Reünie van de Midden-Java kampen
Banjoe Bi roe 10 en 12
"Maar weet je wel, dat ik in het kamp
"Leetje" heette?" Naast mij zit een 56-
jarige zilvergrijs gekuifde man, nu goed
in het pak en met heldere oogopslag.
Dat ondanks een pas na lange tijd
gerealiseerde integratie alhier. Op zijn
schouder is een kaartje gespeld met de
ver tevoren vervaardigde aanduiding
van zijn kampnaam en de cel waarin hij
verbleef in Banjoe Biroe 10.
Vorig jaar had de reünie van Banjoe
Biroe 11 (BB 1 1plaats. De organisatie
en maandenlange voorbereiding (in
clusief fondswerven) van BB 10 en 1 2
zijn dan ook in goede handen geweest.
Een Banjoe Biroe 11 kampkind deed
voor belanghebbende BB 10 en 12
geïnterneerden (in totaal destijds 5000),
belangeloos het zelfde werk als voor
haar eigen kamp. BB 10 lag immers
tegenover BB 11 met zijn 4000 geïnter
neerden? Uit brononderzoek blijkt in
middels dat de gevangenis waar Banjoe
Biroe 10 in ondergebracht was, zeer
diepe indrukken op de geïnterneerden
achterliet. Het doel van iedere reünie:
herkennen en herbeleven van verleden
en heden, werd in de Reehorst te Ede op
6 april als een schitterende dag gereali
seerd.
Verleden én Heden, voor BB 10.
Het is inmiddels gemeengoed voor ex-
geïnterneerden van Jappenkampen:
leder kamp is in de herinnering, zogoed
als zeker als gevolg van het isolement
destijds, een uniek kamp met unieke
lotgevallen geweest. Hoe kan men door
middel van een reünie deze unieke
sfeer van dat "ene" kamp oproepen?
Onder andere door de herkenbaarheid
van het kamp tijdens het samenzijn, zo
optimaal mogelijk op te roepen.
Bij een Tjidengreünie gaat het nu een
maal anders toe dan bij een Lampersari-
of Banjoe Biroereünie. Welke sfeer was
hier nu te vinden?
Eén van waardigheid voor het specifieke
van deze geïnterneerden. Reüniëren
doet men in alle tijden en voor vele
corpora, maar hier was een sfeer van
warmte, gecombineerd met zorg en
zorgvuldigheid. Men hielp elkaar wel
degelijk weer "de streep over". Dat gold
ook voor de aanmeldingen. Stokten tij
dens de Golfoorlog de aanmeldingen:
op 6 april waren er in de Reehorst te Ede
maar liefst 680 aanwezigen. Men kon
elkaar weer spreken als cel- en blok-
sobats, kampherinneringen ophalen,
navraag doen naar vrienden en beken
den van toen.
Zo konden de mannen van Kesilir, in
1 943 in Banjoe Biroe 10 ondergebracht
en voorzien van hun kampnaam op een
paars kaartje, elkaar vinden. Toen zij uit
Kesilir wegmoesten, onder de uitste
kende leiding van Wackwitz vandaan,
was Banjoe Biroe 10 met zijn gevange
nismuren een ontnuchtering. De cellen,
de honger en de lijfstraffen troffen hen
meer dan ooit verwacht was. Helaas
was Wackwitz' zoon verhinderd, maar
een representant; dhr. Sellarius, was
aanwezig.
Maar niet alleen de voor velen bekende
naam van Wackwitz viel. De organisatie
beijverde zich in de plenaire ochtend
zitting, om mensen die elkaar meer dan
35 jaar zochten, weer met elkaar in
contact te brengen. Zo kwam mevrouw
Brandts Corstius weer in contact met
mevrouw Wies van Meurs, mevrouw
Ockma en Jet Moree. Dat de reünie
ook ex-geïnterneerden in den vreemde
trok, bleek uit het grote aantal gasten uit
Amerika (meer dan 1 5), uit Australië en
Canada. Dat nog lang na de reünie
mensen elkaar kunnen vinden wordt
gewaarborgd door de professioneel
opgezette naam- en adreslijst met ver
melding van blok en cel van betrokkene,
op computer samengesteld door de
heer Van Olst. (De lijst is na te bestellen
bij mevrouw Judith Marijke Dalmeijer,
Tormentil 11 6, te Kampen).
