...."EN DE BRANTAS STROOMT'
BRISBANE GALLING
Even terug
TILLY BREEMAN
In Tjenkarang staat Kardi op mij te
wachten. Zijn hele gezicht lacht. Dat is
mijn welcome op het vliegveld. Kardi is
de chauffeur van één van mijn beste
vriendinnen: Ratna Suprapti. Zij werkt
als chirurge in Jakarta, de hete en
stoffige hoofdstad van Indonesia. Maar
haar huis op Menteng is ruim, koel en
donker.
Als altijd zit "Grandma", haar moeder
van negentig jaar op haar vaste plekje in
de eetkamer. Er ontgaat niets aan haar
donkere ogen. Ze heeft tien kinderen,
waarvan er acht dokter zijn of met een
dokter zijn getrouwd. Tweemaal per
dag een uitgebreide rijsttafel en mag ik
Grandma influisteren, wat mijn lieve
lingsgerechten zijn. 's Middags heeft
Ratna praktijk aan huis en dan gaat
Grandma naar haar kamer om te bidden.
Dat doet zij driemaal per dag en ondanks
haar hoge leeftijd knielt zij voorover
gebogen op het matje. Zij spreekt goed
Nederlands, komt van de Lampongse
Districten (waar zij landerijen heeft).
Vandaar het matriarchaat in het oude
huis van Dr. Samil. Het is goed om weer
eens in het oude land te zijn.
Maar ik heb geen nostalgie. Soms her
ken ik een plekje, sta ik voor het huis,
waar ik jaren gelukkig gewoond heb.
Vóór de school waar ik transpirerend
voor de klas stond. Het deed me niet
veel. Alles heeft een ander gezicht
gekregen. Er zijn normen, die ik beter
vind dan die van vroeger. De Indonesiër
heeft nu meer gevoel van eigenwaarde,
is zelfbewuster en "more outspoken".
En dan, mijn leven is zo fijn, dat ik nooit
heb terugverlangd. "Daar werd wat
groots verricht!" heb ik meermalen
gelezen, maar nü, in het huidige Indo
nesia is ook heel wat groots verricht.
Misschien op een ander terrein, een
andere basis, het vervult mij met respect
en bewondering. Vooral: dit land heeft
een eigen gezicht gekregen.
Ratna gaat met mij naar Dr. Gunawan en
zijn vrouw Soetji in Tjisarua. "Goen" is
haar leermeester geweest. Hij is kanker
specialist en werkt veel met natuur-
middelen o.a. met planten o.a. de
comfrey (hebben we nu ook in Australië).
De laatste keer dat ik bij hem logeerde,
waren er Amerikaanse doktoren om zijn
geneeswijze te bestuderen.
Dr. Goen heeft veel gevoel voor humor.
Zo zei hij tegen mij: Tilly, ieder oud
mens heeft het recht een ziekte uit te
kiezen. En wij, doktoren, zijn er, om hen
daarbij te adviseren!"
Vlak voor het platje, overheerst de reus
achtige Goenoeng Gedeh het landschap.
Ik raak nooit uitgekeken op de reuzen
van Java. In huis is het vrij koud. Vlakbij
de Poentjak. 's Nachts heb je een deken
nodig. Soetji maakt "semoor ketan",
haar specialiteit. Als altijd is er een
kransje van geurende bloempjes en
blaadjes om mijn bord.
's Middags wandel ik door de tuin, die
vol staat met tjengkèh bomen. De geur
van tjengkèh geeft mij een gevoel van
weemoed, de gedachte aan mijn land.
Darmo, de kebon toont ons vol trots zijn
nieuwe huisje bij de ladangs. Twee
kleine slaapkamers en Darmo heeft 6
kinderen. Roesiah, de moeder, is nog
altijd heel mooi. Haar ketellakoekjes
daar kan ik er wel tien van op!
Ratna fluistert in mijn oor: "Ik heb
Darmo gezegd, dat 6 wel genoeg is
maar je wéét, hè Til
De vulkanen tekenen zich paarsblauw
tegen de hemel en de ondergaande zon
giet er goud overheen. Dit land is boven
aards mooi. Bijna te onwerkelijk voor
een mens.
Een week later zet de Jumbo 747 mij
op "Kingsford Smith" Airport. Australië
is óók heerlijk.
Er komt een dag, dat je er met je klein
kinderen om kan lachen, Japie
Ter gelegenheid van MOEDERDAG een
brief van een moeder aan haar jarige
zoon die als dienstplichtig soldaat naar
Indië is gezonden.
Vrijdag 14 October 1948
Lieve zoon
'k Feliciteer u van harte
Op uw verjaringsdag
Ik hoop dat God vele jaren
U verder sparen mag
Dit is de wens van uwe Moeder
Oprecht uit heel haar hart
Dat Hij u veilig leidde
Op het verdere levenspad
Uwe brieven zijn mij alles
Als weer de post aan komt
Laat ik het werk gauw liggen
En lees ze dan terstond
Net verschenen:
door W. M. Schreuel
Acht kilometer ten zuiden van Malang ligt Kendalpajak. Een onaanzienlijke
dessa, eerst, maar sinds 1936 in heel Oost-Java en ver daarbuiten bekend.
Koffieplanter en -brander Schol bouwde er een complex dat bruiste van
activiteiten: de Ned.-lndische Metaalwaren en Emballage Fabriek N.I.M.E.F.
Zijn kennis van zaken en zijn inzicht maakten het tot een bloeiend bedrijf,
waar blikfabriek, drukkerij en binderij aan zeer velen werk verschafte.
Een van zijn kleindochters. Greet Schreuel schreef de geschiedenis van
NIMEF, het leven van haar vader en haar eigen leven, met vele foto's
illustreerde zij het.
Een boek dat elke rechtgeaarde Oost-hoeker moet lezen!
BOEKHANDEL MOESSON, Prijs f 28,50, porto f 5,—
A/s dan de inhoud goed is
Dan ben ik weer tevree
En zijn vaak mijn gedachten
Zo heel ver over zee
Tot dat hoop ik de brief komt
Waarin te lezen staat
Wij komen thuis gevaren
Dus wachten nog even maar
uw Moeder
(Ingezonden door G. Wind)
T-4
