ALCOHOLGEBRUIK
heeft vele consequenties
(en niet alleen voor de gebruiker)
door J.A. Stolk, huisarts
"Het stimuleert het verlangen maar van
presteren is geen sprake", zo zou je de
beroemde woorden, geschreven door
Shakespeare in het drama Macbeth, kun
nen vertalen. Een edelman uit Schotland
raakt in gesprek met een poortwachter in
het kasteel van Macbeth.
De wachter is slaperig en nog licht be
schonken van een drinkgelag de vorige
avond en nacht. Misschien is dat nog
lichtelijk besoffene oorzaak dat zo'n een
voudig man op de vraag van de edelman
waarom de poortwachter drinkt, deze
heel prozaisch maar toch zeer filosofisch
kan antwoorden dat alcohol een stimulans
is voor drie dingen:
Nose-painting (een rode neus), sleep and
urine. Maar alcohol neemt ook de stimu
lans weg, zegt de goede man en dan volgen
de beroemde woorden: It provokes the
desire but it takes away the performance
(act ll/scene Ill/opens gate etc.)
Zo is dat en dat was dan nog even Mac
beth. Alcohol - in de context van dit ver
haal kan ik misschien beter spreken van
drank - is een vergif. Een langzaam wer
kend vergif, maar dodelijk.
Behalve het gevaar van veel en vaak
drinken is vooral belangrijk de individuele
reactie op alcohol.
Nog even deze opmerking. Ik praat niet
over het methyl-alcohol waar de atomen
C (voor koolstof),O (voor zuurstof), H
(voor waterstof) in het molecuul alcohol
anders zijn gerangschikt, zullen we maar
zeggen, en daardoor is het methyl-alcohol
een puur vergif. Ik wil daarmee zeggen snel
dodelijk en overleef je een ingenomen
bepaalde hoeveelheid dan is de schade aan
het CZS (centraal zenuwstelsel) zo gron
dig dat er van menselijk leven nauwelijks
meer sprake is.
Je kan in het algemeen best stellen dat
alcohol een nuttige functie heeft maar de
toepassing ervan vergt wel enig beleid en
inzicht. Het meest bekende voorbeeld is
de St.Bernhard hond, die met het geredde
slachtoffer van de lawine een flinke slok
brandewijn heeft meegedronken uit het
tonnetje aan zijn halsband. De geredde
man is flink beschonken maar kijkt heel
tevreden omdat hij nog in leven is. De
hond, minstens even dronken, kijkt minder
gelukkig omdat hij nergens in de sneeuw
een boom kan vinden.
Uit ons dagelijks leven is een historisch
variant op bovenstaand verhaal bekend. Bij
een alcoholcontrole werd een automobi
list een rij-verbod opgelegd i.v.m. een veel
te hoog alcohol promilage in zijn bloed. De
man was diep verontwaardigd en be
weerde bij hoog en bij laag geen druppel te
hebben gedronken.
Met de rechter is de man toen nagegaan
wat hij in de 6 uur voor zijn arrestatie had
gebruikt aan eten en drinken of misschien
gebruikte hij wel bepaalde medicijnen.
Toen herinnerde de man zich dat hij wat
gespannen en onrustig was geweest in die
periode en hij had toen een flesje met een
oplossing van een kalmeringsmiddel bij de
drogist gekocht, zoals hij dat wel eens
vaker had gedaan. Hij had er een flinke slok
van genomen om snel weer rustig te
worden. Wat bleek: Het kalmeringsmid
del, overigens vrij onschuldig en onscha
delijk, bleek te zijn opgelost in alcohol van
zeer hoog percentage, met alle gevolgen
van dien bij de alcoholcontrole.
De man is vrijgesproken maar de rechter
kon het toch niet laten een bitse opmer
king te maken, dat elk geneesmiddel
voorzien was van een gebruiksaanwijzing
en ook vroeg hij de man of hij nooit iets
bijzonders had gemerkt na zo'n fikse slok
"kalmering". Dat had de man wel. Het was
hem opgevallen dat hij kort erna veel en
vaak naar het toilet moest voor een plas.
Conclusie: Met alcohol kan je een half
bevroren mens weer tot leven wekken en
dat is goed, maar een overigens kleine
hoeveelheid alcohol kan grote functionele,
sociale en maatschappelijke gevolgen heb
ben.
Alcohol stimuleert. "Je wordt er warm van,
maar te veel en te vaak ruïneert een
lichaam.
Alcoholisme is een ziekte, beter gezegd
een kwaal. Een ziekte kan genezen, een
kwaal is ongeneeslijk.
Aanvankelijk werd en nog steeds wordt er
gedacht dat de persoon, die aan een
alcoholverslaving lijdt een slappeling is, die
de beheersing van de drang naar alcohol
gebruik heeft verloren. Een ordinaire
zuiplap, die steeds verder verloedert tot
er niets meer overblijft dat nog kan her
inneren aan de mens van voor dat het
drinken begon. De dronkaard is niet per
definitie de persoon met een overmatig
drankgebruik die, laveloos als hij (of zij) is,
niet meer weet wat hij doet of zegt of laat.
De chronische dronkaard is een patiënt. Er
zijn nogal wat theoriën over zo'n ziekte,
over deze kwaal van het overmatig
alcoholgebruik. Het zou een enzym
stoornis kunnen zijn. Een stofwisselings
stoornis en om wetenschappelijk te lijken,
wordt gesproken van "an inborn error of
metabolism". Het is Engels maar of het iets
wetenschappelijks zegt? Vrij vertaalt kan je
zeggen dat de alcoholist een vergissing van
de natuur is.
Als chronisch drinker ben je langzaam
maar zeer grondig bezig je van het leven te
benemen. Een zelfmoordenaar op termijn.
Een onmenselijke manier van zelfdoding.
De ordinaire zuiplap; de chronisch ver
drietige of de mislukkeling met een groot
gebrek aan zelfvertrouwen; de patser, die
elke keer weer plat op z'n bek valt, voor
deze mensen met een drankprobleem
bestaat de AA, de anonieme alcoholisten,
die elkaar steunen om van de drank af te
blijven, naast de professionele medische
hulp, die er is. In deze gevallen kan goed
hulp worden geboden, mits men geholpen
wil worden.
Maar of je nu een z.g. kwartaaldrinker
bent, hiermee wordt bedoeld degeen, die
om elke morele inzinking weer aan de
drank gaat of je bent een chronische
bezatter, die domweg drinken moet, de
alcohol verwoest het lichaam op vele
manieren en bizarre wijze. Spectaculair is
het alcohol delire. Spectaculair omdat er
boeken (romans) over dit fenomeen zijn
geschreven en er zijn vele films over ge
maakt.
Het delirium tremens wordt het alcohol
delire genoemd. Ratten en vleermuizen
kruipen uit de muren. Grote giftige spin
nen lopen over kleding en huid. De patiënt
heeft die typische wrijfbeweging erdoor.
Het wrijven met de handen over kleding
en lichaam om die vieze, griezelige beesten
weg te krijgen.
Bij het delirium tremens horen de hallu
cinaties en het beven, het sidderen. Een
tremens is een siddering. De patiënt sid
dert bij "het zien" van al die enge beesten.
Blijft de patiënt door drinken, dan gaat die
alcohol delire over in een z.g. Korsakow
syndroom. Korsakow was een Russisch
neuroloog, die op het einde van de vorige
eeuw dit ziektebeeld voor het eerst be-
20