Wel heel duidelijk kwam het kamp-
isolement naar voren toen DE Radio
Ramona, beheerd door mevrouw
Mendes Da Costa (schuilnaam Bep
Kempetai) genoemd werd. "Kwam de
radio uit Malang of uit Banjoe Biroe
1 1zo vroeg Judith Marijke zich af.
Veel, haast te veel was er te gedenken
en herdenken. Zo was mevrouw dr.
Koets afwezig, maar de organisatie had
haar bloemen thuis laten bezorgen. De
arts, mevrouw dr. Damstee is in 1 981
overleden, zoals zovelen in Banjoe Biroe
voorgoed achterbleven. Voor hen werd
een minuut stilte in acht genomen.
Het heden als entourage
van een kampreünie.
Hoewel de organisatie van BB 10 en 12
erop gericht was, de kamplotgevallen
van toen op te roepen, was het heden
zeer nadrukkelijk aanwezig. Organisa
ties als Pelita, de Stichting ICODO 1),
waren er. Voor de Buitengewone Pen
sioenraad waren de dames Rothuizen
en Smeets aanwezig. En terwijl het
geroezemoes niet van de lucht was, kon
die ene man, die al jaren strijd voerde
om erkenning als oorlogsgetroffene,
naar de PUR-tafel met zijn "kamplijst":
Erkend!
Naast deze institutionele representaties
(ook de Stichting Japanse Ereschulden
was er), waren er die waardevolle Einzel-
gangers. De mensen die in alle be
scheidenheid lieten zien wat er beschik
baar is aan scheeps-lijsten en aan kaart
werk (vele stadsplattegronden).
Er was de tafel van de Jeugdvoorlichting
(zelfstandig onder de KJBB 2), haast
een souvereiniteitsverhouding in Unie-
verband). Daar kon men gewaarworden
hoe een steeds sterker wordend KJBB-
platvorm, zich manifesteert en dat aan
vele scholen van het middelbaar niveau
tegenwoordig lessen gegeven worden
over de Pacificoorlog en de Bersiap-
periode na de capitulatie van Japan
(4000 leerlingen werden op deze wijze
al bereikt!). De man die hiervoorlichting
gaf is een kampkind die, zoals de Engel
sen het zo mooi zeggen: "Knows to
turn defeat into victory". De nieuwe
generatie is wel degelijk belangstellend
naar oorlogsverleden in Nederlands-
Indië/lndonesië, naar het buitenkamp
kind en naar de Bersiap. Maar Leetje liet
aan deze Jeugdvoorlichtingstafel ook
de authentieke, door een kampkind
gemaakte plattegrond van Banjoe Biroe
10 zien en daar was veel belangstelling
voor.
"Patiënce and Bluff"
De lezing in de zaal gehouden, met de
titel: "De bevrijding van de burgers op
Midden-Java in 1945", was een samen
vatting van mevrouw Groen's in geïnter
neerdenkringen nu haast beroemd
geworden artikel: "Patiënce and Bluff"
over de krijgshistorische achtergronden
van de Bersiap in Midden-Java. Voor
velen betekent een voordracht als deze,
eindelijk onbevooroordeelde orde in
een chaotisch verleden. Na haar lezing
heeft mevrouw Groen nog velen te
woord gestaan om specifieke vragen
rustig te beantwoorden, cq. de achter
gronden van het Engelse beleid destijds,
toe te lichten. Een overdruk van dit
artikel, is na te bestellen bij mevrouw
Judith Marijke Dalmeijer, te Kampen.
Beschrijving Kamplotgevallen
Tijdens het plenaire programma in de
zaal, werd nog vermeld dat in elk geval
over Banjoe Biroe 1 1 een boekwerk op
stapel staat, te schrijven door de histo
rica Win Rinzema. Maar reeds worden
van Banjoe Biroe 10/12 dagboek
meldingen op een lijst verzameld. Wil
zo'n boekplan kans van slagen hebben,
dan is het aan te bevelen, om net als nu
voor Banjoe Biroe 11 gebeurt, een boek-
commissie (voor BB 10/12) samen te
stellen.
Dat honderden reünisten na afloop van
deze dag, Judith Marijke persoonlijk de
hand kwamen schudden, zegt niet alles
over het succes van de voorbereidingen
(met Cor, met Van Olst en hier niet met
name genoemden), maar wel heel veel.
1) Stichting ICODO: W.R.-A.
Informatie Coördinatie Orgaan
Dienstverlening Oorlogsgetroffenen
2) K.J.B.B.:
Vereniging Kinderen uit de
Japanse Bezetting en Bersiap
20
