DEEL 1 IA: Zo leefde men in Indië
INDIVIDUEEL EN GEHEEL
r^mV^yERZORGDE REIZEN
W7 INDONESIA
SINGAPORE
MALAYSIA
\NUSA INA REIZEN
NAAR
"Gaan wij te ver wanneer wij schrijven dat van de in Indië werkzame
Nederlanders menigeen in wezen zó over de inheemsen dacht:
"De inheemse bevolking is als een kudde lakse, domme, onontwikkelde
mensen wier denkvermogen, zo niet geheel afwezig, dan toch van
allerprimitiefste aard is. Naar onze mening is de Javaan een kind: stout en
grillig, lastig en lui, onbetrouwbaar en wreed. Niet in staat om voor zichzelf
te zorgen, niet in staat enig ernstig werk zelfstandig te doen."
We zouden haast menen dat het proces
tegen de Staat over deel 11A van dr. L.
de Jong als een nachtkaars is uitgegaan.
Een beetje is dat ook zo. In december
1989 de laatste pleidooien voor het
Gerechtshof, in april 1 990 de uitspraak
en in mei pas de overwegingen waarop
de uitspraak is gebaseerd. Die overwe
gingen zijn nagenoeg identiek aan die
van de rechtbank. Het proces is dus
voorbij. En verloren.
Eerst de Rechtbank en vervolgens het
Gerechtshof Den Haag oordeelde dat
de Staat der Nederlanden (de opdracht
gever, financier en uitgever van de boe
ken van dr. L. de Jong) alle zorgvuldig
heid heeft betracht bij de totstand
koming van de rijksgeschiedschrijving.
Dat mensen uit Indië zich gegriefd voe
len door de negatieve beschrijving van
hun leven en werken (en dat van hun
ouders) is juridisch niet relevant. Als
doekje voor het bloeden meende het
Gerechtshof nog wel te moeten wijzen
op het in het komende najaar te ver
schijnen deel 14 van de serie "Het
Koninkrijk der Nederlanden in de
Tweede Wereldoorlog" waarin com
mentaren en kritieken op alle voorgaan
de delen worden opgenomen.
Maar het Comité Geschiedkundig Eer
herstel Nederlands-lndië had niet ge
vraagd om een deel 14, maar om het
herschrijven van deel 11A door objec
tieve deskundigen. Nu dit deel dus
officiële geschiedschrijving blijft, blijft
het dus ook voor eeuwig de bron van
kennis van het leven in Nederlands-
lndië. Wanneer uw (achterkleinkinde
ren later in een proefwerk of op een
examen wordt gevraagd hoe Europea
nen in Indië (u dus) dachten en praatten
over Indonesiërs, dan weet u nu alvast
het antwoord. Dat staat boven dit artikel.
Een citaat uit deel 11A (blz. 106). Want
docenten en schrijvers van schoolboe
ken zullen ook dan - wanneer Indië
bovendien werkelijk geschiedenis zal
zijn geworden - zich bij voorkeur baseren
op de officiële geschiedschrijving.
Het Comité Eerherstel heeft gestreden
voor eerlijke geschiedschrijving. In die
strijd is zij niet gesteund geweest door
klinkende namen. Radio en televisie
hebben het proces genegeerd, Lou de
Jong zelf vond het proces maar zonde
van het geld. Ja, het zijn amateurs
geweest die het hebben opgenomen
tegen de reuzen Staat en De Jong. En
het publiek keek minzaam toe. "Ach"
werd gezegd "een stelletje kolonialen
krijgt een laatste koloniale stuiptrek
king". Want omdat zij kilo's saté vreten
en ooit iets hebben gehoord over Atjeh
menen zij alles over Indië en mensen uit
Indië te weten. En degenen die wel
beter weten, zwegen maar, want om
nou je bekende (geleerde) naam in het
rijtje der amateurs te zien, is niet zo
bevorderlijk voor de verdere loopbaan.
Is dit chagrijn achteraf? Geenszins,
enkel een droge constatering. Ter ver
gelijking: onlangs bracht uitgeverij Kok
te Kampen het schoolboekje "Meester,
vertel eens van de oorlog" uit. Tegen
bepaalde passages in dat boek over de
oorlog in Nederland rees verzet bij een
Nederlandse oud-verzetsman. In een
eerste reactie zei de uitgever niets te
willen wijzigen of terug te nemen. Toen
werd achter gesloten deuren wat druk
uitgeoefend en vervolgens bracht de
krant het bericht dat de tweede druk
van het boek ingrijpend gewijzigd zou
worden en dat het restant van de eerste
druk vernietigd zal worden.
En toch, toch heeft het werk van het
comité invloed gehad en zal dat blijven
houden. Te merken was dat onder meer
aan de toonzetting van de Indische
hoofdstukken in de televisieserie "De
Bezetting". En het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie heeft alle steun
toegezegd aan een student Geschiede
nis, die een scriptie gaat schrijven over
het proces.
Maar bovenal zijn er mensen geweest
die getoond hebben dat men, wie dan
ook, niet zomaar alles kan zeggen en
schrijven over hun land van herkomst.
Een boek dat het comité zal schrijven
over het proces, en dat in 1991 zal
verschijnen, zal een blijvend getuigenis
worden van een Indisch protest.
Voorlopig moet het comité eerst nog
de kas opmaken, want behalve dat zij
het proces heeft verloren, is zij ook
veroordeeld in de kosten van het
proces en die kosten bedragen ca.
f 7000,—. Op 15 augustus a.s., wan
neer minister-president Lubbers, de
premier van de Staat der Nederlanden,
in het Haagse Congresgebouw een
ongetwijfeld roerende rede zal af
steken, zal dit bedrag worden be
taald. Mensen uit Indië aaien over de
bol omdat ook zij geleden hebben in
een oorlog is aardig. Maar Indië was
méér dan oorlog.
Comité G.E.N.I.
Arabislaan 63
2555 DJ Den Haag
tel. 070-368 16 44
Giro 50 18 169
NUSA INA is specialist in reizen op maat en deskundig advies
voor betaalbare prijzen. THA||AMn
NUSA INA staat voor kwaliteit, privacy en betrouwbaarheid.
Ontdek Indonesia en het verre oosten met uw eigen gezelschap, in uw eigen tempo en
volgens uw eigen wensen. Maak telefonisch een afspraak voor een vrijblijvend advies.
Of bel vandaag nog en vraag onze uitgebreide folder '90-'91 aan.
x/ft /TTVn
Laan van Meerdervoort 326 A 2563 AM Den Haag Tel. 070 - 363 39 23
4
