Prof. Dr. A.
Hagedoorn
9
Arend Hagedoorn werd als oudste zoon
van een dominee en een dominees
dochter (Jo Wiersma) geboren in Maurik
in de Betuwe op 17 mei 1899. Hij
overleed in 1986 op 87-jarige leeftijd
nadat hij ruim 10 jaar na zijn Amster
damse periode in Zandvoort met zijn
vrouw van de zee genoten had.
Na de geboorte van zijn vijf jaar jongere
zusje begon zijn Indische leven. Eerst in
Atjeh, daarna Makassar, vervolgens in
Semarang naar de HBS. Aanvankelijk
wilde hij ingenieur worden. Na de HBS
werkte hij een half jaar als volontair bij
de Stoomtram Maatschappij Semarang,
maar opeens dook hij het zakenleven in,
o.m. bij Internatio. Gaandeweg voelde
hij echter zijn werkelijke roeping en
vertrok hij op 31 mei 1919 naar Neder
land om in december 1925 het arts
examen af te leggen.
Om het 25-jarig ambtsjubileum van zijn
vader mee te maken, is hij in 1 923 nog
eenmaal teruggegaan naar Batavia,
daarna nooit meer. Hij werd arts en
bleef een Indische jongen. Hij hield van
vrijheid, van ruimte, van geen gezeur,
van aanpakken, van gezelligheid. En hij
kon zeer emotioneel zijn waardoor er
soms weer veel te herstellen viel.
In het Gedenkboek bij het 100-jarig
bestaan van de Semarangse H BS 18 7 7-
1 977) brengt EtjedeWilde-Wilkensde
goede kwaliteiten van het onderwijs
aan deze HBS ter sprake. Zoveel leer
lingen hadden topfuncties bereikt. Ze
noemt verschillende professoren, zoals
Hagedoorn, Lenshoek de neurochirurg
en Westerveld. Bij de meisjes vallen Tilly
en Mien Martis en Annie Lombert op,
evenals Lily Smits en nog vele anderen.
Een aparte plaats neemt Jo (van den
Blink-) Rolder in. Zij zat in dezelfde klas
als Hagedoorn, studeerde ook in Amster
dam en werd daar huisarts. Zij was de
eerste en tot op heden de enige vrouw
die voorzitter is geweest van de Konin
klijke Nederlandse Maatschappij tot
bevordering der Geneeskunst, de KNMG.
Het onderlinge vertrouwen en de van
zelfsprekende band tussen al de oud-
Indischgasten bleef bestaan in Neder
land met een uitstraling naar de vol
gende generatie. Het onderwijs zal on
getwijfeld goed zijn geweest, maar hoe
heeft Indië toch zo n geweldige invloed
gehad op de levensopvatting van zovele
Nederlanders.
Arend Hagedoorn trouwde met een
vrolijk sportief meisje uit Twente, Lous
Hulshoff Pol. Zij was hem zeer toege
wijd en vertaalde vaak zijn publicaties in
het Engels. Ze kregen drie kinderen.
Inmiddels was hij oogarts geworden bij
prof. Zeeman. Hij promoveerde in 1930.
Een drukke praktijk wist hij te combi
neren met een aanstelling bij zijn leer
meester in het Wilhelmina Gasthuis in
Amsterdam, waar hij graag en met ent
housiasme doceerde. Dit deed hij ook in
de moeilijke oorlogsjaren toen vele col
leges (in het verborgene)ook wel bij
hem aan huis gegeven moesten wor
den. Daar hoorden dan zwarte tenta
mens en zwarte co-schappen bij.
Ook in die tijd onderhield hij de banden
met zijn oude en nieuwe vrienden uit de
tropen, Javanen, Sumatranen, Indisch-
gasten, blanda's, Chinezen.
In december 1 947 werd hij hoogleraar
oogheelkunde in Amsterdam en is dat
tot september 1969 gebleven. Een tien
tal hoogleraren in Nederland is uit zijn
kliniek voortgekomen, en ook één in
Indonesië. Na zijn emeritaat is hij nog
enkele jaren gasthoogleraar geweest bij
zijn leerling prof. dr. C.M.J. Velzeboer
aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.
In 1948 sprak hij zijn oratie "De
opdracht" uit bij het aanvaarden van
zijn hoogleraarschap. Hij zag dit laatste
als een opdracht om de oogheelkunde
voort te zetten in de beste tradities van
zijn voorgangers Gunning, Straub,
Zeeman. In dat streven is hij zeker
geslaagd.
Hij probeerde met wisselend succes
op alle terreinen zijn idealen uit zijn
oratie waar te maken, zoals hij bij zijn
afscheid memoreerde. Maar die op
dracht voor hemzelf én voor zijn mede
werkers hield meer in dan alleen
medische zaken. Zoals hij het zelf ver
woorde:
"Samenwerking is de sleutel tot het
uitvoeren van mijn opdracht; de sleu
tel van iedere belangrijke opdracht in
onze samenleving. Dit samenwerken
is dienen - vrijwillig. Alleen eerbied
voor de geestelijke waarden kan een
dienen in vrijheid van elkaar, van de
gemeenschap, verwezenlijken; de
harmonie waarop wij hopen tot stand
brengen."
Zeventig jaar na zijn vertrek naar Indië
zette Arend Hagedoorn zijn Indische
herinneringen op papier. Herinneringen
aan een Indische jeugd en een Indische
vorming. Het is mij een voorrecht deze
herinneringen van mijn vader langs
deze weg met u te mogen delen.
W. G. MOLENAAR-HAGEDOORN
Prof. Dr. A. Hagedoorn (1899-1986).
