REIZEN-OP-MAAT
naar INDONESIA
MALAYSIA
THAILAND
NUSA INA REIZEN
NUSAINA is uw specialist voor
REIZEN-OP-MAAT tegen betaalbare prijzen en
geeft deskundig advies
NUSA INA staat voor kwaliteit, privacy en
betrouwbaarheid.
Vraag naar onze folder 91
VERZAMELAAR
TANTE NON's
INDISCHE SPEKKOEKEN
y 2'*.
Laan van Meerdervoort 326 A
2563 AM Den Haag Tel. 070-363 39 23
worden van rondzwervende tjelengs.
Daarom verbergt de eigenaar de vrucht
in de grond, in de netgenoemde kuil die
dichtgegooid wordt, als de vrucht bijna
rijp is.
Behalve briefwisseling met de collega
in Randudongkal, die beloofde meer
nieuws over de nangka tjeleng te geven,
vroeg ondergetekende ook hulp aan
een neef in Kudus. Laatstgenoemde is
een enthousiaste amateur botanicus,
die contacten heeft met 's Lands Plan
tentuin in Bogor en met deskundigen
in het buitenland.
Daar geen van hen eerder over de nangka
tjeleng gehoord had, gingen zij in hun
vrije tijd links en rechts inlichtingen
zoeken. Dit is vanzelfsprekend een tijd
rovend proces; zo gingen er ruim vier
maanden voorbij.
Lang gewacht en stil gezwegen, nooit
gedacht en toch gekregen. Op 1 mei
1991 vond ik in de brievenbus een
grote envelop, afkomstig uit Kudus.
Nieuwsgierig naar de inhoud - gauw
opengemaakt - en ja hoor daar kwamen
foto-kopieën van een artikel over de
nangka tjeleng tevoorschijn. Dit artikel,
geïllustreerd met foto's, was een lang
verhaal over de nangka tjeleng, gepu
bliceerd in het tijdschrift'Trubus", editie
maart 1991. De redactie van Trubus,
een tijdschrift dat zich specialiseert in
flora en fauna, heeft vele jaren besteed
aan het tot stand komen van het artikel.
Hieronder volgt dan in grote lijnen het
profiel van deze excentrieke nangka-
boom.
Trubus trof deze nangka-variëteit aan in
Zuid-Borneo (Kalimanten Selatan). Daar
is de lokale naam "nangka bilulang", op
Java heet het "nangka tjeleng". Het
vruchtvlees is dik met weinig tussen
liggend strookvormig weefsel (dami)
en het is droog en zoet. Behalve aan de
tak en aan de stam, draagt hij ook
vruchten aan de basis, vlak boven de
grond.
De bewuste boom stond op het erf van
haji Muhamad Anwar, in de desa Andai,
kabupaten Banjarbaru, provincie Kali
manten Selatan. Hij begon vruchten te
dragen op drie-jarige leeftijd, produceert
tweemaal per jaar - in januari en juni -
soms tot een totaal van 25 stuks.
De vrucht kan 60 cm lang en 40 cm
breed worden. Trubus proefde de vrucht,
het smaakte veel zoeter dan de door
snee nangka. Er zijn twee varieïteiten,
een met geel en een met oranje vlees.
Laatstgenoemde soort wordt ook wel
nangka mawar of nangka habang ge
noemd.
Volgens H. M. Anwar, de eigenaar,
verschijnt 70% van de vruchten uit de
basis van de stam. De steel van de
vrucht is lang en draagt 2 tot 3 nangka's.
Een botanicus in Bogor zegt dat dit een
aparte variëteit is, die ook op Java
voorkomt. Op Java heet het nangka
tjeleng (tjeleng - babi hutan).
In 1 986 begon Trubus met het bestu
deren van deze onconventionele nangka.
De reporter vond deze bomen in de
bossen rondom Banyuwangi in Oost-
Java. Hier worden ze jong geplukt cm te
voorkomen dat ze in rijpe toestand door
de zwijnen worden geroofd. Ook in
Lumajang stond een boom; deze droeg
af en toe een enorme vrucht, die meer
dan een kwintaal woog en door twee
mensen gedragen werd.
Daar het een zeldzame vruchtboom is,
had Trubus veel moeite met het op
sporen van de nangka tjeleng op Java.
Pas in 1990 kregen ze een compleet
verslag van de heer Sugiono, employé
van een landbouw-kantoor te Banjar-
Baru, Zuid-Borneo, geïllustreerd met
foto's.
Trubus ging daarop naar Zuid-Borneo
om deze boom te bekijken en zag de
boom van H. Muh. Anwar te Banjar-
Baru. Hij reisde verder naar Amuntai,
kabupaten Hulu Sungai Utara, waar hij
enkele exemplaren aantrof. Hier staan
ze als schaduwbomen op de erven van
ingezetenen.
Volgens de eigenaren en de botanicus
te Bogor, kan men deze boom verveel-
zoekt oorlogsonderscheidingen
zoals de Bonjol medaille, medaille voor
moed en trouw, Kruis voor moed en
trouw, medaille Java oorlog, Atjeh me
daille, Lombokkruis, Kruis voor belang
rijke krijgsverrichtingen met gespen
of losse gespen. Alle liefst met bijbe
horende oorkonden enz.
Reacties aan: J. v. Duyvenbode,
Oranjestraat 1 13, 2983 HN Ridder
kerk, tel. 08104- 1 97 69.
voudigen, door de ronde pitten te plan
ten. De volgende generaties dragen ook
de vruchten vlak boven de grond. Tot
zover het artikel in Trubus.
Zodoende is dan het ogenschijnlijke
mysterievan de nangka tjeleng opge
lost. De ongelovige toehoorders van de
heer Jansen hadden het volledige ver
haal nog niet gehoord en dachten dat de
vrucht onder de grond ontstond; daar
om de vraag; hoe gebeurt de bevruch
ting?
De nangka tjeleng ontstaat dus uit
bloemen aan de basis van de stam, niet
in, maar vlak boven de grond. Deze
bloemen worden langs de gebruikelijke
weg - insecten - bevrucht en groeien tot
grote kanjers. De eigenaar van de boom
in Randudongkal groef een kuil onder de
vrucht en bij het rijp worden, gooide hij
de kuil dicht en verborg de vrucht onder
de grond. Dit om nachtelijke rovers, de
tjelengs te beletten klaploper te spelen
door de smakelijke vrucht te verorberen.
Dat was het, schrijver dezes heeft in
middels weer iets nieuws geleerd.
OEI TAT IE
Franko thuis in speciale verpakking.
Min. 500 gram f 20,-
Min. 750 gram f 25,-
Stort op giro 38 92 616
Mevr. F. Y. ROBERT-FLAMAND
Kerkuil 36 - 4822 PA BREDA -
Tel. 076 -42 16 07
ABN rek.nr. 59.43.54.439
33
