Uwkiche
/ileiie^ideU m het
doosi ^om- u.d. Cj&ucftea
Leren kinderen tegenwoordig op school wel iets over Indië en
Indische Nederlanders? En zo ja, wat leren ze dan? Veel Moesson
lezers zullen zich dit wel eens met zorg afvragen. In een aantal artike
len zal Tom van der Geugten, docent aan de lerarenopleiding van de
Hogeschool Katholieke Leergangen in Tilburg, antwoord geven op
deze vragen. Hij zal duidelijk maken dat er tot nu toe inderdaad reden
voor bezorgheid was, maar dat er reden is voor optimisme, nu de
Tweede Kamer in juni van dit jaar enkele belangrijke wetsvoorstellen
over "basisvorming" heeft aangenomen. In dit eerste artikel besteedt
hij vooral aandacht aan het basisonderwijs.
rp *c.
fuj- -\yj
'«fen,.
Groeiende aandacht voor Indische
Nederlanders
Wie de geschiedenisschoolboeken van de
laatste dertig jaren bekijkt zal constateren
dat er altijd wel een
zekere aandacht is be
steed aan Indië, maar
dat het daarbij toch
vooral ging om de eco
nomische en politieke
activiteiten van Ne
derlanders.
Omstreeks 1975 is
daar een groeiende
aandacht voor sociale
geschiedenis bijgeko
men, ofwel: hoe gingen
mensen met elkaar
om?
Het heeft tot om
streeks 1980 geduurd
voordat Indische Ne
derlanders in school
boeken worden ge
noemd. Voor de jaren
'90 verwacht ik dat de langzaam maar
zeker groeiende aandacht voor deze
groep zeker zal toenemen.
Kortom, het gaat de goede kant op, maar
er blijft reden voor bezorgdheid. Als we
namelijk wat nader gaan bekijken wat er
wordt geschreven dan is er enerzijds re
den om tevreden te zijn; anderzijds is er
reden om de wenkbrauwen te fronsen of
zelfs kromme tenen te krijgen van erger
nis.
Fragment I (uit: Sleutel tot het heden deel 4, 1977, pagina 155, bestemd voor
kinderen van 11 jaar):
"In 1602 werd de Verenigde Oostindische Compagnie opgericht. Jan
Pietersz. Coen was de man die ervoor zorgde, dat de Nederlanders een aantal
vaste verblijfplaatsen kregen. De Nederlanders traden niet altijd zachtzinnig
op. Ze wilden winst maken en hielden daarom lang niet altijd rekening met de
inlandse bevolking. De arme Javanen kregen niets van de enorme winsten.
Het geld vloeide naar Nederland. Na 1870 begonnen de Nederlanders in te zien,
dat ze de inlanders niet goed behandelden. De dwang verdween, maar de
inlanders kregen slechts een mager loontje voor het werk dat ze voor ons deden.
In de twintigste eeuw kwam er langzamerhand verbetering. Er kwamen scholen
en ziekenhuizen en er gingen ook Indiërs naar Nederland om te studeren. De
zending en de missie probeerden eveneens de Indiërs te helpen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Indië door de japanners veroverd. De
Nederlanders daar werden gevangen genomen en in concentratiekampen
ondergebracht.
Toen Japan de oorlog verloor, gaf het Soekarno de gelegenheid de republiek
Indonesië uit te roepen. De Nederlandse regering was het hiermee niet eens. Ze
stuurden soldaten naar Indië om het Nederlandse gezag te herstellen.
Op 27 december 1949 tekende Koningin Juliana in het paleis op de Dam de
overeenkomst met de republiek Indonesië. Een groot volk was zelfstandig
geworden."
moeten leren? I)
In Nederland hebben auteurs de vrijheid
om naar eigen inzichten een schoolboek te
schrijven en uit te (laten) geven. Leraren
hebben de vrijheid om uit het aanbod van
schoolboeken een keuze te doen. Alle
scholieren in Nederland krijgen tenminste
zes jaar onderwijs in geschiedenis. Het is
een verplicht schoolvak in groepen 5 t/m 8
(kinderen van 8 tot 12 jaar) van de basis
school en in de onderbouw (lagere klas
sen) van het voortgezet onderwijs (kinde
ren vanaf 12 jaar), namelijk in klassen I en
2 in het LBO, klassen 12 en 3 in het MAVO
en HAVO, en in klassen I t/m 4 in het
WVO. 2)
In de bovenbouw (ho
gere klassen) van het
voortgezet onderwijs
zijn op de meeste scho
len Nederlands en En
gels de enige verplichte
examenvakken.
Geschiedenis is net als
alle overige vakken een
keuzevak. Het percen
tage van
alle leerlingen dat ge
schiedenis kiest zit on
der de 25%.
Geschiedenis in het
basisonderwijs
Geschiedenis als verplicht vak en als
keuzevak
Wie bepaalt er eigenlijk wat er in de
schoolboeken komt te staan? Op welke
leeftijd krijgen kinderen geschiedenis
onderwijs en wie bepaalt uit welk boek zij
Over welke onder
werpen gaat het
geschiedenisonderwijs op de basisschool?
In de jaren '70 verviel de traditionele
verplichting van "vaderlandse" geschiede
nis. In diezelfde tijd verdween op veel
scholen ook de titel van het vak en werd
het vak onder de titel "wereldoriëntatie"
gecombineerd met aardrijkskunde. De
14
