Eindelijk weer
een echt
Woordenboek
Woordenboeken. We zoeken er een woord in op en dan al.
Zelden of nooit staan we erbij stil dat er heel veel (weten
schappelijk) werk is verzet om een woordenboek te maken.
Onlangs is het Indonesisch-Nederlands woordenboek ver
schenen, samengesteld door prof. dr. A. Teeuw (geboren in
Gorinchem, 1921). Wie de "Inleiding" en "Verantwoording"
in dit boek leest, kan zich echter enige voorstelling maken van
wat allemaal gedaan moest worden om iedereen thuis te
kunnen doen opzoeken dat "cupul" betekent "te kort". En zo
staan er 29.000 woorden met vele afleidingen en samen
stellingen in dit 764 pagina's tellende woordenboek. Dit
nieuwe boek is overigens niet het eerste Indonesisch-
Nederlands woordenboek dat prof. Teeuw heeft samen
gesteld. In 1950 verscheen het Poerwadarminta-Teeuw
woordenboek, dat in omvang de helft was van het thans
voorliggende.
Bijna was Andries Teeuw het pad op
gegaan van de klassieke letteren, maar
een aanbod om een opleiding te volgen
voor kandidaat ambtenaar Indische talen
deed hem in 1938 aan een weten
schappelijke carrière beginnen die hem
internationale faam zou bezorgen. In
middels is hij emeritus hoogleraar
Bahasa Indonesia en Maleise Taal- en
Letterkunde van de Leidse Universiteit,
maar zijn wetenschappelijke arbeid
heeft hij nog niet gestaakt. Zo is hij
thans gastdocent aan de University of
California in Berkeley en twee weken
geleden is dus een door hem samen
gesteld woordenboek Indonesisch-
Nederlands verschenen. Op de vraag of
het niet op zijn minst merkwaardig is
dat er pas in 1990 weer een echt
woordenboek Indonesisch-Nederlands
verschijnt antwoordt hij: "Zo kun je het
zien, maar je kunt ook zeggen dat het
gelukkig is dat dit woordenboek er
eindelijk is."
Wat is Bahasa Indonesia?
- Indonesisch is de moderne ontwikke
ling van het Maleis als taal van Indonesië
op alle gebieden van het openbare leven.
Zo langzamerhand beheersen veel In
donesiërs deze taal, maar aan de andere
kant is daar ook nog analfebetisme.
Maar wie het nodig heeft, kan zich
ermee redden.
Een "algemeen beschaafd Indonesisch"
moet er nog komen. Een effectief taal
onderwijs is daarvoor noodzakelijk. In
1 988 is een Indonesisch woordenboek
(Kamus Besar) verschenen met een
heldere spelling, systematisch en toe
gankelijk. En men is op weg naar een
geordende grammatica. De vraag is
echter hoe je in Indonesië leraren
kweekt die de taal zelf goed gebruiken.
kind: dat moet eerst opnemen om te
kunnen reproduceren. Wie Indonesisch
kan leren? ledereen. Geen verbuigingen,
geen onregelmatige werkwoorden, de
hoofdzaken van de grammatica kan
men zich redelijk snel eigen maken.
Alleen bij de zinsbouw, dan komen wat
moeilijkheden.
Een goed grammatica-boek? Ik vraag
me af of dat er al is in Nederland.
Komt er ook een woordenboek N eder-
lands-Indonesisch?
Dat moet er zeker komen, maar dat zal
nog wel even duren. Degene die dat
gaat samenstellen zal tenminste één
Indonesische collega naast zich moe
ten hebben. Ook voor zo n woordenboek
zal elk woord in een juiste context
geplaatst moeten worden om het goede
equivalent te kunnen geven. Wanneer
mijn woordenboek wordt omgedraaid,
dan krijg je nog geen Nederlands-Indo
nesisch woordenboek. Veel woorden
zouden ontbreken, je krijgt overlappin
gen enz.
Heeft uw werk van u een ander
persoon gemaakt? Bent u bijvoorbeeld
Indonesisch gaan denken?
- Neen. Ik had geen enkele binding met
Indonesië en ik heb die ook niet ge
kregen. Ik ben diep geworteld in de
Westerse cultuur. Wel is natuurlijk mijn
(lees verder volgende pagina)
Wat dat betreft
moet nog veel ge
beuren. Maar deze
ontwikkeling van
de taal moet in
historisch per-
pectief worden
gezien. Wanneer we bijvoorbeeld de
ontwikkeling van het Engels bezien,
dan kijken we naar een periode van 5
eeuwen. Als we dan zien wat in Indo
nesië in 50 jaar op taalkundig gebied is
bereikt, dan mag van een fantastisch
voorlopig resultaat worden gesproken.
Een van de grootste verworvenheden
van de Indonesische revolutie is de
eenheidstaal Bahasa Indonesia.
Wat taalonderwijs in Indonesië betreft:
de top van de hoogleraren zijn aan hun
pensioen toe. De generatie daaronder
heeft geen gelegenheid gehad om tot
wasdom te komen. Kwaliteit is het punt
niet, maar het blijft nog moeilijk om in
Indonesië op niveau bezig te zijn. Men
heeft de tijd en rust niet om zich te
wijden aan wetenschappelijk werk.
Voortdurend wordt aan wetenschappers
getrokken om organisaties te runnen,
managementfuncties te vervullen enz.
Wat vindt u van het gehalte van de
vele cursussen Indonesisch die in
Nederland worden gegeven?
Ik kan niet generaliseren, ik heb geen
overzicht van wat op dat gebied allemaal
gebeurt. Wanneer ik hoor dat die of die
les geeft, denk ik wel eens "zo, is die
ook al docent?" Mijn oppervlakkige
indruk is dat er inderdaad nogal wat
beunhazerij is.
Wie Indonesisch wil leren moet lezen,
lezen en nogmaals lezen. Ik geloof niet
datje een taal kunt leren wanneer je het
lezen nalaat. Vergelijk het maar met een
18
