nederlandse regering
meende het koloniale gezag te moeten
herstellen met wapengeweld. Dat ge
weld zou mij thuis brengen en thuis
komen was, na drie en een halfjaar
krijgsgevangenschap, het enige dat
gold. Verwijten? Wat in hemelsnaam?
Juist bevrijd uit een toestand van
direkte nood geraakte ik in een situatie
van verwarring waaruit een nieuwe
direkte nood ontstond. Ik betreur die
tijd maar bezit ondanks het geweld in
en rondom de plaatsen die me dierbaar
waren een latent verlangen naar die
plaatsen. Daarom kan ik me zo goed
voorstellen dat je terug verlangt naar
plaatsen in Japan. Verlangt niet iedereen
terug naar de plaatsen waar zij/hij als
kind geluk heeft gekend? Bovendien
Japan is een mooi land.
Ik ben er na de oorlog drie keergeweest
en ben door die reizen van Japan gaan
houden. Ja ik, die er de ellendigste jaren
van mijn leven heb doorgebracht, hou
van Japan: de natuur, de Japanse kunst
en mijn vrienden in Nagasaki. De ver
wijten die hierdoor op me afkomen heb
ik leren verwerken. Verwerken is het
sleutelwoord. Verwerken, elke keer als
het leven je voor schijnbaar ondraagbare
ellende plaatst moet je verwerken.
Verwerken is het sleutelwoord. Verwer
ken, elke keer als het leven je voor
schijnbaar ondraagbare ellende plaatst
moet je verwerken.
Sommige mensen krijgen meer te ver
duren dan ze dachten aan te kunnen en
moeten meer aanvaarden dan waartoe
ze bereid waren en het is moeilijk de
waarde te peilen van de strijd waartoe
de werkelijkheid hen noopt. De werke
lijkheid die vele talen spreekt en waar
van de mens slechts weinige verstaat.
Maar als de strijd gestreden is, hoe klein
blijkt dan vaak datgene waar hij als een
berg tegenop gezien heeft en hoe groot
het aanvankelijk kleine. Hij verwondert
er zich over, hij zoekt de zin, hij luistert,
hij leest, hij begint te begrijpen en te
verstaan en hoe meer hij leert verstaan
hoe meer mens hij wordt.
Zo leerde de werkelijkheid mij, dat ik
niet ondanks het traumatische verleden
gekomen ben tot gelukkig zijn, maar
dankzij de verwerking ervan in woord
en beeld.
RENÉ SCHAFER
Het I.F.A. ontvangt vrij
wel dagelijks verzoeken
om informatie, zoals ken
nen jullie ook een zekere
of weten jullie mis
schien waar die en die
woont....? voor veel men
sen zijn dat belangrijke
dingen.
Daar kunnen wij in vele gevallen niet
aan voldoen, omdat we nu pas een heel
bescheiden informatie-bestand bezit
ten van ruim 20.000 kaartjes, en dat is
niet genoeg. We bezitten toch wel vele
gegevens, maar die staan in boeken en
op allerlei lijsten. Als we die nu eens in
ons bestand zouden kunnen invoegen,
dat zou wat zijn!
Daarom zoeken we een of meer perso
nen, die ons willen helpen, con amore.
Het gaat om het tikken van kleine kaar
tjes van onze lijsten, waarmee ons
archief dan kan groeien
Het is werk dat U gewoon thuis kunt
doen, in uw eigen tempo, het kan worden
gebracht en gehaald. We helpen U
eventueel aan een tikmachine. Wie durft
het aan? Belt U even of stuurt U een
kaartje aan I.F.A. Vreelandsestraat 14,
2574 RX Den Haag, tel. 070-3655068.
(Mag ook in de middag of avonduren,
want in de ochtend vaak afwezig.)
16 krontjong asli-nummers van
o.a. Belloni, Lief Java en De
Nachtsirenen op de cassette
"KRONTJONG ASLI".
Prijs f 1 9,50, porto f 2,25
De originele opnamen van o.a.
Tielman Brothers, Hot Jumpers,
Hap-Cats e.v.a. op de cassette
INDO-ROCK.
Prijs f 24,50, porto f 2,25
Zojuist ontvangen
Een kleine collectie
ANGKLUNG cassettes f 1 5,00,
porto f 2,25 met bekende melo
dieën.
NOW AND FOREVER op CD
Andy Tielman met zijn mooiste
evergreens, f 35,-, porto f 3,-.
tel. 070 - 354 34 66
6
